Jadalne chwasty – które dzikie rośliny możesz zjeść?
Chwast chwastowi nierówny – czasem walczymy z nim przez wiele miesięcy, a czasem... Można go zjeść! W naszych ogrodach rośnie wiele zapomnianych przez nas, drogocennych roślin, które z powodzeniem możemy wykorzystać w kuchni. Poznajcie je lub przypomnijcie sobie o nich, bo to prawdziwe dary natury.
Spis treści
Czy chwasty są jadalne?
Definicja mówi, że chwastami nazywa się wszystkie rośliny, które rosną tam, gdzie tego nie zaplanowano. Jak się domyślamy, grupa ta jest naprawdę olbrzymia, bowiem zaliczyć do niej możemy wszelkie rośliny jednoroczne, dwuletnie, byliny czy też siewki krzewów i drzew. Z tych najbardziej typowych można wymienić jednoroczne chwastnice, psianki, komosy, wieloletnie jaskry, perze, mniszki, jak i brzozy czy klony.
W tym artykule skupimy się jednak na najbardziej kojarzonych z chwastami roślinach zielnych – to właśnie wśród nich zdarzają się jadalne perełki pełne witamin, soli mineralnych, mikroelementów czy błonnika!
TOP 10 JADALNYCH CHWASTÓW
Pokrzywa zwyczajna
Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) to bylina wieloletnia, która należy do roślin ruderalnych. Dodatkowo jest bardzo lubiana przez owady pożyteczne, więc jeśli możemy sobie na to pozwolić watro zostawić w ogrodzie miejsce na tę roślinę.
|
Pokrzywa to prawdziwa królowa jadalnych chwastów. Nie dość że jest smaczna to jest źródłem wielu składników mineralnych, witamin i innych substancji odżywczych. Znajduje zastosowanie w lecznictwie i kosmetologii – jest m.in. moczopędna, obniża poziom cukru we krwi i łagodzi objawy alergii. |
Jak jeść pokrzywę?
Do jedzenia wykorzystujemy młode wierzchołki wraz z listkami. Możne je zrywać już od kwietnia aż do października, ale przyjęło się, że najsmaczniejsze są te zbierane wiosną.
Najbardziej znana jest herbata z pokrzywy. Można ją tez dodać do zupy, przyrządzić jak szpinak, robić z niej sałatki czy stosować jako dodatek/przyprawa do mięsa i sosów. Przed przygotowywaniem jej do sałatek trzeba ją przelać wrzątkiem lub ugotować – przestaje wtedy parzyć.
Mniszek pospolity
Mniszek pospolity (Taraxacum officinale) zwany lekarskim, to bylina wytwarzająca charakterystyczną rozetę liściową złożoną z pierzasto wcinanych liści. Kwiaty typowe dla rodziny astrowatych są znane ze swojej żółtej barwy. Mniszki zaliczamy do ziół i są miododajne. UWAGA! – roślina wytwarza sok mleczny.
|
To uporczywy wróg trawników. Ten prawdziwy "twardziel" potrafi przetrwać nawet zupełne skoszenie dzięki swojemu grubemu, mocnemu korzeniowi. Mniszek w zależności od części rośliny zawiera bardzo wiele, odmiennych substancji odżywczych, dlatego warto dodać go do naszego domowego menu. |
Jak jeść mniszek lekarski?
Jadalne są wszystkie części rośliny. Pąki kwiatowe zbieramy przez cały sezon, korzenie jesienią albo bardzo wczesną wiosną, liście najlepiej zbierać w czerwcu, gdy są najsmaczniejsze (mało gorzkie). Gdy okażą się zbyt gorzkie, należy je kilkukrotnie zagotować zmieniając wodę. Zaleca się też wycięcie ich nerwów, w których jest najwięcej soku mlecznego.
Młode listki dodajemy do sałatek, zup, past typu pesto lub przyrządzamy jak szpinak. Korzenie można używać jak marchwi. Z pąków i kwiatów robi się syropy, wina lub można je kisić lub marynować.
Babka lancetowata
Babka lancetowata (Plantago lanceolata) ma charakterystyczne, podłużne liście i pędy z dość krótkim kwiatostanem. Bylina w swoim składzie ma m.in. dużo związków śluzowych, irydoidowych, kwasów organiczych, witamin i minerałów.
|
Babki to bardzo dobrze znane zielarzom rośliny. Znajdziemy je w każdym podręczniku survaivalu jako naturalny środek na przyśpieszanie gojenia się ran. Zależnie od gatunku mają nieco inne właściwości. Wśród nich, jako zioło, najbardziej jest ceniona babka lancetowata, gdyż ma właściwości przeciwzapalne, łagodzące śluzówkę jamy ustnej, gardła i przewodu pokarmowego, uszczelnia naczynia krwionośne, podnosi krzepliwość krwi itd. |
Jak jeść babkę?
Do jedzenia wykorzystuje się liście babki. Zbiera je się zwykle od maja do września (kwitnienie) najlepiej te najmłodsze. Po sparzeniu nadają się do spożycia na surowo i na ciepło, jak sałatki czy smażone lub gotowane.
Komosa biała
Komosa biała (Chenopodium album) nazywana jest też lebiodą, ma wzniesiony pokrój i bardzo zróżnicowaną wysokość zależną od jakości podłoża. Jest rozprzestrzeniona na całym świecie oprócz Antarktydy (gatunek kosmopolityczny).
|
To dobrze znany gatunek jednorocznego chwasta i rośliny ruderalnej. W przeszłości komosa biała była uprawiana. Zaliczano ją też do ziół ale w naszych czasach już się z niej nie korzysta. |
Jak jeść komosę białą?
Jemy nasiona i liście komosy białej. Najlepiej młode, bo starsze są lekko trujące i przed spożyciem powinny być gotowane (wodę po gotowaniu odlewa się).
Bywają stosowane do robienia past typu pesto, dodawane do sałatek czy surówek. Pędy komosy to "szparagi" wśród chwastów. Według niektórych komosa biała ma orzechowy smak.
Szczawik zajęczy
Szczawik zajęczy (Oxalis acetosella) to bylina, która kwitnie przeważnie dwa razy w ciągu roku. Wielu widzi w nim podobieństwo do koniczyny, ale nie jest nawet w tym samym rzędzie roślin. Kwiaty szczawiku są bardzo ładne – promieniste, pięcio-płatkowe, białe lub różowe z fioletowymi żyłkami.
|
To popularny chwast zacienionych zakątków ogrodu. Jest pospolity w wilgotniejszych obszarach leśnych. Szczawik zajęczy jest bogaty w kwas szczawiowy i tym samym ma własności moczopędne, lekko przeciwzapalne i wspomagające trawienie. Niektórzy twierdzą, że zawdzięcza swoją nazwę upodobaniu przez zające. |
Jak jeść szczawik?
Jadalna jest cała roślina, ale w kuchni stosuje się zwykle tylko liście, które zbieramy najlepiej na początku kwitnienia. Z racji ich mocno kwaskowatego smaku są stosowane tylko jako dodatek do sałatek, zup, sosów itp.
Bluszczyk kurdybanek
Bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea) to roślina pospolicie występująca na rabatach i trawnikach. Rośnie w zacienionych miejscach i zwabia do siebie pożyteczne owady.
|
Jest przez wielu uważany za uciążliwy chwast, ale powoli odzyskuje swoja pozycję jako roślina ozdobna. Bluszczyk jest znany ze swojego korzennego zapachu, dzięki obecności m.in. olejków eterycznych. Jako zioło ma szeroki wachlarz właściwości, dzięki którym wchodzi w skład wielu mieszanek ziołowych. |
Jak jeść bluszczyk kurdybanek?
Do jedzenia zbieramy liście i kwiaty bluszczyku. Podaje się, że najlepiej je zbierać od maja do czerwca.
Bluszczyk kurdybanek nadaje się jako zamiennik pietruszki i można go dodawać do sałatek, z uwagą na to, że ma dość charakterystyczny, mogący być nielubianym, smak. Jest też wykorzystywany jako przyprawa do piwa.
Podagrycznik pospolity
Podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria) łatwo pomylić z innymi roślinami baldaszkowatymi. Chwast ten jest znany z tego, że jest trudny do wyplenienia, bardzo łatwo się wysiewa i staje się bardzo ekspansywny w ogrodzie (odrasta nawet z bardzo małych kawałków swojego kłącza).
|
Swoją nazwę gatunkową zawdzięcza temu, że stosowano go przy leczeniu podagry (angielsku goutweed – oznacza ziele artretyzmu). Od wieków jest też znanym ziołem o właściwościach łagodzących ból (przy reumatyzmie) oraz poprawiających metabolizm (działanie oczyszczające). |
Jak jeść podagrycznik?
Liście i łodygi rośliny zbieramy niezależnie od pory roku, choć najlepiej je jeść w maju i czerwcu. Dzięki "marchewkowatemu" posmakowi są cennym dodatkiem do wielu dań.
Wykorzystuje się je do zup, sałatek czy smażenia. Można go też suszyć i pić w formie herbat lub robić napoje gotując go w winie.
Gwiazdnica pospolita
Gwiazdnica pospolita (Stellaria media) to kolejna kosmopolityczna roślina, która występuje na całym świecie. Jest chwastem bardzo pospolitym, występującym w wilgotniejszych lasach.
|
Chwast ten jest znany w kuchni od lat i to na całym świecie. Np. w Japonii robi się z jego udziałem specjalne, zimowe zupy ryżowe, a według mitologii celtyckiej należy do tradycyjnej dziewiątki magicznych ziół. Jest znana m.in ze swojego stabilizującego wpływu na wątrobę i przyśpiesza gojenie się ran. |
Jak jeść gwiazdnicę?
Gwiazdnicę zbiera się cały rok – nawet w zimę (może kiełkować i kwitnąć pod śniegiem!). Jest wspaniałym dodatkiem do potraw. Z uwagi na obecność saponin niektórzy zalecają ją gotować, ale można ją jeść na surowo. (Wszystkie gwiazdnice są jadalne, ale pospolita jest uważana za najlepszą w smaku.)
Chwast ten jest idealny do pesto, sałatek i zup. Robi się z niej też lecznicze nalewki – mają dobry wpływ na układ krwionośny.
Żółtlica drobnokwiatowa
Żółtlica drobnokwiatowa (Galinsoga parviflora) to jednoroczny chwast pochodzący z Ameryki południowej. Pomimo, że jest gatunkiem ciepłolubnym, jest bardzo żywotna i z łatwością rozprzestrzeniła się na całym świecie. Podobna do rodzimych, europejskich żółtlic wyróżnia się bardzo drobnymi kwiatami i jest mniej owłosiona.
|
Roślina ta nigdy nie znalazła się oficjalnie wśród ziół choć posiada wiele związków biologicznie aktywnych i witamin. Ma m.in. właściwości odtruwające. W Ameryce południowej i niektórych częściach Azji można ją kupić na bazarach tak samo jak inne warzywa! |
Jak jeść żółtlicę?
Młode ziele rośliny zbieramy cały sezon, najlepiej gdy jest młode. Po przegotowaniu ma smak zbliżony do orzechowego, ale można ją jeść też na surowo (niektórym jednak bardzo nie smakuje, a włoski na roślinie mogą być drażniące).
Żółtlica drobnokwiatowa jest stosowana w kuchni do wszelkiego rodzaju zup, gulaszy może być dodatkiem do sałatek, sosów i past typu pesto.
Cykoria podróżnik
Cykoria podróżnik (Cichorium intybus) jest rośliną nie do pomylenia – ma bardzo charakterystyczny pokrój, niemal bezlistne łodygi i modre, oryginalne kwiaty, które otwierają się tylko rano i kwitną od lipca do września. Jest typową rośliną polną i chwastem upraw. Wytwarza sok mleczny i jest cenioną rośliną miododajną.
|
To bylina, która jest znana i wykorzystywana od stuleci. Nie przez przypadek zyskała w nazwie człon "podróżnik" – jako roślina ruderalna jest bardzo mało wymagająca i łatwością rozprzestrzeniła się po świecie. Charakterystyczne jest to, że ciężko ją zerwać – ma dużo, mocnych włókien w łodygach. |
Jak jeść cykorię podróżnik?
Oprócz zastosowania w lecznictwie, w kuchni używa się jej liści i korzenia. Wszystkie części rośliny mają charakterystyczny, gorzkawy posmak, ceniony w sztuce kulinarnej.
Gdy liście są młode, dodajemy je m.in. do sałatek i zup, a sproszkowany korzeń jest składnikiem kaw zbożowych. Cykorię podróżnik można traktować jako przyprawę do dań i napojów.
Tekst: Katarzyna Jeziorska, zdjęcie tytułowe: Pixabay
TEMATY NA CZASIE 
Komentarze