Żarnowiec miotlasty (Cyisus scoparius)

Żarnowiec miotlasty (Cytisus scoparius) to niewielki krzew z rodziny bobowatych (Fabaceae). Naturalny obszar jego występowania obejmuje znaczną część Europy, w tym także Polskę. Żarnowic, ze względu na obfite kwitnienie, jest też uprawiany w ogrodach jako roślina ozdobna.

Krzew ten może dorastać do ok. 0,5-1,5/2 m wys. Tworzy liczne, cienkie, wzniesione, sztywne, kanciaste, zielone, rozgałęzione, z wiekiem drewniejące u podstawy pędy, zebrane w gęstą, szeroką kępę i pokryte ułożonymi skrętolegle, drobnymi, wąskolancetowatymi, zielonymi liśćmi, które w górnej części pędu są siedzące i pojedyncze, a w dolnej trójlistkowe i ogonkowe.

Żarnowiec miotlasty kwitnie wiosną i wczesnym latem – od maja do czerwca. Bardzo obficie obsypuje się kwiatami. Pojawiają się ona na zeszłorocznych pędach w kątach liści jeden lub dwa. Są dość duże, motylkowe, krótkoogonkowe, miododajne i są żółte (u odmian też różowe, białe, czerwone, pomarańczowe i dwukolorowe).

Po przekwitnieniu z kwiatów rozwijają się owocostany w postaci krótkich, jedwabiście owłosionych, początkowo zielonych, później brązowych strąków, które po dojrzeniu pękają, rozrzucając nasiona.

Roślina tworzy długi, palowy system korzeniowy, na którym rozwijają się bakterie brodawkowe, wiążące azot z powietrza.

Wymagania i uprawa

Żarnowiec miotlasty w uprawie oczekuje ciepłego, słonecznego, zacisznego stanowiska i przepuszczalnej, lekkiej, a nawet piaszczystej, umiarkowanie wilgotnej gleby, najlepiej o lekko kwaśnym odczynie pH. Dla rośliny należy od razu wybrać miejsce docelowe, gdyż ze względu na długi, palowy system korzeniowy nie lubi przesadzania.

Żarnowiec dla zachowania ładnego pokroju i ulistnienia na całej długości pędów, wymaga corocznego ciecia. Pędy, na których były kwiaty, ścina się zaraz po kwitnieniu, na początku lata (VII). Nieprzycinane rośliny ogałacają się z liści od dołu, tworzą mniej kwiatów i mają nieregularny pokrój. Co kilka lat warto też krzew odmłodzić, wycinając tuż przy ziemi najstarsze pędy.

Żarnowic jest umiarkowanie mrozoodporny (do ok. -18/-20°C), dlatego w chłodniejszych rejonach kraju na zimę powinien być okrywany np. stroiszem. Jeśli zimą przemarznie, wiosną zwykle jednak dobrze się regeneruje.

Żarnowce można rozmnażać z nasion, wysiewanych w V, ale odmiany powinny być rozmnażane za pomocą sadzonek półzdrewnianych, pobieranych z rośliny wczesnym latem (VI-VII).

Zastosowanie

Żarnowiec miotlasty w ogrodzie dobrze wygląda w kompozycjach rabatowych z lawendą, forsycją, kaliną koralową i innymi krzewami oraz drzewami ozdobnymi, w tym iglastymi (np. sosny), a także na wrzosowiskach.

Nadaje się też na luźne, niewysokie żywopłoty i może być wykorzystany do umacniania skarp i nasypów. Rośliny szczepione na pniu nadają się do małych ogrodów i mogą być ciekawym elementem kompozycji rabatowych.

Żarnowiec miotlasty to także roślina lecznicza (min. pomocna w schorzeniach sercowo-naczyniowych i problemach z układem moczowym), ale w nieodpowiednich dawkach także toksyczna, dlatego nie poleca się samodzielnego przygotowywania niej preparatów leczniczych (na rynku dostępne są homeopatyczne preparaty z udziałem żarnowca).

Wybrane odmiany

• 'Vanesse' – kwiaty duże, ciemnożółte, wys. ok. 1,8-2 m
• 'Boskoop Ruby' – kwiaty różowoczerwone, wys. ok. 1,5-2 m
• 'Lena' – kwiaty żółto-pomarańczowe, wys. ok. 1-1,5 m
• 'Firefly' – kwiaty żółte z czerwoną plamą na skrzydełkach, wys. ok. 1,5 m
• 'Dukaat' – kwiaty kremowo-żółte, wys. ok. 1 m 
  
  

Ciekawostki

Ze sztywnych, cienkich gałązek żarnowca, wykonywano dawniej miotły, ale także dzisiaj można wykorzystać je do stworzenia ekologicznej miotełki np. do zamiatania tarasu.

Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: monikasmigielska, Mammiya/Pixabay, bombastic80, MarcOliver_Artworks/Depositphotos