Uprawa czosnku (ozimego i jarego) w ogrodzie

Dlaczego warto uprawiać własny czosnek w ogrodzie?

Białe ząbki czosnku przez wielu uważane są za przyprawę magiczną. Gdy tylko dodamy ich szczyptę do zupy, ta od razu wydaje się mieć "więcej aromatu". Czosnek pospolity (Alium sativum) oprócz oczywistym walorom smakowym zawiera też znaczą ilość witamin, składników mineralnych i związków biologicznie aktywnych, dlatego warto go spożywać w przypadku:

• infekcji wirusowych, bakteryjnych jak też grzybicznych – czosnek otrzymał dumne miano "naturalnego antybiotyku",
• bólu gardła i uszu, kataru, przeziębienia,
• a nawet problemów z nadciśnieniem i miażdżycą!
  
  

Czym różni się czosnek ozimy od jarego?

Czosnek ozimy i jary to nazwy stosowane dla tej samej rośliny, ale sadzonej w innych terminach. Różnią się one nie tylko okresem wegetacyjnym, ale też pokrojem, wielkością i barwą główek.

• Czosnek ozimy
  Sadzi się go jesienią. Przykładowe odmiany:
  
  • 'Harnaś' – o dużych główkach i fioletowej barwie łuski,
  • 'Mega' – średnio późna o bardzo dużych ząbkach i intensywnym aromacie,
  • 'Orlik' – średnio późna, ząbki średniej wielkości i łusce barwy fioletowej lub jasnobrązowej,
  • 'Zawrat' – odmiana wczesna o spłaszczonej główne i łusce barwy białoszarej.
    
    
• Czosnek jary
  Sadzimy go wiosną (choć niekiedy można go też sadzić jesienią!). Przykładowe odmiany:
  
  • 'Jankiel' – średnio-wczesna, główki owalne i łuska biała lub szarawa,
  • 'Jarus' – średnio-wczesna, główki małe, białe, ząbki różnej wielkości.
    
    

Warto wiedzieć, że czosnek jary posadzony wiosną z reguły daje mniejsze plony, ale za to lepiej i dłużej się przechowuje!

Czosnek ozimy zbiera się 3-4 tygodnie wcześniej niż czosnek jary sadzony wiosną!

Jak uprawiać i pielęgnować czosnek?

• TERMIN SADZENIA
Tak jak już wspomniano wcześniej ząbki czosnku ozimego wysadza się jesienią (w drugiej połowie października), a czosnku jarego wczesną wiosną. W pierwszym przypadku ząbki muszą mieć czas, aby wytworzyć wystarczającą ilość korzeni przed zimą! Sadzenie wiosenne natomiast można wykonywać pod koniec marca i na początku kwietnia, najlepiej nie później niż do połowy miesiąca (ok. 10.04).

• JAK SADZIĆ CZOSNEK
Wierzchołek ząbka sadzi się spiczastym końcem do góry i powinien być przykryty cienką, 5-centymetrową warstwą podłoża. Dobrym przedplonem dla niego jest fasola, groch lub rośliny motylkowe.

• ZABIEGI PIELĘGNACYJNE
Przydatnym zabiegiem, pozytywnie wpływającym na plon (o około 30%), jest ściółkowanie ziemi pociętą słomą. Należy wykonać je zaraz po sadzeniu. Warstwa ściółki zabezpieczy glebę przed wysychaniem oraz ograniczy rozwój chwastów. 

Ważne jest również nawadnianie w czasie suszy (może być nawet niezbędne od połowy mają do połowy czerwca). Pracę trzeba przeprowadzać rano, aby rośliny w czasie dnia zdążyły wyschnąć.

Oprócz tego powinno się dbać o regularne spulchnianie gleby oraz zwalczanie chwastów.

• NIE DOPUŚĆMY DO POWSTANIA PĘDU
W przypadku czosnku ozimego (inaczej strzałkującego) nie można dopuszczać do pojawiania się pędów kwiatostanowych! Czosnek jary ich nie wytwarza (w związku z czym nazywany jest też niestrzałkującym).

• OCHRONA PRZED CHOROBAMI I SZKODNIKAMI
W czasie uprawy należy uważać na szkodniki – śmietkę cebulankę i błotniszkę czosnkówkę (ich larwy żerują wewnątrz środkowego liścia drążąc korytarz aż do części spichrzowej cebuli, efektem żerowania jest zahamowanie wzrostu i zamieranie rośliny) oraz choroby – np. fuzaryjna zgnilizna czosnku (objawia się zasychaniem i więdnięciem wierzchołków roślin).

Czosnku lepiej nie uprawiać w pobliżu innych roślin cebulowych, bowiem rośliny mogą być wtedy bardziej narażone na występowanie chorób i szkodników. 

Czosnek można sadzić po kilka sztuk w różnych miejscach w warzywniaku – taki zabieg chroni inne rośliny przed niektórymi szkodnikami.

Jakie wymagania zapewnić?

• ŚWIATŁO I TEMPERATURA 
Roślina ma niewielkie wymagania klimatyczne i znosi lekkie wiosenne przymrozki (jest bardziej wytrzymały od cebuli). Przez dwa miesiące po posadzeniu temperatura powinna wynosić 0-10°C, wpływa to na skuteczne zawiązywanie główek czosnku. Optymalne są miejsca słoneczne.

• WODA
Gleba pod uprawę czosnku powinna być wilgotna, ale nie mokra. Dobre rezultaty uzyskuje się przez wspomniane wcześniej nawadnianie roślin w czasie suszy i ściółkowanie. Największe wymagania wodne roślina ma w okresie zawiązywania cebul.

• GLEBA
Warzywo ma stosunkowo duże wymagania żywieniowe i potrzebuje żyznej, przewiewnej, piaszczysto-gliniastej gleby. Optymalne pH wynosi 6,8. Gatunek ten dobrze reaguje na nawożenie organiczne (np. przefermentowanym obornikiem lub kompostem).

Tekst: Michał Mazik, zdjęcie tytułowe: Team Voyas/Unsplash

Planujesz uprawę czosnku? Jarego czy ozimego? Daj znać w komentarzu!