Jak zadbać o ogród i rośliny zimą? Sprawdź, co trzeba zrobić!

Ogrodnik zimą nie próżnuje | Co powinien zrobić?

Zima dla właściciela ogrodu przebiega nie tylko pod znakiem planowania poszczególnych wiosennych prac i zakupów. Pomimo że rozkładając działania na kilka miesięcy, pracy nie ma aż tak dużo jak w czasie pozostałych pór roku, niektóre zabiegi muszą być wykonane właśnie teraz. W dużej mierze koncentrują się na ochronie zieleni – przed mrozem, gwałtownymi zmianami temperatury i niedoborem wody.

Koniec stycznia i luty to najczęstsza pora cięcia drzew i krzewów owocowych. Poza tym dużą przyjemnością dla dzieci (i nie tylko) będzie dokarmianie oraz obserwacja ptaków. Jak i kiedy wykonywać poszczególne prace?

Bielenie

Bielenie to zabieg chroniący drzewa przed ranami powstałymi w wyniku znacznych wahań temperatury w czasie dni i nocy. W słoneczne zimowe dni kora nagrzewa się a tkanki budzą do życia. Później zostają przemrożone i zamierają. Uszkodzone w ten sposób drzewa są osłabione i bardziej podatne na niekorzystne czynniki (mróz, choroby, szkodniki, itp.). W miejscach ran zgorzelinowych kora jest jaśniejsza i sucha. Pomiędzy nią a drewnem powstają puste przestrzenie. Wiosną sprawdza się je za pomocą niewielkiego młotka (przy lekkim uderzaniu wydobywa się głuchy dźwięk).

Preparaty do bielenia są dostępne w sklepach ogrodniczych. Należy nanieść je na pnie i konary za pomocą pędzla. Warstwa powinna być szczelna (szczególnie od mocno nagrzewającej się strony południowej). Zwykle bielenie wykonuje się na drzewach owocowych. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby w ten sam sposób chronić także cenne drzewa ozdobne uprawiane na stanowiskach narażonych na drastyczne zmiany temperatur (np.: na wystawie południowej).

Bielenie nie chroni przed szkodnikami – to często powielany mit.

Zazwyczaj pierwszy zabieg wykonuje się pod koniec listopada lub na początku grudnia, a ostatni na przedwiośniu. Najbardziej newralgiczny dla zieleni okres przypada na ie stycznia i lutego. Zwykle w ciągu zimy wystarczają 2-3 zabiegi.

Zimowe podlewanie

Większość problemów związanych z brązowieniem iglaków i roślin zimozielonych wynika nie z wystąpienia chorób grzybowych, żerowania szkodników czy braku poszczególnych pierwiastków pokarmowych, lecz z niedoboru wody. Wbrew powszechnemu mniemaniu wymienione grupy powinny być podlewane przez cały rok, także zimą. W szczególności odnosi się to do młodszych drzew i krzewów, których cały system korzeniowy znajduje się jeszcze w strefie przemarzania gruntu.

Nawadnianie wykonuje się sporadycznie – najlepiej wybierać do tego bezmroźne, umiarkowanie ciepłe dni. Zabieg ogranicza wystąpienie suszy fizjologicznej, tzn. sytuacji, w której rośliny tracą wodę (transpiracja), a nie są w stanie jej pobrać pomimo pozornej dostępności (tu przeszkodą jest zmiana stanu z ciekłego na stały). Objawy niedoboru są widoczne dopiero wiosną, gdy ruszy wzrost. Trzeba pamiętać, że rośliny zimozielone tracą wodę przez cały rok (właśnie z zielonych części, np. igieł).

Cięcie

W okresie zimowym przycina się większość drzew i krzewów owocowych. Kluczowa jest nie tylko technika cięcia (dostosowana do odmiany/formy), ale także odpowiedni dobór terminu.

Należy przy tym wybierać dni umiarkowanie pogodne (najlepiej bezmroźne). Można ciąć w okresie niewielkich przymrozków, ważne aby temperatura nie spadła poniżej -8°C.

Sprawdzanie osłon

Rośliny chroni się przed mrozem na wiele sposobów. Podstawę pni (a także byliny) często zakrywa się igliwiem, róże kopczykuje a nadziemne części krzewów i młodych drzew osłania materiałem przepuszczającym powietrze (kaptury z juty, agrowłóknina, słoma). Zdarza się jednak, że osłony są niszczone przez wiatr, zalegające opady śniegu czy nawet zwierzęta (np. w przypadku działek przy lesie). Raz na jakiś czas warto przejść się po ogrodzie i sprawdzić czy wszystko jest na swoim miejscu. Należy przy tym pamiętać, że na przemarzanie roślin wpływają nie tylko ujemne temperatury, ale także wysuszające wiatry i przepuszczalność podłoża.

Gleby ciężkie zaleca się rozluźnić jeszcze przed sadzeniem, to zwiększy szansę na przetrwanie bardziej wrażliwych gatunków. Nie powinno się przy tym odgarniać śniegu zalegającego na lub pod roślinami! To naturalna bariera ochronna. W miarę możliwości trzeba unikać też deptania, aby nie tworzyć szczelnych płyt śnieżno-lodowych, które ograniczają dostęp powietrza. Podczas odśnieżania chodnika nadmiaru "materiału" nie powinno się usypywać na trawniku. Sytuacja analogiczna do tej poprzedniej – w warunkach ścisku i niedostatecznej ilości tlenu szybko dochodzi do niszczenia trawy, która jest porażana m.in. przez pleśń śniegową.

Dokarmianie ptaków

Przez okres zimy warto dokarmiać naszych skrzydlatych przyjaciół. Trzeba jednak robić to mądrze. Nadgorliwość i brak wiedzy powoduje więcej szkody niż pożytku. Pierwsze karmienie powinno się wykonać przy dużych opadach śniegu, gdy ptaki mają utrudniony dostęp do pokarmu. Gdy już zaczęło się dokarmianie, należy kontynuować je aż do wiosny.

Nie można zaczynać dokarmiania ptaków za wcześnie, gdyż może to opóźnić odloty tych, które normalnie nie zimują w Polsce.

Do dokarmiania nie wolno używać chleba. Dużo korzystniejsze są nasiona (w tym ziarna z zbóż) i owoce w różnej formie. Jeśli zawczasu nie zebrało się pokarmu dla ptaków, w sklepach ogrodniczych można kupić specjalistyczną karmę. Sikorki można karmić słoniną, ale wyłącznie niesoloną i bez przypraw. Równie ważne jest dostarczanie ptakom wody. Poidełko powinno być często wymieniane i uzupełnianie (praktycznie codziennie). Poza karmieniem ptakom można pomóc w bardziej naturalny sposób uprawiając drzewa i krzewy owocowe (w szczególności dziką różę, tarninę, głóg, rokitnik, jarząb, ałyczę, kruszynę, bukszpan).

Tekst: Michał Mazik, zdjęcie tytułowe: Scottslm/Pixabay