Uprawa ziemniaków na działce
Samodzielna uprawa ziemniaków nie jest trudna i uda się nawet na działce i w przydomowym ogródku. Dowiedz się, jakie wymagania mają ziemniaki, gdzie, jak i kiedy je sadzić, jakie odmiany wybrać i kiedy zbierać.
Ziemniaki (Solanum tuberosum) sprowadzony do Europy jako rośliny ozdobne, ale szybko doceniono jego jadalne bulwy. Obecnie w wielu krajach, w tym w Polsce jest to jedno z najważniejszych warzyw i źródło taniego pożywienia. Uprawa nie jest trudna – można ją polecić nawet osobom początkującym. Niestety wymaga dużo czasu – najwięcej uwagi trzeba poświęcić na profilaktykę lub doraźną walkę z chorobami i szkodnikami.
Wymagania ziemniaków
Temperatura
Ziemniak to gatunek ciepłolubny – najlepiej rośnie w temperaturze powyżej 15°C (jednak nie wyższej niż 26°C – wtedy może nie zawiązywać bulw). W Polsce zaleca się go sadzić, gdy temperatura gleby i powietrza przekracza 8ºC. Młode siewki są wrażliwe nawet na niewielkie przymrozki – zamierają lub zostają uszkodzone (to opóźnia zbiór) już przy -2ºC.
Stanowisko
Optymalne jest stanowisko słoneczne. Preferuje gleby żyzne, próchnicze, przewiewne, mocno nagrzewające się. Dobrze rośnie na podłożu piaszczysto-gliniastym. Jest tolerancyjny względem podłoża (należy unikać jedynie skrajnych pH). Ziemia przed sadzeniem powinna być oczyszczona z chwastów, zaorana i zbronowana.
|
Obecnie zarejestrowanych jest prawie 100 odmian ziemniaków. Pomimo tak dużej oferty wciąż najpopularniejsze są dwie odmiany: Irys i Irga. Do gruntu sadzi się podkiełkowane zeszłoroczne bulwy (3-5 cm), nazywane "sadzeniakami". Kiełki powinny mieć około 2 cm długości. |
Sadzenie ziemniaków
Termin
Najczęściej sadzenie bulw wykonuje się w drugiej i trzeciej dekadzie kwietnia. Ryzyko zniszczenia przez przymrozki można zniwelować rozkładając na powierzchni uprawy białą włókninę.
Sadzeniaki
Ziemniaki po posadzeniu należy przykryć 2 cm warstwą gleby. Bulwy sadzi się od razu (całe, po podziale) lub można je wcześniej pokiełkować. Co ciekawe, ziemniaki wyrosną nawet z obierków (dawniej w taki sposób oszczędzano na „materiale”).
Rzędy
Rozstawa zależy od parametrów konkretnej odmiany. Odległość pomiędzy sadzonkami wynosi 20-40cm a pomiędzy rzędami 60-90cm.
Płodozmian
Ziemniaków nie powinno się sadzić przed i w następstwie po innych roślinach psiankowatych (papryka, pomidor) oraz okopowych (burak, marchew, rzodkiewka, brukiem). Dobrym przedplonem są dla niej rośliny strączkowe, zboża i nawozy zielone (oprócz łubinu nasiennego).
|
Ziemię pod uprawę ziemniaków trzeba przygotować już jesienią. By rośliny tworzyły dorodne bulwy warto uprawiać je na podwyższonych grządkach, zwanych redlinami. Usypuje się je na wysokość około 30 cm 2-3 tygodnie po posadzeniu. Trzeba także co jakiś czas je poprawiać i odchwaszczać. |
Pielęgnacja
Nawożenie organiczne
Ziemniaki zaleca się uprawiać w drugim roku po oborniku (na glebach żyźniejszych) oraz w pierwszym roku - na słabszych, np.: podłożach piaszczystych. Sam obornik nie pokrywa jednak całkowicie wymagań ziemniaka, dlatego rośliny trzeba dodatkowo dokarmiać nawozami mineralnymi (sztucznymi) - np. popularna Polifoską.
Nawożenie mineralne
Przed sadzeniem warto podać nawóz azotowy (saletrę amonową lub saletrzak). Niekiedy stosuje się także nawożenie dolistne - od fazy wytworzenia pędów bocznych do fazy formowania jagód. Polecany jest mocznik, wzbogacony siarczanem potasu i nawozem z mikroelementami. Na mniejszych areałach można z powodzeniem stosować nawozy humusowe.
Podlewanie
Ziemniaki w czasie susz powinno się podlewać. Roślina ma duże potrzeby wodne zwłaszcza w czasie kwitnienia. Skuteczną metodą jest stosowanie nawadniania kropelkowego (węże z emiterami umieszcza się na górze redliny).
Uprawa na redlinach
Ważnym zabiegiem jest formowanie redlin. Zabieg powinno się wykonać 2-3 krotnie, co tydzień, po posadzeniu bulw. Warzywo uprawiane w ten sposób daje większy plon i jest bardziej odporne na niekorzystną pogodę.
|
Stonka ziemniaczana to jeden z najpospolitszych i najgroźniejszych szkodników. Trzeba ją zwalczać jak najszybciej po zauważeniu, by nie wyrządziła dużych szkód. Najczęściej pojawiającą się chorobą jest zaraza ziemniaka. By jej zapobiegać, trzeba sadzić ziemniaki z dala od pomidorów, przestrzegać płodozmianu, a jeśli choroba występowała w poprzednich latach, stosować zapobiegawczo odpowiednie fungicydu - np. Biosept Active, Miedzian, Polyram. |
Ochrona przed chorobami i szkodnikami
Roślinę w szczególności należy chronić przed zarazą ziemniaka oraz stonką ziemniaczaną. Skuteczne zwalczanie stonki polega natomiast na 1-3 krotnym stosowaniu silnych insektycydów, np.: Actara, Karate Zeon, Rapid, Stonkat i wiele innych.
W dalszej kolejności z chorób mogą jej zagrażać: czarna nóżka, alternarioza, sucha zgnilizna bulw, bakterioza pierścieniowa i parchy. Ryzyko porażenia można w dużej mierze ograniczyć wybierając odmiany odporne i mało podatne na danego patogenu. Profilaktycznie i doraźnie stosuje się fungicydy, m.in. Inter Optimum, Polyram, Miedzian, Altima.
W uprawie amatorskiej (na potrzeby własne) ryzyko chorób i gradacji szkodników można zmniejszyć stosując ekologiczne gnojówki z pokrzywy, mniszka, skrzypu i wielu innych surowców roślinnych.
|
Do pierwszych zbiorów ziemniaków najlepiej przystąpić dopiero 8-10 tygodniach od posadzenia. Młode ziemniaki słabo się przechowują. Bulwy trzeba wykopywać delikatnie, by ich nie uszkodzić, bo wtedy szybko gniją. Późne odmiany ziemniaków zbiera się nawet 140 dni od sadzenia. Można je długo przechowywać. |
Zbiór ziemniaków
Ziemniaki wczesne zbiera się od trzeciej dekady czerwca przez cały lipiec (w zależności od odmiany), ziemniaki średniowczesne w sierpniu, a późne we wrześniu. Prace należy wykonywać przy umiarkowanie ciepłej, suchej pogodzie.
Tekst: Michał Mazik, zdjęcie tytułowe: Jai79 - Pixabay.com
