Pielęgnacja bukszpanów | Co zrobić, by pięknie rosły?

Jak pielęgnować bukszpany?

Aby pielęgnacja bukszpanu sprawiała jak najmniej kłopotu, należy zapewnić mu optymalne warunki – przede wszystkim dobrać odpowiednie podłoże i stanowisko. Krzewy te najlepiej rosną na stanowisku słonecznym lub w półcienu, ale znoszą również cień. Choć wystarcza im każda przeciętna gleba, najlepsze będzie dla nich przepuszczalne, gliniaste podłoże o odczynie pH 6,5–7,0.

Warto pamiętać, że odpowiednie warunki uprawy pozwalają roślinom zimozielonym, do których należy bukszpan, wytrzymać okresową suszę i znieść nawet trudne warunki miejskie. Bukszpany nie powinny być nadmiernie podlewane lub stać w wodzie (zwłaszcza okazy uprawiane w pojemnikach), ponieważ ich korzenie mogą wtedy gnić, co doprowadzi do żółknięcia i zamierania także części nadziemnej. Z tego względu bukszpany należy podlewać umiarkowanie, ale systematycznie, co ważne jest szczególnie w przypadku roślin uprawianych w miejscach nasłonecznionych. Podlewamy bezpośrednio do gruntu, aby nie moczyć niepotrzebnie liści!

Fot. Jos Didier/Pixabay

Sadzenie i przesadzanie

Bukszpany dobrze znoszą przesadzanie, jednak, aby nie uszkodzić bryły korzeniowej i nie przesuszyć gęstych, drobnych korzeni większe krzewy należy zawsze wykopywać z możliwie dużą bryłą ziemi, gdy przesadzamy je w nowe miejsce. Najlepszym czasem na przesadzanie jest wczesna wiosna lub koniec lata (sierpień-październik), po to by uniknąć okresów suszy (upałów). Bukszpany już ukorzenione, z bryłą ziemi, kupione w doniczkach, możemy sadzić właściwie przez cały sezon; aby przezimowały w dobrej kondycji, muszą zdążyć ukorzenić się najdalej jesienią.

Fot. Hans Braxmeier/Pixabay Bukszpan wieczniezielony (Buxus sempervirens)

Nawożenie

Zdrowe rośliny mają ładnie wybarwione, błyszczące liście. Aby bukszpany tak wyglądały, potrzebują nawożenia (zwłaszcza okazy silnie cięte i formowane).

• Najwygodniej jest stosować jednorazowo (wiosną) wolno rozkładające się (bezpieczne), wieloskładnikowe nawozy otoczkowane (np. typu Osmocote, Plantacote, Florovit). Działają przez większość sezonu i powoli uwalniają składniki pokarmowe, które przyswajane są przez system korzeniowy roślin.
• Można stosować także kilka razy w sezonie tradycyjne nawozy posypowe (np. granulowane) lub płynne (rozpuszczalne w wodzie) przeznaczone do roślin zimozielonych lub krzewów ozdobnych.

O czym trzeba pamiętać? Nawożenie przeprowadzamy najpóźniej do końca sierpnia. Później stosujemy już tylko nawozy tzw. jesienne (bez zawartości azotu), aby pędy bukszpanów zdrewniały i rośliny zdążyły przygotować się do zimy.

Jak pielęgnować bukszpan zimą?

Zarówno krzewy rosnące w gruncie, jak i w pojemnikach dobrze jest osłaniać na zimę, np. białą agrowłókniną lub siatką cieniującą. Dzięki temu zimozielone liście będą zabezpieczone przed mrozem i szczególnie groźnymi wysuszającymi mroźnymi wiatrami. Pojemniki i doniczki z roślinami pozostawiane na zewnątrz należy zabezpieczyć przed mrozem (np. styropianem, tekturą falistą, czy matami słomianymi), by bryła korzeniowa roślin nie przemarzła.

Podobnie, jak inne krzewy zimozielone, bukszpany potrzebują zimą i na przedwiośniu podlewania, ponieważ przez cały czas transpirują. Rośliny nie podlewane w tym okresie mogą cierpieć z powodu tzw. suszy fizjologicznej (wzrost temperatury wczesną wiosną sprawia, ze rośliny chcą rozpocząć wegetację, lecz nie mogą uzupełnić wody, ponieważ podłoże jest zmarznięte – w efekcie ich liście i pędy zamierają). Dobrym rozwiązaniem jest obfite podlanie roślin przed zimą (przed nastaniem mrozów), aby zmagazynowana wilgoć w glebie starczyła roślinom na wiosenny start. Jeżeli zima jest bezśnieżna i mroźna, w okresach dodatniej temperatury bukszpany należy obficie podlewać, aby uzupełnić straty wody.

Fot. Maciej Aleksandrowicz

Cięcie i formowanie

Bukszpany lubią cięcie i dlatego tak często wykorzystywane są do tworzenia różnego rodzaju figur i rzeźb roślinnych oraz strzyżonych żywopłotów i obwódek rabat. Przeciętnie krzewy przycina się i formuje dwa razy w roku – wczesną wiosną (w marcu lub kwietniu) i w połowie lata, skracając świeże przyrosty o około 1/3 długości.

Okazom starym, zaniedbanym można poprawić kształt przez cięcie późną wiosną, gdy minie niebezpieczeństwo przymrozków. Chodzi o zmobilizowanie rośliny do wypuszczenia nowych pędów, co pozwoli na późniejszą zmianę jej kształtu. Bukszpany tniemy najpóźniej do końca sierpnia, by pędy zdążyły zdrewnieć przed zimą (inaczej łatwiej przemarzną).

Kłopoty – choroby i szkodniki

Można spotkać się z żerowaniem na liściach bukszpanu mszycy – miodówki bukszpanowej, która żerując wytwarza tzw. rosę miodową i woskowe, białe poskręcane nici. Charakterystyczne są objawy w postaci deformacji liści (zwijają się i zniekształcają – podobnie jak główka kapusty). Aby walczyć z miodówką należy dokładnie obserwować krzewy i już od maja stosować skuteczne środki, np. Mospilan lub gotowe do użycia preparaty w aerozolu.

Brązowe lub innego koloru plamy prowadzące do usychania liści i pędów to zwykle objawy chorób grzybowych – plamistości i zamierania pędów. Takie pędy należy usuwać, a rośliny opryskać jednym ze skutecznych fungicydów, np. uniwersalnym środkiem Topsin lub Biosept. Aby choroby nie powracały, najlepiej zastosować oprysk co najmniej dwa, trzy razy w odstępach kilkunastu dni.

Często wczesną wiosną najmłodsze liście zmieniają kolor na rdzawo-brązowy. Przyczyną może być niska temperatura na przełomie zimy i wiosny lub zimowe wiatry wysuszające tkanki roślin, dlatego najlepiej sadzić bukszpany w miejscach osłoniętych od mroźnych wiatrów.

Fot. Maciej Aleksandrowicz Bukszpany zniszczone przez ćmę bukszpanową.

Nowe zagrożenie – ćma bukszpanowa!

Od kilku sezonów bukszpany mają w naszym kraju i w Europie nowego wroga, który masowo niszczy krzewy. Jest to szczególnie groźny szkodnik – ćma bukszpanowa (Cydalima perspectalis). Gąsienice tego motyla są bardzo żarłoczne, żerują na liściach i pędach bukszpanów, tworząc oprzędy wyglądające, jak pajęczyny otaczające całe krzewy. Przy dużej liczebności ćmy, w szybkim czasie (w ciągu jednego sezonu) może dojść do całkowitego zniszczenia krzewu.

Ćma dopiero od niedawna żeruje w Polsce i nie opracowano jeszcze sposobów jej zwalczania. Trzeba więc stale przeglądać całe krzewy (także ich wnętrza). Pojedyncze gąsienice można zbierać ręcznie wraz z oprzędami i niszczyć (najlepiej otrząsać je z krzewów na białą włókninę rozłożoną pod krzewem lub wycinać całe zaatakowane pędy). Można ograniczać żerowanie ćmy – stosując bardzo dokładne opryski – środkami do zwalczania gąsienic, np. Calypso, Mospilan lub Decis.

Ogród z bukszpanami | 15 inspirujących pomysłów na aranżacje Galeria

15 zdjęć

zobacz galerię

Tekst: Maciej Aleksandrowicz, zdjęcie tytułowe: sabrina federico/Pixabay