10 kroków do własnego ogrodu: poradnik budowy

Założenie ogrodu, tak samo jak realizacja domu, wymaga określonych czynności, wykonanych we właściwej kolejności i czasie. Wymaga także specjalistycznej wiedzy, ciężkich robót ziemnych i współpracy fachowców.

Żeby mieć ogród spełniający nasze oczekiwania, warto skorzystać z usługi architekta krajobrazu, który zaprojektuje przestrzeń wokół budynku, dostosowując ją do warunków panujących na działce, funkcji, jakie ma spełniać, oraz naszego wyczucia piękna. Jeżeli postanowimy zaaranżować ogród samodzielnie, powinniśmy się do tego zadania solidne przygotować.

Bowiem żeby mieć piękny ogród, nie wystarczy tylko posiać trawę i posadzić przypadkowe rośliny. Trzeba wiedzieć, jak podzielić przestrzeń na funkcje, zaplanować ścieżki, oświetlenie, miejsce do wypoczynku i zabaw dla dzieci oraz jakie rośliny i gdzie posadzić. Należy to zrobić według przemyślanego planu.

KROK 1: Analiza potrzeb i możliwości

Myślenie o przyszłym ogrodzie powinno się rozpocząć od określenia oczekiwań wszystkich domowników. Warto je skrupulatnie spisać i omówić. Dorośli będą potrzebować strefy wypoczynkowej – altany, miejsca na grill lub ognisko oraz stołu i krzeseł, by można było wygodnie biesiadować w plenerze. Dzieci na pewno będą chciały mieć plac zabaw, boisko do gry w piłkę albo domek na drzewie. Miłośnicy szumu wody będą marzyć o strumyku bądź oczku wodnym z kolorowymi rybkami. Pragnień dotyczących aranżacji ogrodowej przestrzeni może być bez liku. Na początku należy wszystkie je sprecyzować, by potem wspólnie podjąć decyzję, które z nich da się zrealizować, uwzględniając wielkość działki, jej kształt oraz zasobność naszego portfela.

Przy rodzinnych konsultacjach warto też zastanowić się, jak dużo czasu będziemy mogli przeznaczyć na pielęgnację ogrodu. Czy zatrudnimy do tego celu ogrodnika, czy sami będziemy kosić trawę, przycinać i nawozić rośliny. Wbrew pozorom nawet na niewielkim terenie pracy zawsze jest sporo. Jeśli nie zamierzamy korzystać z usług fachowca, ani nie lubimy tego rodzaju zajęć, nie planujmy rozległych rabat i kwietników.

Dobrze jest też przemyśleć inwestycję pod względem finansowym. Od wysokości budżetu zależy bowiem skala przyszłych prac w ogrodzie oraz to, czy można je będzie wykonać w jednym rzucie, czy trzeba rozłożyć na kilka rozciągniętych w czasie etapów.

KROK 2: Inwentaryzacja i podział posesji na strefy

Jest niezbędna do dalszego planowania i sporządzenia projektu. Najwygodniej przygotować ją w formie planu działki, w skali 1:100 (gdzie 1 cm na papierze odpowiada metrowi w terenie). Można wykorzystać do tego np. papier milimetrowy. Inwentaryzacja powinna obejmować całą posesję oraz najbliższe sąsiedztwo tuż przy jej granicach.

Taki plan przyda się do podziału powierzchni na strefy:

1. reprezentacyjną (przed domem);
2. wypoczynkową (wokół tarasu, altany);
3. ozdobną (rabaty, skalniaki, oczka wodne, strumyki);
4. użytkową (warzywnik, zielnik);
5. gospodarczą (z drewutnią, składzikiem na narzędzia, kompostownikiem).

Większość stref powinna być ze sobą dobrze skomunikowana za pomocą ścieżek i wyposażona w potrzebne instalacje (oświetlenie itd.). Kompostownik dla odmiany warto odseparować od reszty, na przykład żywopłotem.

KROK 3: Zamówienie projektu lub samodzielna praca

Najlepiej skorzystać z pomocy architekta krajobrazu i zamówić projekt kompleksowy, który obejmuje:

• plan koncepcyjny;
• projekt wykonawczy (techniczny),
• rozszerzony o szczegóły dotyczące odwodnienia, nawierzchni, podlewania, oświetlenia;
• wizualizacje;
• kosztorys.

Dobrze jest wynająć firmę specjalizującą się w projektowaniu i zakładaniu ogrodu, bo gdy wybierzemy dwie usługi w pakiecie, projekt możemy dostać z dużym rabatem lub nawet gratis. Przed przyjęciem zlecenia, architekt powinien przyjechać na miejsce, dokładnie je obejrzeć i wypytać nas o oczekiwania. Bez sprawnej komunikacji z nim się nie obejdzie. Cena projektu przeważnie nie przekracza 10% ogólnych kosztów założenia ogrodu i zależy od jego wielkości i stopnia skomplikowania.

Na przygotowanie koncepcji i realizację własnymi siłami decydują się tylko ci, którzy znają etapy tworzenia ogrodu i mają gwarancję, że nie popełnią żadnego błędu. Ułatwieniem dla takich osób są darmowe programy komputerowe do projektowania ogrodów, które nietrudno znaleźć w Internecie.

KROK 4: Kształtowanie terenu

Nie zawsze działka, którą dysponujemy, jest równa. Często wymaga zniwelowania do poziomu sąsiednich posesji i utworzenia lekkiego spadku w kierunku ogrodzenia. Na początku prac konieczne jest sprzątnięcie wszystkich odpadów po budowie domu oraz usunięcie samosiejek drzew i krzewów oraz chwastów. Następnie najbardziej żyzną 10–15 cm warstwę ziemi należy zdjąć i zgromadzić w innym miejscu, niż ziemię wydobytą z głębszych pokładów. Tę żyzną można wykorzystać pod trawnik lub rabaty, tę drugą – np. do utworzenia pagórków, lub wywieźć z ogrodu. Wzniesienia o wysokości do jednego metra wykonuje się z samej ziemi. Wyższe i rozległe formuje się, sypiąc na dno gruz, a dopiero potem kilka warstw ziemi. Nasypy zabezpiecza się siatką albo murkami oporowymi.

Jeżeli ziemia na posesji jest słabej jakości, na całej powierzchni przyszłych rabat kwiatowych i pod trawnikiem dosypuje się 5–10 cm warstwę żyznej ziemi, którą miesza się z podłożem, co chroni ją przed wypłukaniem przez deszcz. Jeśli działka jest duża, strukturę ziemi poprawia się w dołkach pod roślinami i pod murawą.

KROK 5: Instalacja elektryczna

Podziemne części instalacji elektrycznej (i nawadniającej) montuje się przed utwardzeniem nawierzchni oraz posadzeniem roślin i założeniem trawnika (z siewu albo z rolki).

Przewody elektryczne może prowadzić tylko fachowiec z uprawnieniami. Układa je na 10 cm podsypce z piasku, wypełniającej rowy o głębokości 1 m. Pod nawierzchniami utwardzonymi rów będzie o 20 cm płytszy. Trasy kabli nie będą przeszkadzać innym instalacjom, tj. kanalizacyjnej, wodociągowej, gazowej. Przewody umieszczone w rurach osłonowych wykorzystuje się do zasilania lamp, napędu bramy wjazdowej, pomp w studni i w oczku wodnym.

KROK 6: System nawadniający

Choć taka instalacja nie jest skomplikowana i można ją ułożyć samodzielnie, zdecydowanie lepiej zlecić to wyspecjalizowanej firmie. Kluczowe są tu parametry źródła wody – wydajność w m3/h, ciśnienie oraz zawartość związków żelaza. Ważny jest też typ gleby i planowana roślinność. Przeciętna instalacja nawadniająca składa się z czujnika deszczu, sterownika, rur, zraszaczy (wynurzanych, mikrozraszaczy) lub linii kroplujących. Koszt systemu nawadniającego w ogrodzie wielkości 1000 m2 to ok. 15 000 zł.

KROK 7: Ułożenie nawierzchni (ścieżek i podjazdów)

Wytyczenie oraz utwardzenie ścieżek i podjazdu – jednej z najważniejszych ogrodowych inwestycji – jest czasochłonne i drogie. Może pochłonąć nawet 40% całego budżetu na zagospodarowanie terenu wokół budynku, szczególnie gdy np. zdecydujemy się na drogi granit albo nawierzchnię w skomplikowane wzory.

Na ogół większość inwestorów wybiera popularną kostkę betonową lub płyty w rozmaitych formatach. Zwolennicy naturalności mogą pokusić się np. o drobne kamienie, żwir. Wszystkie rodzaje nawierzchni układa się na podbudowie z piasku, żwiru albo tłucznia, często z dodatkiem cementu. Odpływ wody opadowej zapewnia niewielki spadek nawierzchni (powyżej 2%). Obrzeża rabat i trawników oraz schody formuje się z kamienia, betonu, drewna, cegieł. Ułatwiają one koszenie murawy i utrudniają jej przerastanie na rabaty i ścieżki.

KROK 8: Woda w ogrodzie – oczko lub staw

Do większych zbiorników wodnych zaleca się wykładzinę EPDM z syntetycznego kauczuku lub bentonitu. Mniejsze wykopy uszczelnia się specjalną folią albo wkopuje w nie gotowe kształtki z laminatu. Można też zbiornik wybetonować. Brzegi maskuje się kamieniami, żwirem oraz roślinami. Zwolennicy płynącej wody i jej szumu decydują się na budowę strumieni i kaskad wodnych, a także montaż fontann. Jeżeli mamy małe dzieci – zastanówmy się, czy staw lub oczko wodne to bezpieczne rozwiązanie.

Koszt budowy atrakcji wodnych zależy od rozmiarów i użytych materiałów, może stanowić 15% ceny założenia ogrodu.

KROK 9: Mała architektura – altany i drewutnie

Najlepszą na nie lokalizacją są najwyższe miejsca na posesji, gdyż ułatwiają odpływ deszczu. Przeważnie buduje się je z drewna, opierając belki na stopach albo ławach fundamentowych. Powinny mieć wielkość umożliwiającą postawienie wygodnego stołu i krzeseł pod dachem i rozpalenie grilla lub ogniska w pobliżu.

Dobrze, gdy z altany będziemy mieli widok na cały ogród, w szczególności na plac zabaw dla dzieci.

Domki na narzędzia i drewno również stawia się z drewna. Można zlecić to stolarzowi, zbić samodzielnie albo kupić gotową drewutnię.

KROK 10: Sadzenie roślin i zakładanie trawnika

Przed posadzeniem roślin, trzeba najpierw odchwaścić glebę i – w zależności od jej struktury oraz planowanych nasadzeń – dodać ziemię kompostową, piasek bądź torf i użyźnić nawozami mineralnymi. Rośliny dobrze rosną tylko w odpowiednim dla siebie podłożu i środowisku. Egzemplarze lubiące stanowiska słoneczne sadzimy więc na miejscu wystawionym na promienie słoneczne, preferujące cień – pod koronami drzew. Zanim to zrobimy, poczytajmy o ich wymaganiach – w jakich warunkach najlepiej egzystują, w jakim tempie rosną i jakie rozmiary mogą osiągnąć, by np. posadzone zbyt gęsto za szybko się nie rozrosły, tworząc gęstwinę i zasłaniając światło sąsiednim egzemplarzom.

Jeżeli nie lubimy pielić, przed posadzeniem roślin, warto rabaty wyłożyć geowłókniną, posadzić okazy (w dołki wykonane w otworach powstałych po jej nacięciu na krzyż), po czym obsypać miejsca między nimi korą (żwirem czy innym dekoracyjnym materiałem).

Na obsadzenie ogrodu o powierzchni 1000 m2 trzeba przeznaczyć co najmniej kilkanaście tysięcy złotych.

Najlepsze miesiące na posianie trawnika to kwiecień, maj, czerwiec, koniec sierpnia i wrzesień. Trawa dobrze rośnie na przepuszczalnej i bogatej w próchnicę glebie o lekko kwaśnym odczynie (pH 5,5–6,5). Jeśli jest zwięzła i mokra, należy domieszać do niej piasek, jeśli zbyt piaszczysta – torf i żyzną ziemię. Możemy się zdecydować na murawę: z siewu – mieszanka nasion powinna składać się z 3 albo 4 gatunków traw. Na powierzchnię 100 m2 potrzeba 3 kg nasion; z rolki (darń z gruntu lub z folii) – ta druga jest dwukrotnie droższa od pierwszej, bo wysiewana jest na podłożu torfowym (o grubości 2–3 cm) i na pasach czarnej folii. Nie będzie zatem wycinana przed dostawą, co uszkadza część korzeni, jak w przypadku darni z gruntu.

Pod całą powierzchnią murawy, na głębokości 10 cm, warto zakopać specjalną siatkę przeciw kretom.

Tekst: Joanna Dąbrowska, magazyn Budujemy Dom 1-2/2019. zdjęcie tytułowe: oocoskun / Fotolia.com