Spis treści
W ogrodach zabytkowych, prywatnych i na działkach bukszpan wieczniezielony pełnił kiedyś rolę podstawowej rośliny zimozielonej – prawie niezawodnej. Do niedawna jedynie tym, co zniechęcało do jego uprawy były silne mrozy. Jednak od kilku lat mamy do czynienia z panoszącą się ćmą bukszpanową oraz chorobami grzybowymi, które niszczą te piękne krzewy.
Szukasz alternatywy dla bukszpanu, bo ćma zjadła Twoje krzewy? Słusznie, bo szkoda wciąż sięgać po środki chemiczne i czuć smutek, gdy gąsienice w kilka dni zniszczą wiele lat uprawiane i troskliwie pielęgnowane okazy. Dlatego wiele szkółek ma w swojej ofercie wiele ciekawych, nadających się do formowania oraz zimozielonych roślin. Warto więc skorzystać, usunąć kłopotliwe, wyschnięte bukszpany i móc cieszyć się soczystą zielenią.
Za co kochamy bukszpany?
Szukając krzewów podobnych do bukszpanów trzeba pamiętać, że rośliny te rośliny mają w ogrodzie konkretne zastosowanie i wymagania w stosunku do podłoża oraz stanowiska. Bukszpany charakteryzują się owalnymi, gładkimi, zimozielonymi liśćmi, które nie opadają na zimę. Kochamy je, dlatego, że można z nich wyczarować wiele ciekawych form.
Za obwódki rabat i żywopłoty
Najczęstsze zastosowanie, jakie kojarzy się z bukszpanem to obwódki, czyli niskie, formowane żywopłoty, które sadzi się na obrzeżach rabat, aby oddzielić rosnące byliny i krzewy od trawnika lub nawierzchni. Obwódki tworzą wyraźną ramę dla rabaty i ładne tło dla bylin. Porządkuje rabatę, dobrze się sprawdza nie tylko w sezonie, ale także od jesieni do wiosny. Jeśli jest zimozielona, jak na przykład z bukszpanu czy rośliny do niej podobnej, wówczas w okresie bezlistnym widać kształt rabaty i podział ogrodu na wnętrza.
Nieco wyższe, metrowe lub dwumetrowe żywopłoty z bukszpanu służą głównie w ogrodach do podziału przestrzeni na mniejsze wnętrza. Średniej wysokości żywopłot z bukszpanu można z powodzeniem zlikwidować i stworzyć z innego, zimozielonego krzewu o podobnej sile wzrostu.
Za topiary i zielone rzeźby
Bukszpan ceniony jest ze względu na to, że doskonale znosi cięcie i po zabiegu świetnie się zagęszcza. Dlatego stosowany jest do tworzenia topiarów w różnych kształtach, (najczęściej stożka lub walca), ale też można go wykorzystać do wykreowania zielonej rzeźby w wymarzonym kształcie. Jeśli Twoje bukszpany zostały porażone przez chorobę grzybową lub ćmę bukszpanową, wieloletni trud pójdzie na marne, dlatego lepiej wybrać inny, podobny do bukszpanu gatunek, który również lubi formowanie.
Za formy kuliste
Kształtne zielone kule z bukszpanu pośród wdzięcznych bylin, traw ozdobnych czy na tle żwiru to duma niejednego właściciela ogrodu. Dodają kompozycjom ogrodowym elegancji i tajemniczości, wprawiają w podziw. Ale kuliste krzewy zniszczone przez chorobę, czy ze śladami żerowania gąsienic ćmy bukszpanowej nie wyglądają ładnie – jest wiele krzewów, z których można uzyskać podobny efekt wizualny i nie martwić się o to, że nasza praca pójdzie na marne.
Alternatywy dla bukszpanu – posadź te krzewy i o nic się nie martw
Ostrokrzew bukszpanowy, inaczej karbowanolistny (Ilex crenata) – to krzew, który stanowi doskonałą alternatywę dla bukszpanu. W szkółkach oraz centrach ogrodniczych można znaleźć coraz więcej ciekawych odmian tego gatunku, różniących się nie tylko siłą wzrostu, ale też zabarwieniem liści. Ten gatunek najlepiej rośnie na żyznym, świeżym, lekko wilgotnym podłożu o lekko kwaśnym odczynie. Wymagania roślin, w zależności od odmiany, mogą się nieco od siebie różnić. Większość nadaje się do sadzenia w miejscach półcienistych i osłoniętych od wiatru.
Najpopularniejsze odmiany ostrokrzewu karbowanolistnego:
- 'Dark Green' – dorasta do 2,5-3 m, wyróżnia się ciemnozielonymi liśćmi
- 'Glorie Dwarf' – ma kulisty pokrój, dorasta do 0,8 m-1 m wys.
- 'Caroline Upright' – wzniesiony, zwarty pokrój, dorasta do 1,5-2 m wys. i 1 m sz.
- 'Convexa' – odmiana żółtolistna, chrakteryzująca się bujnym wzrostem, dorasta do 2 m wys.
- 'Convexed Gold' – doskonały na formowane żywopłoty, dorasta do 2 m wys.
- 'Fastigiata' – pokrój kolumnowy, dorasta do 1,5 m wys.
- 'Golden Gem' – karłowy pokrój, dorasta do 50 cm wys. i 70 cm szer.
- 'Green Lustre' – gorzej znosi suszę, głównie na słoneczne stanowiska, dorasta do 1 m wys., 1,5-2 m szer.
Ostrokrzew gładki (Ilex glabra) – krzew o liściach nieco bardziej wydłużonych w porównaniu do ostrokrzewu karbowanolistnego. Liście zimozielone. Dobry do formowania, tworzenia bonsai, form kulistych czy żywopłotów. Lubi półcieniste lub słoneczne, zaciszne stanowiska i podłoże podobne do ostrokrzewu karbowanolistnego.
Ligustr jajolistny (Ligustrum ovalifolium) – krzew liściasty, który w polskich warunkach jest częściowo zimozielony (w łagodniejsze zimy nie zrzuca liści). To gęsty krzew, który sprawdza się jako roślina żywopłotowa. Lubi żyzne podłoże, ale jest dość tolerancyjny. Rośnie silnie i nie przycinany może osiągnąć 3-4 m wysokości.
Najpopularniejsze odmiany ligustru jajolistnego:
- 'Aureum' – żółte zabarwienie liście, dorasta do 2-3 m wys.
- 'Aureovariegatum' – żółte zabarwienie liście, osiąga 2-2,5 m wys.
- 'Goliath' – silnie rosnąca odmiana, dobra na żywopłoty, dorasta do 3-4 m wys.
- 'Vicaryi' – wyprostowany, częściowo zimozielony krzew, żółte liście, osiąga 2 m wys.
Cis (Taxus) odmiany – zimozielony krzew, stosowany zamiast bukszpanu w zacienionych i półcienistych miejscach ogrodu. Wiele odmian można wykorzystywać do tworzenia obwódek pod koronami drzew lub od północnej strony budynku. Wyższe odmiany cisów sprawdzają się jako formy kuliste, topiary, albo kilkumetrowe żywopłoty. Cisy lubią żyzne, próchniczne, przepuszczalne, wilgotne podłoże o zasadowym odczynie. Trzeba pamiętać, że choć świetnie znoszą cięcie i doskonale się zagęszczają, mają jedną wadę – są trujące.
Zamiast bukszpanu w formie niezbyt wysokich można wykorzystać cis 'Farmen' o rozłożystym pokroju, natomiast do tworzenia większych topiarów lub wyższych żywopłotów lepiej sięgnąć po cis pośredni (Taxus x media) 'Hicksii', 'Hillii' lub 'Książe'.
Zdjęcia tytułowe: Michal, Nahhan, Hcast, Danny / AdobeStock, 370eis / Pixabay, Courtesy of Proven Winners - www.provenwinners.com
Jesienne kwiaty 
Dzikie zwierzęta 
Ochrona przed mrozem 
Iglaki 
Owoce 
Warzywa 
Trawy ozdobne 
Ptaki 
Filmy ogrodnicze 
