Choroby i szkodniki leszczyny | Jak je rozpoznać i zwalczać?

Charakterystyka leszczyny

Leszczyna pospolita (łac. Corylus avellana) inaczej zwana orzechem laskowym, jest bardzo tolerancyjna na warunki siedliskowe i doskonale sprawdzi się w każdym ogrodzie. z powodzeniem będzie rosnąc na każdej glebie (poza suchą i piaszczystą), na stanowisku cienistym lub lekko zacienionym.

Aby uniknąć problemów posadź krzewy w odpowiedniej rozstawie, a potem regularnie przycinaj. Dbaj także o zrównoważone nawożenie i nawadnianie leszczyny (nie przesadź ani a jednym, ani z drugim. Jesienią zadbaj o porządek i czystość w ogrodzie – opadłe i niesprzątnięte owoce i liście są częstym źródłem problemów.

Fot. Dagmara Owsiejczyk / Pixabay

Polecane odmiany leszczyny pospolitej Leszczyna znana jest przede wszystkim z uwagi na gatunek, który rodzi smaczne orzechy laskowe. Posiada też wiele odmian ozdobnych. 'Anny's Purple Dream' - zwarty, kompaktowy pokrój; ciemnopurpurowe liście z połyskiem. 'Aurea' - młode liście żółte, później żółtozielone; jadalne owoce. 'Barceloński' - owocuje bardzo obficie. Orzechy duże lub bardzo duże, jądro soczyste, słodkie, smaczne. 'Contorta' - pędy mocno poskręcane „w korkociąg”'; liście, różnego kształtu, poskręcane i pozwijane; ładne bazie. 'Halle' - długo owocuje, tworzy duże orzechy. 'Kataloński' - sprawdzona odmiana, plenna, tworzy duże orzechy. 'Little Rob' - karłowa, dorasta do 1m; liście drobne, jasnoczerwone, z czasem zieleniejące. 'Pendula' - parasolowata korona, najczęściej w formie piennej. 'Syrena' - czerwone zabarwienie liści i okryw owocowych. 'Warszawski Czerwony' - liście początkowo brunatno-purpurowo-czerwone; orzechy średniej wielkości.

Szkodniki leszczyny

Wielkopąkowiec leszczynowy

• Opis
  Roztocze (szpeciel) o długości 0,18-0,22 mm. Mają owalne, błyszczące ciała. Żerują w pąkach żeńskich i liściowych.
• Objawy
  Szkodnik ogranicza wzrost i owocowanie krzewów. Wskutek żerowania roztoczy pąki znacznie nabrzmiewają, a później zasychają (najczęściej w maju i czerwcu).
• Zwalczanie
  Gdy tylko zauważysz objawy, opryskaj roślinę (np. Karate Zeon). Jeśli nabrzmiałych pąków jest bardzo dużo, powtórz zabieg po 2 tygodniach.
  
  

Przędziorek leszczynowiec

• Opis
  Drobny, owalny, często o zielonkawej barwie ciała. Najczęściej żeruje w licznych koloniach. Szkodnika można zauważyć głównie na spodniej stronie blaszek liściowych.
• Objawy
  Przędziorek wysysa sok z rośliny, doprowadzając do zamierania i opadania liści. Rozwojowi roztocza sprzyja sucha pogoda. Tworzy charakterystyczny oprzęd.
• Zwalczanie
  Można go zwalczyć środkami ekologicznymi, np. gnojówkami z roślin i preparatami na bazie szarego mydła. Środki chemiczne traktuje się jako ostateczność.
  
  

Słonik (słonkowiec) orzechowiec

• Opis
  Chrząszcz z rodziny ryjkowcowatych. Dorosły owad jest oliwkowobrązowy, ma długość ok. 8 mm. Wyróżnia go charakterystyczny, lekko zakrzywiony ryjek. Larwy są beznogie, żółtobiałe, z ciemniejszą głową. Zimują w glebie. Chrząszcze pojawiają się na przełomie maja i czerwca.
• Objawy
  Żerują na liściach. Samice składają jaja w młodych, rozwijających się owocach. Larwy po wylęgu wyjadają jądro orzecha. Pod koniec lata wygryzają w łupinie owocu otwór, wychodzą i spadają na ziemię, aby przezimować. Uszkodzone orzechy nie nadają się do jedzenia.
• Zwalczanie
  Podłoże wokół krzewów warto spulchniać na głębokość do 10 cm, zwłaszcza jesienią i wczesną wiosną). To pomoże zniszczyć część larw. W okresie żerowania owadów dorosłych należy przeprowadzać zabiegi chemiczne (Decis, Fastac, Calypso).
  
  

Oszynda leszczynowiec

• Opis
  Chrząszcz z rodziny ryjkowcowatych o ładnej, czerwonobrązowej barwie. Dorosły ma 6-8 mm długości, larwa jest nieco większa (8-10 mm) i pomarańczowa, z brązową głową.
• Objawy
  Samice podczas składania jaj nacinają liście tak, że zawija się w tubkę. Najczęściej dochodzi do tego na przełomie maja i czerwca. Pierwsze pokolenie larw przepoczwarza się w zwiniętych liściach. Drugie (lipiec/sierpień) żeruje w różnych liściach, dziurawiąc je, a jesienią schodzi na ziemię. Oprócz leszczyny oszynda atakuje także olsy, graby i brzozy.
• Zwalczanie
  Zwykle zniszczenia są niewielkie i nie ma potrzeby stosować środków chemicznych.
  
  

Naliściaki

• Opis
  Chrząszcze ryjkowcowate, żerujące oprócz leszczyny także na różnych gatunkach roślin sadowniczych. Ma niewielkie, błyszczące ciało i zakrzywiony ryjek. Masowo pojawia się od połowy czerwca do połowy lipca.
• Objawy
  Owady dorosłe żerują na liściach, począwszy od brzegów), zmniejszając ich powierzchnię asymilacyjną i tym samym osłabiając wzrost. Larwy żerują na korzeniach – powodując osłabienie krzewów.
• Zwalczanie
  Naliściaki zwalcza się przy okazji ochrony leszczyny przed innymi szkodnikami, np. słonkowcem.
  
  

Mszyca leszczynowa

• Opis
  Pluskwiaki równoskrzydłe o wydłużonym ciele (1,5-2,5 mm) i zmiennym ubarwieniu (często jasnozielone).
• Objawy
  Żeruje na młodych pędach (rzadziej liściach) leszczyny i orzecha włoskiego, wysysając sok. W ten sposób ogranicza ich wzrost lub powoduje więdnięcie.
• Zwalczanie
  Mszyca nie wpływa na wysokość plonu w takiej mierze, aby warto było stosować środki chemiczne. Profilaktycznie można stosować ekologiczne preparaty, np. gnojówki z roślin. Na plantacji warto postawić domki dla złotoków i biedronek – to naturalni wrogowie mszyc.
  
  

Płast brzozowiec (rozlepek północnik)

• Opis
  Czarna, błyszcząca błonkówka. Żeruje na leszczynie, brzozie i wierzbie. Larwy są zielone lub bordowozielone o długości 20-22 mm.
• Objawy
  Żerują w grupach na brzegach liści, doprowadzając do gołożeru. Okres najintensywniejszej aktywności przypada na lato (od połowy czerwca do sierpnia).
• Zwalczanie
  W przypadku intensywnego żeru płasta stosuje się środek chemiczny (np. Karate). Zwykle szkodnika zwalcza się przy okazji likwidowania słonkowca.
  
  

Misecznik śliwowiec

• Opis
  Owad przypomina z wyglądu, niewielkie brązowe pęcherzyki o długości zazwyczaj od 2-5 mm. Najczęściej żeruje na pędach oraz pod spodem młodych liści
• Objawy
  Atakuje także śliwy. Powoduje zahamowanie wzrostu leszczyny i zasychanie je pędów. Larwy wydzielają lepką spadź, która może zalegać na liściach i tym samym zwiększać ryzyko występowania chorób.
• Zwalczanie
  Preparaty przeciw miecznikowi (m.in. Promanal i Emulpar) stosuje się jesienią, w umiarkowanie ciepłe dni.
  
  

Choroby leszczyny

Monilioza

• Opis
  Najbardziej niebezpieczna choroba grzybowa leszczyny – może zniszczyć nawet do 80% plonu. Poraża krzewy już w fazie kwitnienia (chociaż nie widać jeszcze objawów). Moniliozie sprzyja długo utrzymująca się wilgotna pogoda i nadmierne zagęszczenie krzewów.
• Objawy
  Widoczne dopiero na owocach – na zielonej owocni i okrywach pojawiają się brunatne plamy, które mogą rozszerzyć się na całą powierzchnię. Z czasem owoc kurczy się, gnije i opada. Na jego powierzchni można zauważyć kremowe skupiska zarodników.
• Zwalczanie
  Zadbaj o odpowiednią rozstawę leszczyn w zależności od odmiany. Pod koniec czerwca warto zastosować środki ochrony (np. Dithane Neotec, Topsin, Penncozeb). Kup odmiany mało podatne na chorobę, m.in. 'Kataloński'.
  
  

Mączniak prawdziwy

• Opis
  Choroba grzybowa, hamująca wzrost leszczyny.
• Objawy
  Uwidacznia się pod koniec lata. Na spodniej stronie liści – począwszy od tych położonych nisko – pojawia się mączysty, biały nalot. Liście przedwcześnie więdną i opadają. Jesienią pojawiają się na nich czarne skupiska zarodników.
• Zwalczanie
  Zwalczanie od razu po zauważeniu pierwszych objawów preparatem Karathane. Zadbaj o czystość w sadzie – porażone liście zbieraj i pal.
  
  

Szara pleśń

• Opis
  Atakuje różne fragmenty leszczyny – od liści po zawiązki owoców. Leszczyna rośnie wolniej, a plon jest mniejszy i gorszej jakości.
• Objawy
  Watowata, szara grzybnia.
  Zwalczanie
  Zadbaj o prawidłową rozstawę krzewów. Regularnie rób cięcia prześwietlające. Nawoź prawidłowo – uważaj zwłaszcza na dawki nawozów azotowych. Ze środków ochrony zaleca się stosować m.in. Score, Discus i Nimrod.

2018-02-19
Tekst: Michał Mazik, zdjęcie tytułowe: Myriams-Fotos / Pixabay