Rozmnażanie roślin przez odkłady | Rodzaje, terminy, wskazówki krok po kroku

Na czym polega rozmnażanie przez odkłady? 

Choć stosuje się różne typy odkładów, to w skrócie można powiedzieć, że ta metoda rozmnażania roślin polega zwykle na przygięciu pędów do ziemi i obsypaniu ich glebą (lub tylko obsypaniu ziemią rosnących pędów). Ma to na celu pobudzenie obsypanej części głównego pędu do wypuszczenia młodych pędów bocznych, które jednocześnie wytwarzają korzenie. Proces ukorzeniania trwa zwykle cały sezon, dlatego najlepszym terminem do wykonania odkładów jest wiosna. Ukorzenione w ten sposób części pędu odkopuje się, odcina od rośliny matecznej jesienią lub wiosną kolejnego sezonu i jako nowe okazy sadzi się w nowym miejscu.

Odkłady, podobnie jak rozmnażanie roślin z pobieranych sadzonek należą do metod wegetatywnych, w odróżnieniu rozmnażania roślin przez wysiew nasion (metoda generatywna). Wiele gatunków roślin w sposób naturalny wytwarza korzenie na płożących pędach (np. trzemielina Fortune`a lub bluszcz) lub ukorzenione rozłogi podziemne (maliny, jeżyny) tworząc w ten sposób tzw. odkłady naturalne, które można odciąć, posadzić i szybko ukorzenić lub po prostu wykopać już ukorzenione w podłożu ich fragmenty. 

Zalety rozmnażania przez odkłady

Przede wszystkim uzyskanie nowych roślin przez odkłady jest metodą dość prostą i tanią. Ponadto, można wykonać ją w ogrodzie, nie potrzebujemy specjalnych zabiegów, szklarni, czy tunelu foliowego, a dość duże sadzonki młodych roślin otrzymujemy jeszcze w tym samym sezonie. Co nie mniej ważne, sadzonki nowych roślin powstałe w wyniku ukorzenianie przez odkłady, powtarzają cechy rośliny matecznej (są identyczne). Jest to więc optymalna metoda w przypadku amatorskiej uprawy roślin, np. w ogrodzie przydomowym lub na działce, gdzie nie ma potrzeby wyhodowania bardzo dużej ilości nowych sadzonek, jak w gospodarstwach produkcyjnych. 

Rozmnażanie roślin przez odkłady pionowe 

Nazywane też kopczykowaniem, odkłady pionowe, to prosta metoda uzyskania nowych, ukorzenionych sadzonek z pędów rośliny matecznej bez konieczności wykonywania specjalnych zabiegów.

• Wiosną należy przyciąć rozmnażany krzew dość nisko nad ziemią, aby pobudzić go do wypuszczenia nowych, młodych pędów.
• Gdy te zaczną wyrastać, zaczynamy obsypywać ich podstawę glebą i w miarę ich wzrostu podsypujemy je także wyżej.
• W ten sposób tworzy się kopczyk ziemi, a pod nią, na młodych przyrostach wytwarzają się korzenie.
• Przez cały okres ukorzeniania pędów, gleba tworząca kopczyk powinna być wilgotna.
• Tak obsypane pędy zazwyczaj ukorzeniają się już pod koniec tego samego sezonu (jesienią).
• Możemy wtedy rozgarnąć kopczyk i odciąć ukorzenione fragmenty od rośliny matecznej i posadzić w nowym miejscu w ogrodzie lub poczekać i zrobić to wiosną.

Przez odkłady pionowe można rozmnażać wiele popularnych, niewysokich krzewów ogrodowych, np. pigwowce, dereń biały, tawuły, hortensje bukietowe. 

Odkłady poziome – ukorzenianie przygiętych pędów 

Ta równie prosta metoda ukorzeniania pędów i uzyskiwania nowych sadzonek polega na przygięciu pędów do ziemi, ułożeniu ich w wykopanym rowku i przysypaniu ponownie żyzną glebą. Stosuje się kilka wariantów odkładów poziomych – płaski, zwykły i powtarzany. 

• Odkład poziomy płaski najlepiej stosować w przypadku krzewów, które mają giętkie, elastyczne i dość długie pędy.
• Wystarczy wykopać (lub naciąć szpadlem) kilka wąskich rowków (głębokości ok. 10 cm) ułożonych promieniście wokół krzewu matecznego, a następnie mocno przygiąć kilka zewnętrznych pędów do poziomu gruntu i ułożyć je w tych rowkach.
• Tak ułożone pędy mocuje się na dnie rowka, np. kilkoma drucianymi skoblami.
• Z czasem, z pączków na pędzie zaczną wyrastać młode pionowe pędy, i wtedy przysypujemy glebą przygięty pęd w rowku.
• Tym sposobem, młode przyrosty ukorzenią się do jesieni i można je odkopać, odciąć z korzeniami od rośliny matecznej i rozsadzić. 
  
  

• Innym typem odkładu płaskiego jest tzw. odkład zwykły, który można zastosować, gdy pędy nie dają się przygiąć w całości płasko do gruntu.
• W tym przypadku, w odległości ok. 30-40 cm od rośliny matecznej wykopujemy rowek głębokości do 20 cm, a jeden z zewnętrznych pędów delikatnie wyginamy łukowato.
• Tę część umieszczamy w dołku, mocujemy drutem i od razu przysypujemy żyznym podłożem, ugniatamy i podlewamy.
• Wierzchołkowa część pędu powinna wystawać nad poziomem gruntu i można przywiązać ją do wbitego palika, aby znajdowała się w pionie.
• Na przysypanym fragmencie pędu zwykle do jesieni powinny wytworzyć się korzenie.
• Późną jesienią lub wiosną wystarczy odkopać pęd, odciąć ukorzenione pędy i posadzić nowe sadzonki w ogrodzie.
  
  

• W rozmnażaniu pnączy, stosuje się odkład poziomy powtarzany, który polega na ułożeniu długiego jednorocznego pędu faliście w płytkich rowkach.
• Dolne zagięcia mocuje się na dnie rowków i przysypuje glebą, a wszystkie górne łukowate zagięcia wystają ponad powierzchnię gruntu.
• Z pąków na przysypanym i podlewanym fragmencie pędu wyrosną w górę nowe pędy i pod ziemią wytworzą się korzenie.
• Jesienią lub wiosną następnego roku pęd odkopujemy, dzielimy wraz z korzeniami, i tym sposobem uzyskujemy nawet kilka nowych roślin gotowych do posadzenia. 
  
  

Odkład powietrzny – rozmnażanie roślin pokojowych 

Ten typ odkładu jest nieco bardziej skomplikowany i stosowany do ukorzeniania różnych roślin, w tym także roślin doniczkowych w domu, które trudno ukorzenić w inny sposób.

• Odkład powietrzny również najlepiej wykonać wiosną i w pierwszej kolejności należy delikatnie „skaleczyć” wybrany pęd, czyli naciąć go równolegle i usnąć z niego korę (na całym obwodzie) na odcinku szerokości około 2cm.
• Tak powstałą ranę obsypujemy ukorzeniaczem, obkładamy lekko zwilżonym nierozdrobnionym torfem (lub innym włóknistym podłożem lub substratem).
• Całość owijamy dość szczelnie folią, np. typu stretch i ewentualnie jeszcze folią aluminiową.
• Po wytworzeniu się korzeni w miejscu nacięcia pędu, odcinamy go i sadzimy jako nową roślinę. 

Tekst: Maciej Aleksandrowicz, zdjęcie tytułowe: Bigc Studio, Kazakova Maryia / Adobe Stock