Jabłoń w ogrodzie | Uprawa i odmiany

Dlaczego jabłoń jest tak popularna? Sprawdź, co ją wyróżnia

Jabłoń jest niekwestionowanym królem polskich ogrodów, będąc najczęściej uprawianym drzewem owocowym w naszym kraju. Jego popularność nie jest przypadkowa – jabłonie są wyjątkowo wdzięcznymi roślinami, które nie tylko pięknie kwitną, ale również dostarczają smacznych i zdrowych owoców. Nic więc dziwnego, że od lat cieszą się ogromnym zainteresowaniem zarówno wśród profesjonalnych sadowników, jak i amatorów ogrodnictwa. W Polsce uprawa jabłoni ma długą tradycję, a owoce te stanowią istotny element naszej kuchni, kultury i gospodarki.

Na całym świecie jabłoń zajmuje drugie miejsce pod względem uprawy, ustępując jedynie bananom. Istnieje ponad 7 tysięcy zarejestrowanych odmian jabłoni, z których każda charakteryzuje się unikalnymi cechami – od smaku, przez kolor, aż po wielkość owoców. Ta ogromna różnorodność pozwala na dobranie odpowiedniej odmiany do niemal każdego rodzaju gleby i klimatu, co czyni jabłoń rośliną niezwykle wszechstronną. Wybór odpowiedniej odmiany jest kluczowy dla uzyskania obfitych zbiorów, dlatego warto poświęcić chwilę na poznanie cech poszczególnych typów, zanim zdecydujemy się na zakup drzewek do naszego ogrodu.

Jabłoń w ogrodzie: poznaj królową drzew owocowych

Jabłonie zachwycają obfitością delikatnych kwiatów, które malują krajobraz na biało-różowe odcienie, przynosząc ze sobą obietnicę soczystych plonów. Latem ich liście tworzą zielony baldachim, pod którym dojrzewają owoce, stopniowo nabierając intensywnych barw, a późne lato i jesień to czas zbiorów, kiedy jabłonie hojnie dzielą się swym bogactwem nie tylko z ludźmi, ale też ptakami, owadami i innymi zwierzętami odwiedzającymi nasze ogrody i sady.

Fot. Halfpoint / AdobeStock

Nie bez powodu jabłoń zdobyła serca ogrodników na całym świecie. Jest to drzewo niezwykle wdzięczne w uprawie, a przy odpowiedniej pielęgnacji odwdzięcza się obfitymi zbiorami zdrowych i smacznych owoców. Warto podkreślić, że jabłonie są roślinami długowiecznymi – mogą rosnąć i owocować przez dziesięciolecia, stając się żywym pomnikiem w ogrodzie, przekazywanym z pokolenia na pokolenie.

Kiedy i jak kwitnie jabłoń?

Jabłonie, które uprawia się dla ich pysznych owoców, są nazywane jabłoniami domowymi (łac. Malus domestica) i kwitną wiosną na biało lub różowo. Dokładny termin ich kwitnienia jest uzależniony od odmiany drzewa i przypada w okresie od kwietnia do maja. Warto wiedzieć, że pąki kwiatowe jabłoni mogą przemarzać, ale zdarza się to bardzo rzadko.

Jak powstają owoce? Cała prawda o zapylaniu jabłoni

Jabłoń jest rośliną obcopylną co znaczy, że drzewo może zawiązać owoce tylko wtedy, gdy jego kwiaty będą zapylone przez pyłek z innej jabłoni. Jabłonie owocują słabo lub nie owocują w ogóle, jeśli w tym samym ogrodzie lub u sąsiada nie kwitnie zapylacz.

Wybór odpowiedniego zapylacza, czyli innej jabłoni, która będzie zapylać tą, z której chcemy uzyskać owoce, uzależniony jest od stanowiska, warunków klimatyczno-glebowych oraz zastosowanej podkładki. Dokładne informacje można uzyskać w gospodarstwie szkółkarskim lub w centrum ogrodniczym.

Na etykietkach drzewek owocowych bardzo często podane są informacje o tym, które odmiany są dla nich odpowiednimi zapylaczami.

Owocowanie jabłoni: pierwsze i ostatnie

Pierwsze owoce wczesnych odmian dojrzewają już pod koniec lipca, otwierając sezon zbiorów, który trwa aż do października. Dzięki różnym terminom dojrzewania, możemy cieszyć się świeżymi jabłkami przez całe lato i jesień, z każdym tygodniem odkrywając nowe smaki i aromaty.

Pielęgnacja jabłoni w ogrodzie: 4 ważne czynności

Pielęgnacja jabłoni nie należy do najprostszych. Roślinę trzeba dokładnie i corocznie przycinać, nawozić oraz chronić przed chorobami i szkodnikami, które bardzo lubią atakować te drzewka. Jak wspomniano wcześniej, nie wolno też zapomnieć  o odpowiednim zapylaniu, które jest kluczowe dla uzyskania owoców – w ogrodzie powinny znaleźć się przynajmniej dwie różne odmiany jabłoni, które wzajemnie będą się zapylać.

Jabłonie to drzewa wymagające. Młodsze okazy należy podlewać, a starsze systematycznie nawozić. Musimy dbać o ich zdrowie i sprawdzać na obecność szkodników. A jednym z najistotniejszych czynności jest odpowiednie cięcie jabłoni.

1. Podlewanie: Szczególnie narażone na niedostatki wody są młode okazy, które przez nawet pierwsze 2 lata trzeba uważnie podlewać. Wszystkie jabłonie, by zdrowo się rozwijać i ładnie owocować trzeba bezwzględnie nawadniać w czasie przedłużających się okresów suszy. 
   
   
2. Nawożenie: Jabłonie bardzo lubią nawożenie organiczne, ale często potrzebują pewniejszego i silniejszego nawożenia mineralnego. Wykonujemy je wg. zaleceń producenta lub raz lub dwa razy w ciągu roku (co przypada na okres wiosenny i letni). ► Więcej i dokładniej o nawożeniu jabłoni dowiesz się z artykułu: Nawożenie jabłoni – czym, jak i kiedy nawozić jabłonie w ogrodowym sadzie?
   
   
3. Ochrona przed szkodnikami: Na szkodniki i choroby jabłoni dobrze wykonywać opryski naturalne już od marca, co sprawi, że unikniemy potrzeby stosowania mocnych, chemicznych środków, gdy patogeny zaatakują nasze rośliny. ► Dokładne sposoby i środki do ochrony jabłoni podajemy tutaj: Choroby i szkodniki jabłoni – jak się przed nimi chronić i je zwalczać
   
   
4. Cięcie: To bardzo ważny zabieg, który to decyduje o tym, że jabłoń nie należy do najłatwiejszych w uprawie. Drzewka musimy ciąć co roku i w odpowiedni sposób, ponieważ bardzo to wpływa na ich kwitnienie i owocowanie. Oczywiście zabieg ten pozwala też utrzymać właściwą formę korony. Najlepiej, by jabłonie były przycinane dwa razy w ciągu roku. ► Wszystkiego o cięciu jabłoni dowiesz się z artykułu: Cięcie jabłoni | Kiedy to zrobić? Jak wykonać? Dlaczego trzeba to robić regularnie? Praktyczne porady
   
   

Odmiany jabłoni do ogrodu – wybór pierwszym krokiem do sukcesu!

Nie sposób opisać pełnej listy odmian jabłoni, gdyż istnieje kilkanaście tysięcy odmian o zróżnicowanych wymaganiach, podatności na choroby, kolorze i wielkości, a przede wszystkim różniących się smakiem owoców. Jabłka są słodkie lub kwaśne, chrupiące lub miękkie, czerwone lub żółtawe.

Poniżej przedstawiamy krótką charakterystykę wybranych odmian jabłoni do sadów przydomowych. Przy tworzeniu listy wzięliśmy pod uwagę szereg cech – m.in. wygląd i smak owoców, termin owocowania i dojrzewania owoców, jednak ostatecznego wyboru odmian dokonaliśmy przede wszystkim na podstawie odporności na mróz i groźnych chorób, takich jak parch i mączniak jabłoni.

Jabłoń Alka

• POCHODZENIE: odmiana polska
• OWOCE: średnie lub drobne
• SKÓRKA: pokryta czerwonobrązowym rumieńcem
• MIĄŻSZ: słodki, smaczny
• OWOCOWANIE: wcześnie wchodzi w okres owocowania, owocuje średnio obficie, regularnie
• DOJRZEWANIE: połowa sierpnia
• WZROST: drzewo rośnie umiarkowanie silnie
• MRÓZ: wytrzymała na mróz
• CHOROBY: całkowicie odporna na parch
• INNE: -
  
  

Jabłoń Delbarestivale

• POCHODZENIE: odmiana angielska
• OWOCE: duże, owalne, ścięte przy wierzchołku
• SKÓRKA: zielono-żółta, pokryta czerwonym smużkowatym rumieńcem
• MIĄŻSZ: kremowo-biały, soczysty, chrupki, słodko kwaśny, bardzo smaczny
• OWOCOWANIE: wcześnie wchodzi w okres owocowania, owocuje średnio obficie, w późniejszym wieku często przemiennie
• DOJRZEWANIE: początek września, zbiór należy rozciągnąć w czasie bo owoce dojrzewają nierównomiernie
• WZROST: drzewo rośnie silnie
• MRÓZ: wytrzymała na mróz
• CHOROBY: mało wrażliwa na parcha i mączniaka jabłoni
• INNE: owoce deserowe i na przetwory
  
  

Jabłoń Discovery

• POCHODZENIE: odmiana angielska
• OWOCE: średnie, wyrównane, kuliste i lekko spłaszczone
• SKÓRKA: gładka, sucha, jasnożółta, pokryta czerwonym rozmytym rumieńcem
• MIĄŻSZ: kremowo-biały, delikatny, soczysty, słodkawy, smaczny
• OWOCOWANIE: średnio wcześnie wchodzi w okres owocowania, owocuje umiarkowanie, corocznie
• DOJRZEWANIE: druga połowa sierpnia
• WZROST: drzewo rośnie średnio silnie
• MRÓZ: średnio wrażliwa
• CHOROBY: mało wrażliwa na parcha, średnio wrażliwa na mączniaka
• INNE: owoce deserowe
  
  

Jabłoń Early Geneva

• POCHODZENIE: odmiana amerykańska
• OWOCE: średnie, kuliste, nieco spłaszczone, szybko przejrzewają
• SKÓRKA: błyszcząca, z jasnoniebieskim nalotem, pokryta jasnoczerwonym, rozmytym rumieńcem
• MIĄŻSZ: białawy, pod skórką zaróżowiony, soczysty, kwaskowaty, smaczny
• OWOCOWANIE: wcześnie wchodzi w okres owocowania, owocuje corocznie i obficie
• DOJRZEWANIE: w końcu lipca i początku sierpnia
• WZROST: drzewo rośnie niezbyt silnie
• MRÓZ: wytrzymała na mróz
• CHOROBY: średnio podatna na choroby
• INNE: owoce deserowe
  
  

Jabłoń Florina

• POCHODZENIE: odmiana francuska
• OWOCE: duże, kuliste
• SKÓRKA: pokryta różowo-czerwonym rumieńcem z jasnymi przetchlinkami
• MIĄŻSZ: białawy, słodki, o charakterystycznym posmaku dzikich jabłek, bardzo smaczny
• OWOCOWANIE: wcześnie wchodzi w okres owocowania, owocuje bardzo obficie, corocznie
• DOJRZEWANIE: połowa października, opóźnienie zbioru powoduje szybkie pogorszenie smaku owoców
• WZROST: drzewo rośnie silnie
• MRÓZ: wytrzymała na mróz
• CHOROBY: całkowicie odporna na parcha
• INNE: owoce deserowe
  
  

Jabłoń James Grieve

• POCHODZENIE: odmiana szkocka
• OWOCE: średnie lub duże, wyrównane, stożkowato-kuliste
• SKÓRKA: gładka, zielono-żółta, pokryta rumieńcem z purpurowymi smugami
• MIĄŻSZ: kremowy, kruchy, soczysty, słodko kwaśny, bardzo smaczny
• OWOCOWANIE: wcześnie wchodzi w okres owocowania, owocuje obficie i regularnie
• DOJRZEWANIE: koniec sierpnia
• WZROST: drzewo rośnie niezbyt silnie
• MRÓZ: wytrzymałe na mróz
• CHOROBY: odporna na mączniak i prawie całkowicie odporna na parcha
• INNE: odmiana szczególnie cenna na przetwory
  
  

Jabłoń Medea

• POCHODZENIE: odmiana polska
• OWOCE: średnie, kuliste, lekko spłaszczone
• SKÓRKA: zielonożółta, lekko tłusta, pokryta purpurowym, rozmytym i smużkowatym rumieńcem
• MIĄŻSZ: kremowy, słodki z lekko kwaśnym posmakiem, smaczny
• OWOCOWANIE: wcześnie wchodzi w okres owocowania, owocuje obficie, często przemiennie
• DOJRZEWANIE: druga połowa września
• WZROST: drzewo rośnie średnio silnie
• MRÓZ: wytrzymałe na mróz
• CHOROBY: dość odporna na parcha i mączniaka
• INNE: owoce deserowe
  
  

Jabłoń Oliwka żółta (Oliwka Inflancka, Papierówka)

• POCHODZENIE: kraje nadbałtyckie
• OWOCE: średniej wielkości lub małe, o zmiennym kształcie
• SKÓRKA: gładka, cienka i sucha, jasnozielona, później biało-żółta
• MIĄŻSZ: zielono-biały, delikatny, soczysty, kwaskowy, smaczny
• OWOCOWANIE: wcześnie wchodzi w okres owocowania, owocuje obficie, zwykle przemiennie
• DOJRZEWANIE: w drugiej połowie lipca
• WZROST: drzewo rośnie początkowo silnie, później słabiej
• MRÓZ: wytrzymałe na mróz
• CHOROBY: mało podatna na parcha i mączniaka jabłoni
• INNE: owoce deserowe
  
  

Jabłoń Sawa

• POCHODZENIE: odmiana polska
• OWOCE: średnie lub duże, kuliste, lekko stożkowate, lekko żebrowane
• SKÓRKA: gładka, pokryta intensywnym jasnoczerwonym, rozmytym rumieńcem
• MIĄŻSZ: kremowo-biały, soczysty, aromatyczny, słodko kwaśny, smaczny
• OWOCOWANIE: wcześnie wchodzi w okres owocowania, owocuje obficie i regularnie
• DOJRZEWANIE: do zbioru w połowie września, do spożycia kilka tygodni później
• WZROST: drzewo rośnie silnie
• MRÓZ: wytrzymałe na mróz
• CHOROBY: średnio wrażliwa na mączniaka, całkowicie odporna na parcha
• INNE: owoce deserowe
  
  

Jabłoń Szampion

• POCHODZENIE: odmiana czeska
• OWOCE: duże lub średnie, kuliste, lekko spłaszczone
• SKÓRKA: gładka, zielono-żółta, pokryta czerwonym rumieńcem
• MIĄŻSZ: zielono-biały, z kremowym odcieniem, kruchy, smaczny
• OWOCOWANIE: bardzo wcześnie wchodzi w okres owocowania, owocuje obficie i corocznie
• DOJRZEWANIE: początek sierpnia
• WZROST: drzewo rośnie średnio silnie
• MRÓZ: niezbyt wytrzymałe na mróz
• CHOROBY: średnio odporna na parcha, mało podatna na mączniaka
• INNE: owoce deserowe
• Dowiedz się więcej o jabłoni Szampion
  
  

Jabłoń Topaz

• POCHODZENIE: odmiana czeska
• OWOCE: średnie lub duże, kuliste, lekko spłaszczone
• SKÓRKA: gładka, zielono-żółta, lekko woskowana, pokryta czerwonym rumieńcem
• MIĄŻSZ: kremowy, aromatyczny, soczysty, bardzo smaczny
• OWOCOWANIE: wcześnie wchodzi w okres owocowania, owocuje obficie, corocznie
• DOJRZEWANIE: druga połowa września
• WZROST: drzewo rośnie umiarkowanie silnie
• MRÓZ: średnio wrażliwa
• CHOROBY: mało wrażliwe na mączniak i odporne na parch
• INNE: owoce deserowe
  
  

Drzewka owocowe należy kupować tylko w certyfikowanych szkółkach i w zaufanych centrach ogrodniczych – daje nam to pewność że są zdrowe. Uzyskamy również informacje o warunkach klimatyczno-glebowych oraz ich późniejszej pielęgnacji.

Zdjęcie tytułowe: Timotheus Frobel / Unsplash

A ty? Jakie masz doświadczenia z uprawą jabłoni w ogrodzie? Daj znać w komentarzu!