Kudłata kula na róży? To nie kwiat, a dzieło sprytnego owada

Czym jest szypszyniec różany?

Szypszyniec różany (Diplolepis rosae) to niewielka błonkówka z rodziny galasówkowatych. Dorosły owad mierzy zaledwie 3–4 mm, ale potrafi znacząco zmienić wygląd krzewu. Samica składa jaja w tkankach młodych pędów dzikich róż.

Larwy, które się z nich wylęgają, wydzielają substancje pobudzające roślinę do tworzenia charakterystycznych, kulistych narośli (galasów). Te rozrastają się w różne strony, przybierając barwy od zielonej, przez żółtą i czerwoną, aż po brunatną.

Fot. Mushy / Adobe Stock

Jak wygląda narośl (galas) szypszyńca różanego?

Powstający na pędzie galas to gęsto owłosiona kula o średnicy od kilku do nawet kilkunastu centymetrów. Włókienka są początkowo miękkie i jasne, z czasem ciemnieją, a cała narośl staje się sucha i twarda. Jesienią w środku nadal znajdują się larwy, które zimują w galasie. Wiosną przeobrażają się w dorosłe owady i opuszczają schronienie przez niewielkie otwory.

Narośle pojawiają się przede wszystkim na różach dzikich (np. R. canina), ale mogą wystąpić także na odmianach ogrodowych, jeśli w pobliżu rosną gatunki dzikie, na których zaobserwowano galasy.

Czy szypszyniec szkodzi różom?

Pojedyncze galasy zazwyczaj nie zagrażają poważnie roślinom. Problem pojawia się, gdy jest ich dużo na jednym krzewie. Wtedy mogą osłabiać pędy, ograniczać ich wzrost, a nawet powodować zamieranie fragmentów rośliny. Silne opanowanie pędów może wpłynąć na kondycję całego krzewu, zwłaszcza jeśli dotyczy młodych i cienkich gałązek.

Jak usuwać narośle z róż?

Najskuteczniejszą metodą walki z szypszyńcem jest wycinanie galasów razem z fragmentem porażonego pędu. Należy to robić od późnego lata do wczesnej wiosny, zanim owady zdążą opuścić swoje schronienie. Wycięte fragmenty najlepiej spalić lub wyrzucić do odpadów zmieszanych, by larwy nie miały szansy się przepoczwarczyć. Warto też regularnie kontrolować krzewy, szczególnie jesienią, gdy narośle są najbardziej widoczne.

Czy trzeba pryskać róże?

Nie. Opryski nie są potrzebne ani skuteczne. Larwy są zamknięte w komorach, a sama narośl jest wytworem rośliny – środki ochrony roślin do niej nie docierają. Zamiast chemii postaw na profilaktykę i sekator.

Ciekawostki o galasach szypszyńca

Galasy były kiedyś wykorzystywane w garbarstwie, farbiarstwie i do wyrobu atramentu. Zawierają dużo garbników i kwasu galusowego, dzięki czemu mają właściwości konserwujące. W niektórych regionach uważano je też za talizmany przynoszące szczęście.

Szypszyniec różany to niewielki owad, który potrafi stworzyć na różach efektowne, choć niepożądane narośle. Regularne wycinanie galasów pomaga utrzymać krzewy w dobrej kondycji i zapobiega rozwojowi nowych pokoleń owadów.