Spis treści
Kluzja (łac. Clusia) nazywana też okrętnicą, to rodzaj drzew lub krzewów z rodziny okrętnicowatych (Clusiacaceae). Znanych jest kilkaset ich gatunków, z których większość pochodzi z tropikalnych rejonów Ameryki Północnej i Południowej. W naturze kluzje zasiedlają tropikalne lasy oraz nadbrzeża mórz (spotykane są min. w basenie Morza Karaibskiego), ale ich odmiany uprawiane są też w innych rejonach świata jako rośliny doniczkowe.
Co to kluzja? Jak wygląda ta roślina?
Kluzje w naturze mogą dorastać nawet do 20 m. wys., jednak odmiany uprawne w doniczkach są znacznie niższymi i wolno rosnącymi roślinami. Warto zaznaczyć, że początkowo rozwijają się jako epifity na konarach drzew, a dopiero z czasem zaczynają tworzyć korzenie powietrzne, dzięki którym docierają do podłoża, gdzie się ukorzenią. Po drodze często okręcają korzeniami powietrznymi gospodarza, całkiem go zaduszając, stąd ich nazwa potoczna – okrętnica.
Kluzja tworzy grube, owalne, wzniesione, rozgałęzione, sztywne pędy, pokryte naprzemiennie układającymi się parami dużych, gładkich, mięsistych, jajowatych, zielonych, błyszczących, woskowanych liści z wyraźnie zaznaczonym na blaszce nerwem głównym. Liście posiadają dość nietypową cechę, gdyż potrafią na zawsze zachować napisy i znaki, wykonane na ich powierzchni ostrym narzędziem (z tego powodu roślina bywa nazywana „drzewem autografów”).
Kluzje w naturze kwitną, wydając piękne, duże kwiaty o woskowanych płatkach, które zwykle otwierają się tylko nocą. W uprawie rośliny kwitną jednak niezmiernie rzadko.
Jakie są wymagania kluzji? Jak ją uprawiać?
Kluzje w uprawie oczekują bardzo widnego stanowiska, osłoniętego latem przed południowym słońcem. Wymagają też przepuszczalnego, lekkiego, żyznego i stale lekko wilgotnego podłoża. Przez cały rok muszą mieć też zwapnioną wysoką, co najmniej pokojową temperaturę (24-26°C, temp. nigdy nie powinna spadać poniżej 15°C), gdyż nie znoszą chłodu i zimnych przeciągów. Preferują też wilgotne powietrze, ale ponieważ nie lubią zraszania, należy umieścić w ich pobliżu nawilżacz powietrza lub ustawić doniczkę na wilgotnych kulkach keramzytu.
Kluzje nie przepadają za przesadzaniem, dlatego zabieg wykonuje się dopiero wtedy, gdy korzenie nie mieszczą się już w doniczce. Podczas przesadzania, należy uważać, aby ich nie uszkodzić, gdyż każdy uraz roślina odchoruje.
Ponieważ różne części kluzji po uszkodzeniu mogą wydzielać sok mleczny (latex), prace pielęgnacyjne wokół nich dobrze jest wykonywać w rękawiczkach.
Kluzje rozmnaża się zwykle przez wierzchołkowe sadzonki pędowe lub przez odkłady powietrzne, jednak w warunkach amatorskich jest to dość trudne.
Pielęgnacja kluzji w doniczce
Kluzje rosnące w doniczkach zaleca się podlewać umiarkowanie. Ogólna zasada mówi o tym, by nawadniać ją dopiero wtedy, gdy górna warstwa podłoża jest sucha – to zapobiega ryzyku gnicia korzeni. Ta roślina jest wyrozumiała na przesuszenie.
W okresie intensywnego wzrostu, od wiosny do lata, kluzja powinna być nawożona co dwa tygodnie, aby wspierać jej dynamiczny rozwój. Najlepiej stosować nawozy wieloskładnikowe dla roślin o ozdobnych liściach.
Regularne przycinanie nie tylko zachowuje porządek w jej liściach, ale także promuje zdrowy wzrost, dając możliwość kształtowania rośliny do preferencji właściciela.
Na co może chorować kluzja i jakie szkodniki się na niej pojawiają?
Kluzje rzadko atakowane są przez choroby i szkodniki, mogą jednak reagować na błędy uprawowe, które wywołają problemy: opadanie liści (przechłodzenie) lub ich żółknięcie (przenawożenie), zgniliznę korzeni (mokre podłoże) lub rozwój chorób grzybowych (np. mączniaka).
Osłabione rośliny mogą być też atakowane przez szkodniki (np. wełnowce, tarczniki). W przypadku ich zauważenia, należy zastosować jeden z aktualnie polecanych preparatów ochrony roślin.
Zastosowanie kluzji w domu
Kluzje to bardzo piękne i efektowne rośliny pokojowe (doskonale oczyszczają powietrze z toksyn), które najlepiej prezentują się jako solitery na eksponowanym stanowisku. Można z nich tworzyć też atrakcyjne drzewka bonsai.
Okrętnice to https://zielonyogrodek.pl/dom-i-balkon/rosliny-w-mieszkaniu/990-top-10-roslin-doniczkowych-dla-poczatkujacych-zabieganych-i-opornych, ponieważ znoszą zaniedbania. Nadają się dla osób, które nie zawsze pamiętają o regularnym podlewaniu i pielęgnacji.
Wybrane ciekawe odmiany kluzji
Najczęściej spotykanym gatunkiem kluzji w uprawie doniczkowej jest kluzja różowa (Clusia rosea). Występuje ona też w kilku ciekawych odmianach:
- 'Princess' – duże, ciemnozielone liście
- 'Variegata' – liście pstre, żółto-zielone
- 'Nana' – odmiana karłowa o mniejszych liściach
Ciekawostki o kluzji
Sztywne i skórzaste liście kluzji w naturze osiągają nawet do 20 cm długości i posiadają ciekawą cechę – gdy są uszkodzone, rysy na ich blaszkach stają się wyraźne i pozostają na nich już na zawsze – stąd wzięła się popularna angielska nazwa rośliny – Autograph Tree, co oznacza "Drzewo autografów".
Nasiona kluzji są roznoszone przez ptaki i mogą kiełkować bez dostępu do ziemi, tz. że upuszczone na skały lub drzewa, będą się tam rozwijać początkowo przyjmując formę epifitów do momentu, aż ich korzenie nie dosięgną ziemi.
Gdzie kupić sadzonki kluzji?
Kluzja nie jest w Polsce popularną rośliną i rzadko znajdziemy ją w centrach ogrodniczych z roślinami doniczkowymi, sklepach z działami roślinnymi i innych. Choć zdarza się, że roślina pojawia się w sklepach w większych ilościach, nie jest to częste. Jeśli zależy nam na kupnie okrętnicy, dobrze skorzystać z ofert sklepów internetowych, takich jak:
Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: 2ragon, elzloy / AdobeStock
Kwiaty cebulowe 
Jesienne kwiaty 
Ogród ozdobny 
Rośliny doniczkowe 
Owoce 
Warzywa 
Zioła 
Łąka kwietna 
Roślina tygodnia 
