Szkodniki roślin doniczkowych: rozpoznawanie i zwalczanie

Większość roślin uprawianych w mieszkaniu to gatunki tropikalne, które w środowisku naturalnym rosną w cieplejszych rejonach świata, różniących się bardzo od naszego klimatu. Bardzo często panuje tam wysoka temperatura i wilgotność powietrza. Niestety w domu zapewnienie takich warunków (idealnych dla roślin) jest bardzo trudne. W rezultacie rośliny często słabiej rosną, chorują i są bardziej podatne na atak szkodników.

Prawidłowa uprawa – pierwszy krok w ochronie przed szkodnikami

Najważniejsza w ochronie przed szkodnikami jest profilaktyka – t.j. zapewnienie możliwie optymalnego stanowiska (światła i temperatury), odpowiedniej, żyznej i przepuszczalnej gleby oraz prawidłowe wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych – m.in. podlewania i nawożenia. Ważne jest również dbanie o wysoką wilgotność powietrza, zwłaszcza zimą.

Zapewnij roślinom jak najlepsze warunki do wzrostu i rozwoju.
Zdrowe i silne okazy rzadziej będą atakowane przez szkodniki.

Chemiczne środki ochrony roślin stosuje się doraźnie (najlepiej po wystawieniu roślin na zewnątrz) i tylko w przypadku nasilonych inwazji. Ekologiczne preparaty domowej roboty (z cebuli, skrzypu, pokrzywy, wrotyczu) można stosować wspomagająco przy zwalczaniu lub do zapobiegania pojawianiu się szkodników.

Szkodniki roślin pokojowych

fot. Spinnmilben / Michael Z. / CC BY-SA 3.0 / Wikimedia Commons	Przędziorki – to niewielkie, pomarańczowe lub czerwone roztocza. Łatwo je rozpoznać, gdyż wytwarzają delikatne, puszyste pajęczynki. Żerują w dużych grupach, głównie na liściach (na spodniej stronie), końcach młodych pędów i kwiatach. Uszkodzone fragmenty roślin ulegają deformacji, żółkną i opadają. Inwazji przędziorka sprzyja suche powietrze w pomieszczeniach. Podatne na owady są w szczególności fuksje, filodendrony, palmy i cytrusy. Szkodniki można usunąć traktując rośliny chemicznymi środkami ochrony roślin (np. Polysect, Talstar), wodą rozrobioną z szarym mydłem lub przecierając szmatką nasączoną denaturatem. Rośliny należy często zraszać, a na kaloryferach warto zainstalować nawilżacze.
fot. Franco Patrizia / Pixabay	Mszyce – owady mają owalne ciało i zieloną, czarną lub brunatną barwę. Mszyce spotyka się zarówno w formie uskrzydlonej jak i bezskrzydłej, zawsze żerują gromadnie. Często pojawiają się na młodych pędach i na spodniej stronie liści. Mszyce wydzielają lepką substancję – tzw. rosę miodową, na której często pojawiają się ciemne grzybki sadzakowe. Szkodniki wysysają sok z liści i pędów, co prowadzi do ich zwijania i zasychania, a przede wszystkim do osłabienia rośliny. Owady lubią atakować m.in. fuksje, begonie i anturium. Można je zwalczyć chemicznymi środkami (Polysect, Provado, Mszyca Stop) lub ekologicznymi preparatami z roślin.
fot. Schildläuse / 4028mdk09 / CC BY-SA 3.0 / Wikimedia Commons	Miseczniki i tarczniki – z wyglądu obie grupy owadów są bardzo podobne do siebie. Cechą charakterystyczną jest wytwarzanie mocnych, chitynowych tarczek, chroniących je przed czynnikami zewnętrznymi. Szkodniki są niewielkie i mają ciemną barwę ciała – brunatną lub czarną. Żerują na spodniej części liści i pędach, zwłaszcza na jukach, dracenach, palmach i fikusach. W ich przypadku zwalczanie chemiczne jest mało skuteczne. Owady najlepiej usuwać ręcznie – zeskrobując je z pędów z pomocą ostrego patyka. Miejsca, gdzie żerowały, warto przetrzeć wodą z szarym mydłem lub alkoholem.
fot. Mealybug1 / Frank Vincentz / CC BY-SA 3.0 / Wikimedia Commons	Wełnowce – to czerwce (drobne owady) pokryte czerwonawym lub białym nalotem, przypominającym strzępki wełny. Żerują na spodniej części liści (zwłaszcza w kątach i przy nerwach) oraz na miękkich pędach. Porażona roślina traci liście i przestaje rosnąć. Intensywne żerowanie szkodników bardzo osłabia roślinę, często prowadząc do jej zamierania. Szkodnik lubi cissusy, fikusy i cytrusy, a chyba najczęściej go można spotkać na kaktusach. Bardzo szybko przenosi się na sąsiednie rośliny! Chore egzemplarze najlepiej odizolować. Można zwalczać go chemicznie (Confidor, Fastac) lub ekologicznie – przemywając roślinę szmatką nasączoną alkoholem.
fot. Weisse-Fliege / CC BY-SA 3.0 / Vicimedia Communia	Mączliki – to niewielkie, białe owady (zwane potocznie „białymi muszkami”), będące utrapieniem w szklarniach. Niestety czasem pojawiają się także w mieszkaniach, zawleczone wraz z roślinami. Żerują w licznych koloniach. Łatwo je wypłoszyć poruszając donicą – wtedy wzlatują w górę chmarami. Zaatakowane przez nie liście żółkną i opadają. Owady preferują takie gatunki jak begonie, cyklameny, fuksje, petunie, pelargonie i gwiazdy betlejemskie. W warunkach domowych zwalcza się je stosując owadobójcze preparaty (np.: Apacz). Porażone pędy czasami lepiej dodatkowo przyciąć. Warto również obniżyć temperaturę w pomieszczeniu.
fot. Thrips (15817836204) / Katja Schulz / CC BY 2.0 / Wikimedia Commons	Wciornastki – to brunatne lub pomarańczowe owady, czasem pojawiające się na spodniej części liści lub na kwiatach. Mają charakterystyczny wygląd, przypominając drobne kreseczki - „przecinki”. Ich żerowanie prowadzi do pojawiania się białych lub żółtych plam lub srebrzystości na powierzchni liści. Często wokół przebarwień występują czerwone obwódki. Płatki kwiatów natomiast brunatnieją i zwijają się. Wciornastki to szkodnik wielu gatunków roślin domowych – w szczególności palm, krotonów, anturium i innych roślin o ozdobnych kwiatach. Zaleca się je zwalczać chemicznie (Talstar, Confidor, Provado).
fot. © Henrik Larsson - Fotolia.com	Ziemiórki – osobniki dorosłe to drobne, ruchliwe, „czarne muszki” podobne do muszek owocówek, które choć występują licznie, to nie powodują uszkodzeń na roślinach. Szkodliwe są przede wszystkim ich niewidoczne larwy, występujące w ziemi. Mają do 5 mm, są białe, przezroczyste, z czarną główką. Podgryzają korzenie co powoduje osłabienie wzrostu roślin i bardzo często porażanie przez choroby grzybowe. Najczęściej pojawiają się wraz z nowymi roślinami lub nieodkażonym podłożem zawierającym jaja. Szkodnika zwalcza się umieszczając przy roślinach pałeczki owadobójcze, zakładając na roślinę lepy lub stosując środki chemiczne (np.: Actellic).
fot. Nashornkaefer-Larve / Andreas Eichler / CC BY-SA 3.0 / Wikimedia Commons	Pędraki – to larwy różnych gatunków owadów, głównie chrząszczy. Mają jasne, grube, białe ciało i ciemna głowę. Mogą pojawiać się nawet w podłożach roślin renomowanych firm produkujących zieleń doniczkową lub gdy do sadzenia wykorzystaliśmy nieodkażoną ziemię z ogrodu. Żerują w doniczce, ukryte w glebie niszcząc korzenie, w wyniku czego roślina przestaje rosnąć i stopniowo zamiera. Szkodniki najlepiej usuwać ręcznie po wyjęciu bryły korzeniowej z donicy.

Tekst: Michał Mazik, zdjęcie tytułowe: © 7monarda - Fotolia.com