Choroby pomidorów – jak je rozpoznać i czym zwalczać?

Jak zapobiegać chorobom pomidorów?

Profilaktyka w ochronie roślin to podstawa! Wiadomo, że zawsze lepiej jest zapobiegać niż leczyć. W przypadku zwalczania kluczem jest możliwie najwcześniejsze rozpoznanie objawów i reakcja.

• Już na etapie siewu trzeba zadbać, aby podłoże było wolne od patogenów.
• Roślinom należy zapewnić przestrzeń – w nadmiernym zagęszczeniu choroby łatwo się rozprzestrzeniają.
• Uprawy zakłada się z dala od ziemniaków, papryki i bakłażana.
• Należy regularnie zwalczać szkodniki. Wiele z nich, np. mszyce i wciornastki są wektorami chorób.
• Stanowisko po zbiorach należy uprzątnąć i przekopać.
• Podczas podlewania trzeba unikać moczenia nadziemnych części roślin.
• Regularnie powinno się zwalczać chwasty, które są często siedliskiem organizmów chorobotwórczych.
• Trzeba używać materiału siewnego o dobrej jakości, wolnego od patogenów (+ zaprawianie nasion).
  
  

Na co najczęściej chorują pomidory?

Zaraza ziemniaka, zaraza ziemniaczana

Organizm grzybopodobny (Phytophthora infestans) zimuje na bulwach ziemniaków i w resztkach roślinnych. Zakażone ziemniaki infekują pomidory. Objawy często są widoczne już w kwietniu (pod osłonami) i w czerwcu (w polu). Do silnych infekcji dochodzi w temp. poniżej 15°C. Deszcze dodatkowo sprzyjają rozwojowi patogenu. Pierwsze symptomy to występowanie oliwkowoszarych plam na liściach. Z czasem przebarwiają się na zielonobrunatno i stają się nekrotyczne. Przy dużej wilgotności powietrza (zwykle w szklarni i tunelu) na spodniej części widać białoszary nalot zawierający plechę i zarodnie pływkowe. Następnie porażone ogonki liściowe oraz pędy brązowieją. Na zawiązkach owoców powstają szarozielone, później brązowiejące plamy o twardej powietrzni. Porażone owoce gniją i odpadają. Niezwalczana zaraza może w ciągu kilku dni zniszczyć 90% upraw.

Zwalczanie: szeroko zakrojona profilaktyka. Naprzemienne stosowanie środków ochrony roślin. Często stosuje się preparaty zawierające strobilurynę. Mało porażone pomidory opryskuje się co 10-12 dni, silniej porażone najlepiej spalić.

Preparat do zwalczania chorób pomidorów i ziemniaków

Środek Revus 250 SC przeznaczony jest do stosowania przy użyciu opryskiwaczy ręcznych. Warunkiem skuteczności zabiegu jest dokładne pokrycie roślin cieczą użytkową (efekt zroszenia powierzchni). Po naniesieniu środka na roślinę i jego wyschnięciu, jest on odporny na zmywanie przez deszcz.

KUP W NASZYM SKLEPIE

Szara pleśń pomidora

Szara pleśń to choroba grzybowa, która infekuje różne grupy roślin, w tym warzywa. Zimuje na resztkach pozbiorowych, a nawet na opakowaniach, narzędziach lub elementach konstrukcji. Grzyb lubi umiarkowane temperatury (15-20°C) i wysoką wilgotność powietrza. Pierwsze symptomy to występowanie brunatnych lub szarych, nekrotycznych, „mokrych” plam na liściach. Roślina więdnie nad miejscem porażenia. Na zawiązkach owoców występują wodniste, oliwkowe plamy. Przy silnej infekcji i dużej wilgotności powietrza widać szary, puszysty nalot (zarodniki konidialne). Organy są czasem posklejane nalotem. Porażone owoce gniją i opadają. Często dochodzi do zamierania łodyg.

Zwalczanie: W razie wystąpienia choroby stosuje się środki grzybobójcze (w sklepach dostępne są różnorodne preparaty). Po usunięciu pędów bocznych należy rośliny opryskiwać fungicydami 2-3 razy w odstępach 7-10 dniowych Warto stosować je w taki sposób, aby zawierały różne substancje aktywnie czynne. Grzyb łatwo nabiera odporności.

Preparat na choroby warzyw

Produkt naturalny, będący mieszaniną fosfatydów. Otrzymywany jest w wyniku procesów fizycznych ze środków spożywczych pochodzenia roślinnego - lecytyny płynnej sojowej. Jest emulgatorem oraz środkiem przydatnym w ochronie roślin.

KUP W NASZYM SKLEPIE

Alternarioza pomidora

Grzyb odpowiadający za alternariozę zimuje na resztach pozbiorowych, na nasionach oraz na plonie. Aby rozwinął się, liście muszą być wilgotne/mokre przez kilkanaście godzin. Dlatego częściej jest problemem w uprawie polowej. Pierwsze objawy są widoczne od połowy czerwca. To suche, ciemnobrunatne plamy z żółtą obwódką (często rozmytą) na liściach. Mogą zlewać się i pokrywać większość powietrzni liścia, który zamiera i zasycha. Podobne objawy są widoczne na ogonkach liściowych. Owoce porażane są od szypułki. Występuje na nich aksamitny nalot trzonków i zarodników. Tracą wodę, wynikiem czego jest mumifikacja.

Zwalczanie: Należy zadbać o zmianowanie i dobrej jakości materiał siewny. Stosuję się ochronę chemiczną. Fungicydy zawierają m.in. strobiluryny i mankozeb w mieszaninach. Ostatnia substancja aktywnie czynna jest dostępna w sprzedaży do 31 października 2021 roku (można stosować do 30 listopada).

Antraknoza owoców pomidora

Ciężko ustrzec pomidory przed chorobą, gdyż grzyb ją wywołujący ma wielu żywicieli – od roślin ozdobnych po warzywa i zboża. Zagrożenie zawsze istnieje, chociaż można ograniczyć ryzyko jej wystąpienia przez szeroko zakrojoną profilaktykę. Choroba jest dosyć łatwa do rozpoznania. Na owocach pojawiają się wklęsłe plamy, początkowo brązowawe, ze strefowo ułożonymi sklerocjami. Przy dużej wilgotności powietrza dodatkowo powstają różowe skupiska zarodników konidialnych. Tkanki u podstawy łodyg i na korzeniach brązowieją. Zewnętrzna część łodygi daje się łatwo oddzielić od walca osiowego.

Zwalczanie: Wygląda podobnie jak w przypadku alternariozy.

Wirus brązowej plamistości liści pomidora

Wirus brązowej plamistości liści pomidora jest przenoszony przez wciornastki. Źródłem mogą być chwasty, np. gwiazdnica pospolita i psianka czarna. Objawem jest zniekształcenie liści i wierzchołków. Na liściach i pędach występują chlorotyczne i nekrotyczne plamy. Brązowe (rozmyte lub pierścieniowe) plamy są widoczne także na owocach. Wirus osłabia zawiązywanie owoców, może doprowadzić do braku owocowania, a nawet zamierania warzyw.

Zwalczanie: Można wykonywać tylko działania profilaktyczne, tj. zwalczanie wciornastków, chwastów i wybór odmian mało podatnych na chorobę. Porażone rośliny powinno się usunąć i spalić.

Rak bakteryjny pomidora

Rak bakteryjny pomidora najsilniej dotyka uprawy pod osłonami, gdyż optymalnie rozwija się w wysokiej temperaturze (25-28°C). Częstym źródłem są zainfekowane nasiona oraz resztki roślinne. Bakterie wnikają do rośliny przez zranienia, np. mechaniczne lub rany spowodowane przez szkodniki. Wtórne infekcje zachodzą podczas prac pielęgnacyjnych. Pierwszym widocznym objawem jest zwijanie liści. Liście szybko zasychają. Widać na nich żółto-brunatne przebarwienia. Pozostają na roślinie. Na łodygach i ogonkach liściowych występują brunatne lub prawie czarne smugi. Wiązki przewodzące są żółtobrązowe. Warstwa kory łatwo oddziela się od walca osiowego. Pomidor broni się, wytwarzając na łodydze korzenie przybyszowe. Na niedojrzałych owocach widać białawe siatkowanie. Prześwituje przez skórkę.

Zwalczanie: Porażone rośliny trzeba usunąć. Elementy tunelu lub szklarni powinno się odkazić. Należy zaniechać uprawy pomidorów przez min. 2 lata. Po rozpoznaniu choroby zaleca się zawiadomić służbę ochrony roślin.

Tekst: Michał Mazik, zdjęcia tytułowe: Elena@Mas/ Depositphotos