Pnącza ozdobne z liści | 7 najpiękniejszych gatunków

Które pnącza mają najładniejsze liście?

Pnącza ozdobne z liści najczęściej uprawiane są w miejscach lekko osłoniętych lub zacienionych (nie jest to jednak żelazną regułą). Stosuje się je przede wszystkim do tworzenia jednolitych ścian zasłaniających mury, części budynków i elementy małej architektury. Coraz częściej uprawiane są w pojemnikach (np. w kompozycji z innymi gatunkami) jako dekoracje balkonów, tarasów, nawierzchni i drzwi wejściowych. Niektóre pnącza służą do ozdoby starych pni drzew lub uprawia się je jako rośliny okrywowe.

Różnica w uprawie pomiędzy pnączami kwitnącymi, a ozdobnymi z liści jest niewielka. W drugim przypadku nawożenie jest nieco inne (więcej azotu na początku, potem dużo potasu). W głównej mierze sposób pielęgnacji zależy jednak od indywidualnych preferencji poszczególnych gatunków.

1. Winobluszcz pięciolistkowy – dzikie wino wciąż w modzie

Winobluszcz pięciolistkowy (Parthenocissus quinquefolia) to wieloletnie pnącze powszechnie spotykane w ogrodach, parkach oraz w zieleni miejskiej. Jest jednym z najbardziej wartościowych gatunków służących do zazieleniania dużych powierzchni (np.: całych ścian budynków). Ponadto sprawdza się niemal wszędzie tam, gdzie inne gatunki nie chcą rosnąć. Ma silne przyrosty – nawet powyżej 2 m rocznie. Łącznie pędy mogą dorastać do 20 m wysokości.

Fot. 1

Zalety: + łatwy w uprawie; ma małe wymagania; rośnie szybko; pasuje do ogrodów niezależnie od stylu urządzania; jesienią liście atrakcyjnie przebarwiają się na pomarańczowo i czerwono;

Wady: - późno wchodzi w okres wegetacyjny (przez część wiosny "straszy" szaro-brunatnymi gołymi pędami); jest pospolicie spotykany (nie każdemu to podoba się);

2. Miesięcznik dahurski – ściana z "dachówek"

Miesięcznik dahurski (Menispermum davuricum) w przeciwieństwie do poprzednika jest mało znany. To wieloletnie pnącze pochodzące z Azji dorastające do 3 m wysokości. Roczne przyrosty wynoszą 1-2 m.

Fot. 2

Zalety: + atrakcyjne duże (10-20 cm średnicy) sercowate ułożone regularnie – dachówkowato; tworzy gęste ciemnozielone, błyszczące ściany, jesienią przebarwia się na żółto;

Wady: - w ostre lub bezśnieżne zimy może podmarzać (zwłaszcza w chłodniejszych rejonach). Ogólnie gatunek zalicza się jednak do pnączy mrozoodpornych;

3. Pochrzyn chiński 'Variegata' – do ozdoby ogrodu i do garnka

Pochrzyn chiński 'Variegata' (Dioscorea batatus) to bylina pochodząca z Chin i Japonii. Osiąga do 3 m wysokości. Rośnie szybko. Stosuje się ją do dekoracji mniejszych powierzchni, np.: kratownic. Daje ciekawy efekt przejścia uprawiana pomiędzy pnączami o jednolicie zielonych liściach lub gatunkami ozdobnymi z kwiatów lub owoców. Wytwarza jadalne bulwy, które po obróbce termicznej mają ziemniaczano-orzechowy posmak.

Fot. 3

Zalety: + wytwarza atrakcyjne sercowate, ostro zakończone liście nakrapiane na biało; nie wymaga szczególnych zabiegów pielęgnacyjnych; to urozmaicenie w kuchni, bulwy bywają traktowane jako afrodyzjak;

Wady: - pochrzyn należy uprawiać w dobrze przygotowanym, żyznym, próchniczym podłożu;

4. Winnik tojadowaty – dobra osłona przed wiatrem

Winnik tojadowaty (Ampelopsis aconitifolia) to niewielkie pnącze dorastające do 4 m wysokości. Roczne przyrosty wynoszą 1-2 m. Pochodzi z Chin i Mongolii. Wytwarza atrakcyjne, głęboko powcinane liście. Wspina się za pomocą wąsów czepnych. Jest ozdobne także z owoców – wykształca kuliste pomarańczowe jagody dojrzewające we wrześniu lub październiku.

Fot. 4

Zalety: + oryginalne blaszki liściowe jesienią przebarwiające się na żółto, nie szkodzą mu silne wiatry – nadaje się do tworzenia ścian osłonowych; jest stosowany jako roślina okrywowa, toleruje większość typów podłoży;

Wady: - w gorszych warunkach może wolno rosnąć;

5. Wilec ziemniaczany – całe spektrum zastosowań

Wilec ziemniaczany (Ipomoea batatas) to roślina o płożącym pokroju, jego pędy mogą osiągać do 5 m długości. Wytwarza dość atrakcyjne lejkowate kwiaty. Jednakże uprawia się go nie ze względu na kwitnienie, lecz z uwagi na ozdobne, jasnozielone liście o zmiennym kształcie. Tworzy atrakcyjne, gęste kępy. Często wykorzystuje się go do wielogatunkowych kompozycji na balkonie lub tarasie.

Fot. 5

Zalety: + efektowne liście i pokrój; nadaje się do dekoracji nowoczesnych balkonów i tarasów; można uprawiać dla jadalnego plonu; bogactwo odmian dostępnych w sprzedaży (różnią się wielkością i kształtem kwiatów);

Wady: - uprawa dla plonu w polskim klimacie jest trudna. Pnącze ma długi okres wegetacji (ponad 100 dni) i potrzebuje ciepłego, słonecznego lata;

6. Bluszcz pospolity – epicki gatunek w tajemniczych ogrodach

Bluszcz pospolity (Hedera helix) to pnącze dorastające nawet do 25 m długości! Sprawdza się zarówno w cieniu (wolniej rośnie) jak i w miejscach o dużej ilości światła rozproszonego (w takich warunkach szybko rozrasta się). Wytwarza atrakcyjne liście, ich barwa i kształt zależy od odmiany. Poza tradycyjnym wykorzystaniem często wykorzystuje się go do dekoracji pni starych drzew. Nadaje ogrodowym zakątkom tajemniczego i romantycznego charakteru.

Fot. 6

Zalety: + gatunek łatwy w uprawie, ma wszechstronne zastosowanie;

Wady: - zdarza się, że rozrasta się tak szybko, wtedy trzeba regularnie kontrolować jego wzrost; to gatunek trujący (wszystkie części);

7. Actinidia pstrolistna 'Adam'

Aktinidia pstrolistna 'Adam' (Actinidia kolomikta) to polska odmiana wyselekcjonowana przez Szczepana Marczyńskiego i wprowadzona do sprzedaży w 2001 roku. O ile większość rodzaju uprawia się dla jadalnych (lub ozdobnych) owoców, 'Adam' zachwyca swoimi wielobarwnymi liśćmi. Blaszki są zielono-kremowo-różowe. Pnącze dorasta do 5 m długości.

Fot. 7

Zalety: + gatunek ozdobny; daje szerokie pole manewru przy tworzeniu ogrodowych aranżacji; wytwarza liście o oryginalnym zabarwieniu; to dobry zapylacz dla innych odmian;

Wady: - 'Adam' nie wytwarza owoców; wymaga stanowisk ciepłych i osłoniętych od wiatru;

Tekst: Michał Mazik, zdjęcia w tekście i tytułowe: [1] seagul/Pixabay, [2] "File:Menispermum dauricum 2017-09-28 5542.jpg"/Salicyna/CC BY-SA 4.0, [3] CLEMATIS Źródło Dobrych Pnączy, [4] "Ampelopsis (Porcelain-berry)"/Plant Image Library/CC BY-SA 2.0, [5] "File:Ipomoea batatas 6.jpg"/File Upload Bot (Magnus Manske)/CC BY 2.0, [6] Margot Dimi/Pixabay, [7] G. Falkowski