Żywotnik wschodni / Biota wschodnia (Thuja orientalis)
Spis treści
Żywotnik wschodni (Thuja orientalis, daw. syn. Platycladus orientalis), którego obecnie poprawną nazwą jest biota wschodnia, to gatunek rośliny iglastej z rodziny cyprysowatych (Cupressaceae). Warto zaznaczyć, że dalej jest najczęściej nazywany tują. W środowisku naturalnym można spotkać go na obszarze Korei i Chin, ale jest też uprawiany w wielu innych rejonach świata jako roślina ozdobna.
Jak wygląda żywotnik wschodni?
Żywotnik wschodni w naturze może dorastać do ok. 10/15 m wys, ale jego odmiany ozdobne są znacznie niższe i rosną bardzo wolno. Zwykle przybiera postać wielopniowego, niewielkiego drzewa lub okazałego krzewu, który początkowo ma gęsty i stożkowaty, później luźniejszy i jajowaty pokrój. Gałązki krzewu są wzniesione, wachlarzowato rozgałęzione i pokryte drobnymi, zielonymi z obu stron, zimotrwałymi liśćmi, mającymi postać miękkich łusek bez charakterystycznego, woskowatego nalotu. Łuski na pędach głównych są dłuższe i odstające, a na bocznych krótkie i przylegające do pędu. Zimą łuski staja się lekko brunatne.
W sezonie wegetacyjnym na szczytach pędów roślina tworzy niepozorne, drobne szyszki męskie i charakterystyczne, jajowate, otulane łuskami szyszki żeńskie, które przed dojrzeniem są zielone, ozdobione odstającymi wyrostkami i pokryte woskowatym, niebieskawym nalotem. Szyszki żeńskie dojrzewają przez ok. rok, po czym brunatnieją, drewnieją, pękają i szeroko otwierają łuski, uwalniając zamknięte w nich brunatne nasiona.
Wymagania i uprawa żywotnika
Żywotnik wschodni nie jest wymagający. Oczekuje ciepłego, zacisznego, słonecznego stanowiska i przepuszczalnego, wapiennego, umiarkowanie wilgotnego podłoża. Uprawa tej tui jest tym łatwiejsza, że rośliny te dobrze znoszą przejściową suszę oraz letnie upały.
Ze względu na umiarkowaną mrozoodporność, żywotniki wschodnie poleca się uprawiać w najcieplejszych rejonach kraju. Znosi mróz do ok. -18/-20°C, a niższe spadki mogą uszkodzić nawet dużą roślinę. Szczególnie delikatne są młode egzemplarze (trzeba je osłaniać na zimę przez pierwsze 3-5 sezonów po posadzeniu).
Żywotnik wschodni jako gatunek może być rozmnażany przez nasiona, jednak jego odmiany poleca się rozmnażać przez sadzonki pędowe.
Jak pielęgnować żywotnik wschodni?
Żywotnik wschodni wymaga regularnego podlewania, szczególnie w okresie jego intensywnego wzrostu, czyli wiosną i latem. Młode rośliny zaraz po posadzeniu potrzebują więcej wody, dlatego ważne jest, aby gleba była stale wilgotna, ale nie przesiąknięta. Warto stosować mulczowanie, czyli ściółkowanie wokół podstawy rośliny, aby utrzymać wilgoć w glebie i zapobiec rozwojowi chwastów. W kwestii nawożenia, żywotnik wschodni dobrze reaguje na nawozy wieloskładnikowe przeznaczone dla roślin iglastych. Najlepiej nawozić go wczesną wiosną i ponownie w połowie lata, stosując się do zaleceń producenta nawozu.
Przycinanie żywotnika wschodniego jest istotne dla utrzymania jego kształtu i zdrowia. Należy przycinać go wczesną wiosną lub późnym latem, usuwając martwe lub uszkodzone gałęzie oraz formując roślinę według własnych preferencji.
Choroby i szkodniki, które mogą zaatakować żywotnik wschodni
Podobnie jak inne żywotniki, biota zachodnia bywa porażana przez choroby, głównie pochodzenia grzybowego np. fytoftoroza iglaków, fuzarioza tui, zamieranie pędów czy szara pleśń. Może być też atakowana przez szkodniki jak np. misecznik tujowiec, gąsienice licinka tujowiaczka, miodownica tujowa oraz przędziorki. W razie zauważenia problemów należy zastosować jeden z aktualnie polecanych preparatów ochrony roślin.
Przed wykonaniem oprysków, należy się jednak upewnić, czy obserwowane przez nas objawy faktycznie świadczą o ataku choroby lub szkodnika, gdyż żywotniki wschodnie przybierają na okres zimy ochronną, brunatną barwę, co może być uznawane za objaw choroby, choć jest zjawiskiem całkowicie naturalnym.
Zastosowanie żywotnika wschodniego w ogrodzie? Do czego użyć tuję?
Odmiany ozdobne żywotnika wschodniego są jednymi z najczęściej wybieranych, gdy zastanawiamy się jakie tuje posadzić w ogrodzie. Najlepiej prezentują się na rabacie w zestawieniu z innymi krzewami iglastymi i liściastymi oraz bylinami. Można też sadzić je na skalniakach i w ogródkach żwirowych. Wspaniale wyglądają także jako szpaler wzdłuż drogi, chodnika czy ogrodzenia. Są też dobre do tworzenia formowanych żywopłotów, a niektóre odmiany należą do grupy iglaków nadających się do uprawy w pojemnikach na balkonie i tarasie.
Wybrane odmiany żywotnika wschodniego
- 'Aurea Nana' – (zdj. 2) pokrój jajowaty, gęsty, łuski zielonożółte, szczególnie intensywnie wybarwione wiosną, wys ok. 3 m
- 'Elegantissima' – pokrój jajowaty, łuski zielonożółte, najintensywniej wybarwione wiosną, wys ok. 3-4 m
- 'Justyna' – pokrój jajowaty, łuski żywo zielone, utrzymujące barwę przez cały rok, wys ok. 2-3 m
- 'Franky Boy' – pokrój jajowaty, pędy długie, sznurkowate, łuski zielonożółte, wys ok. 1-2 m
Zdjęcia: Vanchuree, photohampster, Oleg Kozlovskiy / AdobeStock
