Spis treści
Jakie warunki lubi bukszpan?
Bukszpan to rodzaj skupiający ok. 100 gatunków wiecznie zielonych drzew i krzewów. W uprawie znaczenie ma jednak głównie jeden z nich, bukszpan zwyczajny, nazywany też zimozielonym, choć w ogrodach spotykany jest też czasem jego kuzyn, bukszpan drobnolistny.
Bukszpan zwyczajny pochodzi z rejonów świata o łagodniejszym klimacie (min. Europa Południowa, Afryka Północna), dlatego jego mrozoodporność nie jest szczególnie wysoka (ok. -21/-23°C). W naturze najczęściej zasiedla świetliste lasy, zagajniki i obrzeża lasów, wybierając półcieniste, zaciszne stanowiska i wilgotne, próchnicze, przepuszczalne gleby o obojętnym lub lekko zasadowym odczynie pH, dlatego podobnych warunków będzie oczekiwał w uprawie.
Miejsce
Najlepszym miejscem do uprawy bukszpanu będzie stanowisko półcieniste lub zacienione czyli zbliżone do warunków naturalnych. Ponieważ jednak bukszpan jest dość tolerancyjny, przy odpowiedniej wilgotności podłoża poradzi sobie też w miejscu słonecznym. Wybrane dla niego stanowisko powinno być jednak zaciszne i ciepłe, co pozwoli roślinie lepiej przetrwać zimowe chłody.
Ziemia
Bukszpan zwyczajny nie jest szczególnie wymagający względem podłoża i poradzi sobie na każdej typowej glebie ogrodowej (o ile nie jest ciężka, zimna i mokra), ale zdecydowanie lepiej będzie się rozwijał na żyznej, próchniczej, przepuszczalnej, lekko wilgotnej glebie z dodatkiem wapnia. Pomimo iż dość dobrze znosi przejściową suszę, w okresach bezdeszczowych warto go podlewać, aby nie zaczął tracić walorów ozdobnych.
Jak dbać o bukszpan?
Bukszpan zwyczajny nie jest wymagający i nie oczekuje szczególnych zabiegów pielęgnacyjnych. Rośnie wolno i posiada ładny, gęsty pokrój, wiec nie wymaga systematycznego cięcia. Mimo to zabieg znosi doskonale, dlatego tak chętnie wykorzystywany jest do tworzenia formowanych żywopłotów.
Bukszpan ma jednak pewną słabość. Ze względu na swoją umiarkowaną odporność w chłodniejszych rejonach kraju może przemarzać, dlatego warto okrywać go na zimę włókniną. Dodatkowy problem może stanowić też jego zimozieloność, gdyż w przeciwieństwie do gatunków o sezonowych liściach, nie zrzuca liści na zimę i nie zasypia. Wprawdzie jego wegetacja zwalnia, ale liście nieustannie tracą i pobierają wodę, przez co krzew może paść ofiarą suszy fizjologicznej (nie może uzupełnić straconej wody, gdyż jest ona uwieziona w zamarzniętym podłożu). Aby uniknąć tego problemu, krzew należy solidnie nawadniać jesienią, kontynuując jego umiarkowane podlewanie także zimą, w okresach odwilży.
Sadzenie
Jak większość krzewów, bukszpany najlepiej sadzić do gruntu wczesną jesienią. Można sadzić je pojedynczo, jako element kompozycji lub soliter do formowania, ale częściej sadzi się je w grupach jako żywopłot lub szpaler. Wtedy dobrze jest sadzić krzewy w 2-3 naprzemiennych rzędach, zachowując odległość miedzy sadzonkami ok. 20-30 cm.
Nawożenie
Bukszpany lubią żyzne, próchnicze podłoże, dlatego warto systematycznie ściółkować glebę wokół nich kompostem oraz zasilać krzewy w sezonie wegetacyjnym nawozami wieloskładnikowymi, najlepiej przeznaczonymi specjalnie dla bukszpanów. Można też zastosować raz na początku sezonu nawóz długodziałający.
Przycinanie
Bukszpan może rosnąć w ogrodzie bez przycinania, jako jeden z krzewów ozdobnych. Zwykle jednak wykorzystuje się go na formowane żywopłoty, szpalery i figury ogrodowe, dlatego tnie się go nawet 2-3 razy w sezonie.
Ponieważ bukszpan ma umiarkowaną mrozoodporność, wiosną tnie się go dopiero pod koniec IV. Następne ciecie można wykonać w VI, a w razie potrzeby także latem, ale nie później, niż w połowie VIII. Podczas cięcia skraca się zwykle młode przyrosty o około 1/3 ich długości. Należy jednak nie uszkadzać podczas zabiegu liści, gdyż później ich zaschnięte brzegi będą szpeciły krzew.
Ochrona przez chorobami i szkodnikami
Do niedawna bukszpan zimozielony uważny był za krzew bezproblemowy i mało podatny na choroby i szkodniki. Od kilku lat zaczął mu jednak zagrażać szkodnik – ćma bukszpanowa, który potrafi w krótkim czasie doszczętnie zniszczyć cały krzew, pozostawiać po sobie jedynie obgryzione z liści pędy szkieletowe. Jego działalność sprawia, że żywopłoty, szpalery czy figury z bukszpanu wyglądają niezwykle żałośnie, całkowicie tracąc swoją urodę. Wprawdzie po ataku gąsienic troskliwie pielęgnowany krzew jest jeszcze w stanie się zregenerować, ale o odzyskaniu urody w krótkim czasie nie ma mowy.
Walka z ćmą nie jest łatwa, gdyż szkodnik żeruje głównie pod liśćmi i wewnątrz krzewu, wiec ciężko jest w porę go dostrzec. Ma też w roku co najmniej 2 pokolenia, co jeszcze bardziej utrudnia sprawę, dlatego konieczne jest stosowanie kilku metod ochronnych jednocześnie: dokładne otrząsanie krzewów z gąsienic na rozłożoną pod nimi folię, a następnie ich niszczenie, wykorzystanie pułapek lepowych z feromonami, a także zastosowanie jednego z aktualnie polecanych na ćmę bukszpanową preparatów ochrony roślin (obecnie to Mospilan) lub środka biologicznego Target Natural Lepinox Plus.
Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcie tytułowe: Alexas_Fotos i Jorodin / Pixabay
Ochrona przed mrozem 
Choroby i szkodniki 
Nawozy 
Ziemia / podłoża 
Chwasty 
Środki ochrony roślin 
Ogród bez chemii 
Gryzonie 
Insekty domowe 
