Spis treści
Co zrobić, aby pomidory były duże, smaczne i zdrowe?
Choroby i szkodniki pomidora częściej pojawiają się na warzywach osłabionych, rosnących w złych warunkach. Większe ryzyko zachodzi w przypadku bliskiego sąsiedztwa innych przedstawicieli rodziny psiankowatych, np. papryki, oberżyny i ziemniaka. Chorobom i szkodnikom sprzyja nadmierne nawożenie azotem (zwłaszcza mszycom) jak również brak zmianowania. Czasem problem „przenosi się” z innych roślin w ogrodzie.
Aby pomidory były duże, smaczne i zdrowe, kluczowe jest zapewnienie im odpowiedniej ochrony przed chorobami i szkodnikami. Regularne inspekcje roślin pozwolą na wczesne wykrycie objawów chorób, takich jak zaraza ziemniaczana czy mączniak. W razie potrzeby stosuj odpowiednie fungicydy, zawsze zgodnie z instrukcją. Dbaj także o ochronę przed szkodnikami, takimi jak mszyce czy tarczniki, korzystając z naturalnych środków, takich jak mydło potasowe czy wrogowie naturalni, np. biedronki. Regularne przycinanie i usuwanie uszkodzonych części roślin również pomoże w utrzymaniu ich zdrowia.
Na co chorują pomidory i jak im pomóc?
Pomidory, choć popularne w wielu ogrodach, nie są wolne od różnych chorób, które mogą wpłynąć na ich wzrost i plon. Poznaj najczęstsze schorzenia atakujące te czerwone owoce oraz sprawdzone metody walki z nimi. Dzięki temu twoje pomidory będą zdrowsze i bardziej obfite.
▲ Zaraza ziemniaczana na pomidorze
Choroba częściej pojawia się w wilgotne lata. W uprawie pod folią do infekcji może dojść już w fazie produkcji rozsady (sadzonek). Zarazę ziemniaczaną wywołuje organizm grzybopodobny.
Objawy
Na liściach występują oliwkowoszare plamy, z czasem przebarwiające się na zielonobrunatne. Przy dużej wilgotności powietrza w miejscach porażonej tkanki występuje białoszary nalot. Ogonki liściowe i łodygi brązowieją. Liście więdną, zamierają i opadają. Na zawiązkach owoców oraz młodych owocach występują szarozielone, szybko brunatniejące, „twarde” plamy.
Zwalczanie
Rośliny ze śladami porażenia najlepiej usuwać. Nisko położone liście warto obrywać – to zmniejszy ryzyko wystąpienia chorób grzybowych. Doraźnie stosuje się środki ochrony zawierające azoksystrobinę, np. Amistar.
Fuzaryjne więdnięcie pomidora
To choroba grzybowa powodująca zamieranie roślin. Sprzyjają jej wysokie temperatury. Patogen może znajdować się w glebie (do 90cm) przez wiele lat.
Objawy
Więdnięcie następuje od dolnych liści. Często jest osobliwe – jednostronne. Rośliny stopniowo zamierają, najczęściej w całych rzędach. Choroba przenosi się przez kontakt korzeni. W przekroju podłużnym łodygi widać ciemnobrązowe przebarwienia wiązek przewodzących.
Zwalczanie
W przypadku wystąpienia choroby zaleca się zastosować preparat mikrobiologiczny Serenade. Mocno porażone rośliny najlepiej zlikwidować. Profilaktycznie, w czasie produkcji rozsady i po wysadzeniu warto aplikować Polyversum.
▲ Mączniak prawdziwy pomidora
Mączniak prawdziwy to choroba grzybowa występująca u różnych grup roślin. Sprzyja jej wysoka temperatura i duża wilgotność powietrza.
Objawy
Na górnej stronie występują drobne, białe plamki (jak płatki śniegu). Po pewnym czasie łączą się tworząc mączysty nalot, nierzadko pokrywający znaczną część lub całą blaszkę liściową. Czasem przenosi się na inne organy, np. ogonki liściowe i pędy. Porażone liście więdną i zamierają.
Zwalczanie
Przy zauważeniu objawów mączniaka prawdziwego stosuje się fungicydy, np. Scorpion.
▲ Alternarioza pomidora
Choroba występuje u roślin psiankowatych. Patogen zimuje na resztkach roślinnych. Częściej jest problemem pomidorów uprawianych w gruncie aniżeli pod osłonami.
Objawy
Najczęściej symptomy pojawiają się od połowy czerwca. To suche, ciemnobrunatne plamki na liściach, czasami z żółtą obwódką. Przy silnym porażeniu w miejscu plam powstają skupienia koncentrycznie ułożonych zarodników (cecha charakterystyczna). Liście żółkną i zamierają. Na owocach występują lekko zagłębione plamy, które pokrywają się aksamitnym nalotem trzonków i zarodników. Owoce tracą wodę, miejsca porażeń twardnieją i wkrótce dochodzi do mumifikacji.
Zwalczanie
Porażone fragmenty należy usuwać i utylizować. Na alternariozę stosuje się fungicydy, m.in. Signum i Dagonis. Ponadto warto korzystać z preparatu mikrobiologicznego – Serenade.
▲ Szara pleśń pomidora
Grzyb jest polifagiem rozwijającym się na różnych grupach roślin. Jest szczególnie dotkliwy w miejscach o podwyższonej temperaturze powietrza oraz na terenach, na których rano długo utrzymuje się mgła.
Objawy
Na liściach występują brunatne lub szare, nekrotyczne plamy. Plamki zauważalne są także na łodygach. Rośliny zamierają nad miejscem porażenia. Na zawiązkach owoców pojawiają się wodniste, oliwkowe plamy. W warunkach wysokiej wilgotności powietrza na porażonych tkankach tworzy się puszysty, szary nalot. Może występować także na owocach.
Zwalczanie
W przypadku wystąpienia objawów stosuje się fungicydy, np. Amistar i Signum.
Antraknoza owoców pomidora
Grzyb zimuje na resztkach roślinnych. Porażeniu ulegają podziemne i nadziemne części pomidorów.
Objawy
Na dojrzałych i przejrzewających owocach pojawiają się brązowe, wklęsłe plamy ze strefowo ułożonymi skupiskami sklerocjów (tworzy grzybni). Przy podwyższonej wilgotności powietrza lub podczas częstych opadów w miejscach plam wyrastają różowe zarodniki. Korzenie brązowieją, skórka daje się łatwo oddzielić od walca osiowego.
Zwalczanie
Pomidory chroni się profilaktycznie stosując fungicydy (i przestrzegając okresu karencji). Owoce należy zbierać regularnie, najlepiej przed osiągnięciem fazy pełnej dojrzałości zbiorczej.
Zgnilizna twardzikowa
Grzyb bytuje w podłożu i poraża wiele gatunków roślin. U pomidora powoduje bezpośrednie straty w plonowaniu.
Objawy
Zgnilizna twardzikowa poraża pędy i owoce. Najintensywniej rozwija się na dojrzałych owocach. Początkowo występują na nich wodniste plamy, które z czasem pokrywają się białym, watowatym nalotem. Można w nim zauważyć czarne, sklerocja grzyba. Porażone tkanki są miękkie. Nalot występuje czasami na szyjce korzeniowej. Zgnilizna twardzikowa może być mylona z szarą pleśnią, ale jest mocniej rozwinięty, bardziej puszysty i biały.
Zwalczanie
Z chorobą walczy się profilaktycznie stosując fungicydy, np. Switch (i przestrzegając karencji). Resztki roślinne powinno się zbierać i usuwać. Tunele należy wietrzyć, a po sezonie dezynfekować (to dotyczy także innych chorób grzybowych).
Sucha zgnilizna wierzchołkowa pomidora
To choroba fizjologiczna, nieinwazyjna, której przyczyną jest niedobór wapnia. Jednocześnie chore rośliny mają problem z pobieraniem wody. Suchej zgniliźnie wierzchołkowej sprzyja susza, brak cyrkulacji powietrza i zbyt niski odczyn pH gleby.
Objawy
Na niedojrzałych owocach pojawiają się szkliste, ale suche plamy. Mogą występować na krzaku na jednym owocu lub na kilku. Z czasem brązowieją i zasychają. Tkanki wyglądają na zapadnięte. Zajmują część powierzchni owocu.
Zwalczanie
Pomidory należy podlewać intensywniej. Przy wystąpieniu pierwszych symptomów pomidory należy opryskać nawozem zawierającym wapń. Nawożenie dolistne działa szybciej od doglebowego. Brzydkie owoce nie są porażone przez patogeny – z powodzeniem można je umieszczać w kompostowniku. Profilaktycznie można zastosować mikoryzę, dzięki której korzenie sprawniej pobierają wodę i składniki pokarmowe.
Co zrobić z chorymi pomidorami?
Jeśli twoje pomidory są chore, podjęcie odpowiednich kroków jest kluczowe dla ochrony reszty uprawy i zapewnienia zdrowego wzrostu. Oto kilka kroków, które warto podjąć:
Rozpoznaj problem
Najpierw zidentyfikuj rodzaj choroby. Czy to zaraza ziemniaczana, mączniak czy inna choroba? Zdjęcia objawów i konsultacja z ekspertem lub przewodnikiem ogrodniczym mogą pomóc w diagnozie.
Usuń chore rośliny
Jeśli pomidory są poważnie chore, najlepiej jest je usunąć z ogrodu, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się choroby. Pamiętaj, aby nie kompostować chorych roślin, ponieważ choroby mogą przetrwać w kompoście. Stosuj odpowiednie środki: W zależności od zdiagnozowanej choroby możesz potrzebować stosować fungicydy lub inne środki ochrony roślin. Zawsze stosuj się do instrukcji na etykiecie produktu.
Popraw warunki uprawy
Często choroby rozwijają się w wyniku niewłaściwych warunków uprawy. Upewnij się, że rośliny mają odpowiednią przestrzeń, są odpowiednio podlewane i mają dostęp do światła słonecznego.
Zapobiegaj
W przyszłości stosuj techniki zapobiegawcze, takie jak rotacja upraw, sadzenie odmian odpornych na choroby i regularne kontrole roślin.
Pamiętaj, że zdrowe praktyki ogrodnicze są kluczem do zapobiegania wielu chorobom pomidorów. Regularne monitorowanie i interwencja na wczesnym etapie mogą zapobiec poważnym problemom w przyszłości.
Jakie szkodniki najczęściej atakują pomidory?
Na pomidorach mogą żerować różne grupy i gatunki szkodników (np. stonka ziemniaczana, pordzewiacz pomidorowy czy słonecznica orężówka), ale niewiele z nich ma faktyczne znaczenie. Najgroźniejsze i najbardziej pospolite są mszyce, przędziorki oraz mączlik szlarniowy.
Mszyce
Objawy
Owady wysysają sok z zielonych części prowadząc do powstawania jasnych plam, a następnie do ich żółknięcia, zamierania i deformacji. Mogą doprowadzić do ogołocenia pędów z liści. Wydzielają spadź, na której rozwijają się grzyby sadzakowe ograniczające asymilację i transpirację. Przenoszą również choroby wirusowe.
Zwalczanie
Szkodnika zwalcza się przy użyciu insektycydów, np. Mospilan. Warto korzystać także z ekologicznych metod, np. Elumpar i Agrocover, które są oparte na bazie oleju rydzowego.
Przędziorek
Objawy
Objawami są drobne, jasne punkty na liściach. Silnie zaatakowane liście żółkną i schną. Rośliny są pokryte delikatną pajęczyną.
Zwalczanie
Szkodnikowi sprzyja przesuszenie, a więc do profilaktyki zalicza się regularne nawadnianie pomidorów. Roztocza zwalcza się przy użyciu środków ochrony – akarycydów, np. Magus. Pod osłonami stosuje się także biologiczne metody ochrony – np. wprowadzanie dobroczynka kalifornijskiego, który żeruje na przędziorkach.
Tekst: Michał Mazik oraz ZO, zdjęcie tytułowe: bildlove, Monika Wisniewska / Adobe Stock
Ochrona przed mrozem 
Choroby i szkodniki 
Nawozy 
Ziemia / podłoża 
Chwasty 
Środki ochrony roślin 
Ogród bez chemii 
Gryzonie 
Insekty domowe 
