Szczeć pospolita Dipsacus fullonum

Szczeć pospolita, fot. jhenning_beauty_of_nature - Pixabay
Szczeć pospolita (Dipsacus fullonum) | Przeczytaj opis rośliny, zobacz zdjęcia i dowiedz się o niej więcej. Poznaj jej wymagania, zastosowanie oraz wskazówki dotyczące uprawy i pielęgnacji.
Posłuchaj
00:00
Najnowszy numer
Gardeners' World - Edycja Polska Gardeners' World - Edycja Polska
przejrzyj
Gardeners' World - Edycja Polska
26
Dekoracyjność: kwiatostany
Gleba: przepuszczalna, każda ogrodowa, małe wymagania glebowe
Kolor kwiatów: liliowe, białe
Kwiaty: drobne, rurkowe
Owoce: niełupka
Pokrój: wzniesiony
Zapach: kwiaty
Wysokość: ok. 1,5 m
Okres kwitnienia: VII, VIII
Trwałość liści: sezonowe
Wilgotność: gleba umiarkowanie sucha
Stanowisko: słońce
Zastosowanie: nasadzenia naturalistyczne, bukiety, ogrody wiejskie, rabaty

Szczeć pospolita (Dipsacus fullonum) to okazała roślina dwuletnia, zaliczana do rodziny przewiertniowatych (Caprifoliaceae). Jej naturalne stanowiska znajdują się w Afryce Północnej, Azji i Europie, w tym również w Polsce.

Szczeć pospolita dorasta zwykle do ok. 1-1,5 m wys. (choć może dorastać nawet do 2,5 m). W pierwszym roku rozwoju tworzy dużą, przyzimną rozetę nieco pomarszczonych, dużych, jajowatych ogonkowych liści z kolczastymi wypustkami na spodzie i widoczną siateczką jaśniejszych nerwów na blaszce. W drugim roku liście odziomkowe zamierają, a z korzenia wyrasta wzniesiony, gruby, sztywny, kolczasty, rozgałęziony pęd kwiatowy, pokryty licznymi, zielonymi, ząbkowanymi na brzegach, szerokolancetowatymi, długimi liśćmi z wyraźnie zaznaczonym nerwem głównym, układającymi się na pędzie naprzeciwległymi parami.

Szczeć kwitnie latem, w lipcu i sierpniu. Na szczytach pędów rozwijają się drobne, miododajne, jasnofioletowe kwiaty, ukryte w dużych, walcowatych, stojących, najeżonych główkach kwiatostanowych, ozdobionych u podstawy kryzą wąskich, długich, nierównych, kolczastych, sztywnych liści podsadkowych, wygiętych łukowato do góry i wyższych od kwiatostanu. Kwiaty w kwiatostanach rozwijają się stopniowo od dołu do góry, tworząc wokół główki barwne pierścienie (kiedy dolne zamierają, ponad nimi rozwijają się kolejne, a potem następne). Kiedy wszystkie kwiaty przekwitną, pozostaje suchy, jasnobrązowy, kolczasty, główkowaty kwiatostan, zawierający liczne nasiona.

To roślina często odwiedzana przez owady zapylające (miododajna) jak i bardzo lubiana przez ptaki w okresie jesienno-zimowym (głównie szczygły).

Roślina rozwija palowy system korzeniowy.

Wymagania i uprawa

Szczeć pospolita to roślina mało wymagająca, a w swoim naturalnym środowisku nawet ruderalna. Oczekuje jasnego, najlepiej słonecznego stanowiska i żyznej, wilgotnej (lepiej się rozkrzewia) gleby, ale urośnie też na słabym, a nawet jałowym podłożu. Jest również odporna na zasolenie gleby, wiec może być uprawiana w ogrodach miejskich. Roślina jest w pełni mrozoodporna i nie wymaga zimowego okrycia.

Szczeć pospolita to roślina dwuletnia, rozmnażana z nasion, które wysiewa się latem lub na początku jesieni, najlepiej od razu na miejsce stałe, punktowo co 30-40 cm (ze względu na palowy system korzeniowy, roślina nie lubi przesadzania). Na dobrym stanowisku daje obfity samosiew i może stać się ekspansywna.

Zastosowanie

Szczeć pospolita to przede wszystkim dokonała roślina na suche bukiety, gdyż jej główkowate owocostany wyglądają bardzo efektownie i łatwo się zasuszają. Roślinę można też jednak wykorzystać do tworzenia kompozycji rabatowych, gdyż dobrze wygląda zestawieniu z paciorecznikiem, sadźcem, rudbekiami, krwawnikami i trawami ozdobnymi. Nadaje się też na wysokie łąki kwietne, jako pożytek dla pszczół (jest miododajna) i do ogrodów naturalistycznych.

Roślina ma też szerokie zastosowanie w ziołolecznictwie (korzeń), gdyż wykazuje właściwości przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, przeciwreumatyczne, przeciwpasożytnicze, przeciwbólowe i antybiotyczne (stosowana pomocniczo w leczeniu choroby odkleszczowej – boreliozy).

Ciekawostki

Nazwa rodzajowa szczeci po łacinie – dipsacus, pochodzi z języka greckiego i oznacza spragniony. Polska, jak się można domyślać, wzięła się od podobieństwa kwiatostanu do szorstkiej, zwierzęcej szczeciny.

Szczeć pospolita jest znanym ziołem i występuje w wielu przekazach pod różnymi zwyczajowymi nazwami, np.: szczeć głucha, szczotka, grępla czy drapacz.

Istnieje teoria iż szczeć jest również częściowo rośliną owadożerną. W podsadkach liści łodygowych rośliny łatwo zbiera się woda, a w niej często topią się owady, które jak zauważyli niektórzy naukowcy, mogą stanowić źródło substancji odżywczych dla rośliny. Nie zostało to jeszcze jednoznacznie potwierdzone.


Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: jhenning_beauty_of_nature, Steve Bidmead, HaveCamWilShoot/Pixabay

Obserwuj
Więcej na ten temat
Ciesielska czy rozłupująca? Jaka siekiera do ogrodu?
Darmowy program
Projektowanie Ogrodu
wypróbuj online
Projektowanie ogrodu
Ciesielska czy rozłupująca? Jaka siekiera do ogrodu?
To się przyda
Tagi
Najnowsze treści