Program ochrony roślin ogrodowych przed szkodnikami

Czy Twój ogród jest bezpieczny? Sprawdź, które szkodniki mogą zniszczyć rośliny

Zadbany ogród to duma każdego ogrodnika, ale niestety, szkodniki mogą w mgnieniu oka zniszczyć efekty wielomiesięcznej pracy. Kiedy rośliny zaczynają wyglądać na chore – liście się zwijają, pojawiają się plamy lub dziury – to sygnał, że nieproszony gość, jak np. mszyca czy przędziorek, już działa. Brak szybkiej reakcji może prowadzić do osłabienia, a nawet obumarcia roślin. Dlatego warto wiedzieć, jak rozpoznać najczęściej spotykane szkodniki i jakie metody zwalczania będą najbardziej efektywne.

Fot. Martina / Adobe Stock

▲ Wszędobylskie mszyce

Atakują zwykle w dużych koloniach, które oblepiają wierzchołkowe, miękkie części młodych pędów oraz zwykle dolną stronę liści. Odżywiają się sokami roślin i wysysają je dzięki specjalnemu aparatowi kłująco-ssącemu, co powoduje skręcanie i zwijanie się liści oraz inne deformacje. Są to owady bardzo małe (2-4 mm), które zwykle trudno dostrzec i w zależności od gatunku (jest ich bardzo dużo) mają barwę zieloną, jasno-żółtą, czarną lub białą. Szkodliwość mszyc polega nie tylko na osłabianiu roślin, ale również na przenoszeniu wielu wirusowych chorób roślin.

Można zwalczać i odstraszać je przede wszystkim za pomocą oprysków naturalnymi preparatami (także domowej roboty) - wywarami z pokrzyw, czosnku lub wrotyczu, wodnym roztworem octu lub środkami specjalistycznymi, dopuszczonymi do użytku amatorskiego, np.: Karate Zeon, Karate Gold, Polysect, Agrocover, które są skuteczne w przypadku większości gatunków mszyc, żerujących na roślinach ogrodowych.

Dowiedz się więcej o mszycach

Przędziorki - szkodniki roślin ogrodowych

Fot. yavdat / Adobe Stock

▲ Niewidoczne przędziorki

W podobny sposób (wysysając soki z tkanek roślin) żerują też przędziorki, czyli należące do roztoczy żółte, zielone lub pomarańczowe „drobne pajączki”, wyrządzające szkody na wielu roślinach (np. iglakach, drzewach owocowych). W ogrodach występuje kilka ich gatunków (np. przędziorek chmielowiec, przędziorek sosnowiec), a szkodniki te są zwykle niewidoczne, ponieważ zerują na dolnej stronie liści lub igieł. Ich obecność zauważamy, gdy na roślinie tworzą się liczne drobne pajęczynki i mozaikowate, żółtawe przebarwienia na liściach.

Liście (igły), na których żerują przędziorki liście są coraz bardziej osłabione, tracą zdolność do fotosyntezy, mają zahamowany wzrost i ostatecznie zamierają. Roztocza nie lubią wilgoci, a najbardziej odpowiada im suche, zaciszne, słoneczne miejsca i tam najszybciej się rozwijają i atakują rosnące (stojące) tam rośliny. Z tego względu, po zauważeniu obecności przędziorków warto (najlepiej rano lub późnym popołudniem) polewać rośliny chłodną wodą, by spłukać szkodnika.

Do chemicznego zwalczania przędziorków w ogrodzie można zastosować różne środki, które dostępne są w sprzedaży do użytku amatorskiego, np. preparaty Nissorun, Floramite lub Ortus.

W przypadku szkodników, które składają jaja na pędach, w zagłębieniach kory warto zastosować wiosenne opryski preparatami olejowymi, które skutecznie uniemożliwiają rozwój takich szkodników, jak np. mszyce lub przędziorki. Opryski iglaków i innych roślin ozdobnych oraz owocowych niechemicznymi preparatami, takimi jak np. Emulpar, Promanal lub Treol, sporządzonymi na bazie oleju parafinowego lub rydzowego hamują wylęganie się z jaj i rozwój przędziorków, mszyc i innych szkodników. Gęsty roztwór zastosowany do oprysku pokrywa cienką warstwą rośliny i uniemożliwia rozwój szkodników poprzez odcięcie ich od powietrza. Dzięki temu zabiegowi można znacznie ograniczyć występowanie szkodników w ogrodzie w danym sezonie.

Dowiedz się więcej o przędziorkach

Fot. Real Moment / Adobe Stock

▲ Ćma bukszpanowa i inne gąsienice zjadające liście

W ostatnich latach spustoszenie na krzewach bukszpanu sieją żarłoczne gąsienice ćmy bukszpanowej, które potrafią w krótkim czasie ogołocić krzewy z liści, powodując ich zasychanie. Gąsienice ćmy bukszpanowej są jasnozielone, owłosione i ubarwione dodatkowo czarnymi pasami i białymi kropkami. Żerują wewnątrz bukszpanów i żywią się głównie liśćmi (najpierw w dolnej części krzewu), ale mogą uszkadzać także korę pędów.

Bardzo ważna jest lustracja krzewu, aby jak najszybciej zareagować i uchronić bukszpan przed inwazją ćmy. W przypadku tego szkodnika, lepiej zapobiegać jego rozwojowi niż go zwalczać, co jest trudne. Dobrym sposobem jest rozłożenie płachty materiału lub folii i mocne otrząsanie krzewu, by w sposób mechaniczny strącić gąsienice i je następnie pozbierać i usunąć z ogrodu.

Można stosować też pułapki feromonowe na ćmę bukszpanową, np.: Target Natural, która wabi i unieszkodliwia samce. Izolowanie samic od samców zapobiega składaniu przez nie jaj, więc nie wylęgają się kolejne gąsienice. Dobrym rozwiązaniem może być też wykonanie dokładnego oprysku preparatem biologicznym Lepinox Plus, zawierającym szczep bakterii zwalczający gąsienice.

Na roślinach ogrodowych żerują także gąsienice (larwy) innych motyli, np. piędzika przedzimka, niestrzępa głogowca, kuprówki nadrzewki, a także różne chrząszcze, które zjadają liście. Najlepiej zwalczać je za pomocą oprysków w fazie tzw. zielonego pąka. Do tego celu można użyć preparatów Deltam, a także Polysect.

Dowiedz się więcej o gąsienicach

Fot. Tomasz / Adobe Stock

▲ Ziemiórki i spółka na roślinach doniczkowych

Nie mniejszym kłopotem są szkodniki żerujące na roślinach doniczkowych, np. na tarasach lub balonach. Do najbardziej dokuczliwych należą zwykle ziemiórki, choć często mogą pojawić się też mszyce, wełnowce, tarczniki i mączliki. Dorosłe formy ziemiórek, czyli małe muszki, przypominające muszki owocówki latają zwykle wokół roślin doniczkowych. Składają jaja w podłożu i wylegające się z nich larwy są największym zagrożeniem dla roślin, ponieważ osłabiają ich system korzeniowy.

Ekologiczną metodą zwalczania ziemiórek jest między innymi stosowanie żółtych lepów na owady latające, które wabią swoim kolorem osobniki dorosłe i unieruchamiają je. Jest to jednak metoda pomocnicza i nie pomoże pozbyć się larw z ziemi.

Ziemiórki oraz inne szkodniki roślin doniczkowych można zwalczać też preparatami chemicznymi, które sporządzone sana bazie naturalnych surowców np. w formie sprayu. Może być to preparat Agricolle, przeznaczony do zwalczania różnych szkodników na roślinach doniczkowych. Skuteczne są też także preparaty w formie pałeczek (np. Tarcznik Ultra), które umieszcza się w podłożu. Uwalniając substancje aktywną zwalczają one szkodniki rozwijające się w podłożu.

Dodatkowo, do zwalczania owadów latających i żerujących na roślinach można zastosować inne dostępne w formie sprayu preparaty, np. Karate Spray, Polysect. Warto podlewać rośliny także roztworami naturalnych surowców zwalczających lub odstraszających szkodniki np. wyciągów z roślin (pokrzywa, czosnek, wrotycz i inne.

Dowiedz się więcej o ziemiórkach

Fot. Tomas Vynikal / Adobe Stock

▲ Żarłoczne ślimaki

Spore spustoszenia w uprawie roślin (w tym warzyw) powodują nie tylko owady, ale też ślimaki, które zjadają lub obgryzają liście, a także kwiaty wielu roślin. W trakcie dnia ukrywają się na spodniej stronie liści, a żerują po zachodzie słońca i w nocy. Ich żerowanie nasila się w czasie chłodniejszych i wilgotnych dni. Charakterystyczne są też pozostawiane przez nie ślady śluzu na liściach.

Do naturalnych metod zwalczających ślimaki można zaliczyć pułapki piwne, obsypywanie roślin żwirem, popiołem lub skorupkami jaj (ostre, szorstkie krawędzie są nieprzyjemne i trudne do przebycia dla ślimaków), obręcze miedziane zakładane wokół roślin (niewielki impuls elektryczny odstrasza ślimaki). W sprzedaży można spotkać też różnego rodzaju preparaty (np. granulowane) do zwalczania ślimaków, ale należy stosować je z rozwagą (zagrożenie dla dzieci i zwierząt domowych).

Dowiedz się więcej o ślimakach

Fot. vladk213 / Adobe Stock

▲ Pędraki uszkadzające korzenie

Nazwą pędraki określa się larwy chrząszczy, a w ogrodach lub na działkach najczęściej występuje ogrodnica niszczylistka, guniak czerwczyk oraz chrabąszcz majowy. Pędraki (larwy) rozwijają się i przepoczwarczają w glebie i w tym okresie podgryzają korzenie, co powoduje zasychanie roślin. Mogą niszczyć trawniki i wiele roślin ogrodowych, w tym warzywa korzeniowe. Zlecanym preparatem do zwalczania pędraków jest ekologiczny środek P-Drakol o działaniu mikrobiologicznym, który niszczy nie tylko pędraki, ale także szkodliwe dla upraw nicienie glebowe.

Dowiedz się więcej o pędrakach

Zwalczanie szkodników to kluczowy krok w utrzymaniu zdrowego i pięknego ogrodu. Regularne lustracje roślin i zastosowanie odpowiednich preparatów – naturalnych lub chemicznych – pozwolą ci na bieżąco monitorować stan upraw. Pamiętaj, że szybka reakcja to mniejsze szkody i zdrowsze rośliny na dłużej.