Telipogon diabolicus – "diabelski storczyk" odkryty przez Polaków

Nieznany wcześniej gatunek opisali dr Marta Kolanowska i prof. Dariusz L. Szlachetko z Wydziału Biologii UG we współpracy z Ramiro Medina Trejo z Kolumbii. Naukowcy poszukiwali storczyków m.in. w lesie mgielnym i lasach górskich. Później przygotowali ich dokumentację, czyli wykonali zdjęcia wybranych okazów, odnotowali dane lokalizacyjne oraz określili liczebność populacji tych roślin.

Na podstawie analizy zebranych materiałów opisane zostały, nieznanych wcześniej, gatunki orchidei, m.in. Telipogon diabolicus.

"Ze względu na lokalizację jedynej znanej populacji Telipogon diabolicus w pobliżu głównej drogi łączącej Pasto i Mocoa (dwa miasta, które są stolicami departamentów, odpowiednio Nariño i Putumayo) oraz wrażliwość wysokogórskich formacji roślinnych na zmiany klimatu, storczyk ten został zaklasyfikowany jako krytycznie zagrożony" – PAP zespół prasowy Uniwersytetu Gdańskiego.

Wiele gatunków storczyków przypomina swoim wyglądem różne zwierzęta czy postaci. Dobrymi przykładami są Dracula simia przypominająca małpę, Ophrys bomybliflora przypominająca trzmiela czy Habenaria radiata przypominającą czaplę białą. Nazwa Telipogon diabolicus nawiązuje do budowy prętosłupa, który wyglądem przypomina twarz diabła.

Fot. Emmanuel Laverde/CC BY-SA 4.0/Wikimedia Commons

Jak podkreślają naukowcy, najbardziej intrygującym pytaniem dotyczącym Telipogon diabolicus pozostaje aspekt jego zapylania.

"Dotychczasowe badania wskazują, że u storczyków z rodzaju Telipogon pyłkowiny przenoszone są przez owady podczas pseudokopulacji. Pyłkowiny zostają przyczepione do ciała samca owada, gdy ten próbuje kopulować z kwiatem przypominającym mu samicę. Nie opublikowano jednak do tej pory materiałów potwierdzających to założenie. Niezwykle ciekawe byłoby zaobserwować insekta, któremu "diaboliczny" prętosłup przypomina samicę jego gatunku."

Południowa Kolumbia stała się w ostatnich latach obiektem zainteresowań badaczy z UG. Występuje tam bardzo duża różnorodność siedliskowa rodzaju storczyków Telipogon, a także niski stopień poznania flory obszaru. Odnalezienie tak niezwykłego gatunku w pobliżu głównej drogi jest dowodem na to jak wiele orchidei wciąż czeka na odkrycie!

W ostatnich trzech latach pracownicy i doktoranci Katedry Taksonomii Roślin i Ochrony Przyrody UG opisali z obszaru Kolumbii ponad 50 gatunków storczyków nieznanych wcześniej nauce. Ponad 500 gatunków roślin, przede wszystkim storczykowatych (Orchidaceae), liczy obecnie ekspozycja na Wydziale Biologii UG.

Storczyki to rośliny charakterystyczne przede wszystkim dla obszarów tropikalnych i subtropikalnych. Rośliny z rodziny Orchidaceae mają tak duże zróżnicowanie, że stanowią cenny materiał do badań naukowych z zakresu morfologii, histologii, fenologii oraz taksonomii roślin, w tym taksonomii molekularnej.

2016-07-29
Źródło: naukawpolsce.pap.pl, zdjęcie tytułowe: M. Kolanowska