Werbena cytrynowa (Lippia citriodora) nazywana też lippią trójlistną to okazały krzew z rodziny werbenowatych (Verbenaceae). Jego ojczyzną jest Ameryka Południowa (min. Argentyna), ale krzew często uprawia się też w innych rejonach świata, głównie jako roślinę przyprawową lub ziołową.
Lippia trójlistna w naturalnym środowisku jest byliną i może dorastać do 3-5(7) m wys., ale ze względu na brak mrozoodporności w naszym klimacie uprawiana jest zwykle jest jako roślina jednoroczna i nie przekracza 1 m wys. Lippia rozwija ulistnione, długie, cienkie, sztywne, wzniesione, słabo rozgałęzione i drewniejące u podstawy pędy oraz aromatyczne (pachnące cytrynowo), lancetowate, szarozielone, szorstkie, gęsto ząbkowane na brzegach liście z wyraźnie zaznaczonym na blaszce unerwieniem. Liście zebrane są po trzy w okółki układające się na pędzie piętrowo.
W ciepłym klimacie roślina zakwita pod koniec lata (VIII-IX), rozwijając drobne, biało-fioletowe kwiaty, zebrane na szczytach pędów w okazałe, luźne, wiechowate kwiatostany (w Polsce zakwita rzadko).
Wymagania i uprawa
Lippia trójlistna w uprawie oczekuje ciepłego, zacisznego, słonecznego stanowiska i żyznej, przepuszczalnej, umiarkowanie wilgotnej gleby. W sezonie warto zasilać ją nawozami wieloskładnikowymi, a rośliny uprawiane w celach użytkowych, naturalnym biohumusem.
Lippia trójlistna pochodzi z ciepłego klimatu i nie jest mrozoodporna. Można próbować przechować ja przez zimę w chłodnym (5-8°C), jasnym pomieszczeniu.
Lippię rozmnaża się przez pędowe sadzonki zielne lub przez wysiew nasion (w warunkach amatorskich dość trudne, rośliny wymagają przycinania, dla lepszego rozkrzewienia się), jednak do uprawy najłatwiej pozyskać gotowe, już uformowane sadzonki od producenta.
Zastosowanie
Lippia trójlistna w ogrodzie może być ciekawą, sezonową rośliną ozdobną, a uprawiana w donicach także tarasową i balkonową. Intensywny zapach jej liści potrafi odstraszać uciążliwe owady jak muchy czy komary. Zwykle jednak lippię uprawia się przede wszystkim jako roślinę przyprawową i ziołową, gdyż jej aromatyczne, pachnące cytrynowo liście są bogate w liczne olejki eteryczne (min. cytral, limonen, citroncol, geraniol, linalol) oraz inne składniki aktywne.
Liście często wykorzystywane są w kuchni jako przyprawa (pasują do dań rybnych, drobiowych i warzywnych, a także do sałatek i deserów) lub dodawane do napojów np. lemoniady, herbaty, kompotu.
Ze względu na bogaty skład, liście lippii wykazują też działanie lecznicze, w tym min. przeciwzapalne, przeciwgrzybiczne, antybakteryjne i antywirusowe, a także uspokajające i relaksujące, dlatego są wykorzystywane również w ziołolecznictwie. Preparaty z lippii wspomagają trawienie, łagodzą zaburzenia żołądkowo-jelitowe, poprawiają przemianę materii, zmniejszają bóle migrenowe oraz działają uspokajająco i antydepresyjnie.
Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: wasnoch, PantherMediaSeller/Depositphotos
Kwiaty cebulowe 
Jesienne kwiaty 
Ogród ozdobny 
Rośliny doniczkowe 
Owoce 
Warzywa 
Zioła 
Łąka kwietna 
Roślina tygodnia 
