Brzoza pożyteczna

Dekoracyjność: kora

Gleba: przepuszczalna, małe wymagania glebowe, żyzna

Odczyn gleby: obojętna

Pokrój: luźny, wyprostowany, wzniesiony

Wysokość: ok. 25 m

Trwałość liści: sezonowe

Korona: owalna, luźna, regularna

Wilgotność: gleba umiarkowanie wilgotna, gleba umiarkowanie sucha

Stanowisko: słońce

Zastosowanie: szpalery, nasadzenia naturalistyczne, miejsca eksponowane, pojedynczo, w grupie, duże ogrody

Brzoza pożyteczna (Betula utilis) to gatunek drzewa z rodziny brzozowatych (Betulaceae). Roślina pochodzi z Himalajów i środkowej Azji, dlatego bywa też nazywana brzozą himalajską.

Brzoza pożyteczna rośnie szybko i może osiągać ok. 18-22 (30) m wys. Tworzy smukły, gładki, czasem wielokrotny pień, pokryty korą o wyrazistym, zwykle kredowobiałym kolorze, z małymi, wąskimi, oliwkowymi przetchlinkami i mocne, wzniesione do góry pod ostrym kątem gałęzie, tworzące luźną, rozłożystą koronę. Pojawiające się na pędach liście są ciemnozielone, szerokojajowate lub sercowate, z wierzchu lekko omszone, później gładkie i błyszczące. Brzeg blaszki liściowej jest drobnopiłkowany. Liście jesienią przebarwiają się na żółto. Niezbyt liczne liście i rozłożysta korona sprawiają, że pokrój drzewa jest dość luźny.

Brzoza pożyteczna jest rośliną jednopienną, rozdzielnopłciową. Zakwita wczesną wiosną (IV), wydając dwa rodzaje kwiatów: męskie w postaci długich, zwisających, kotkowatych kwiatostanów, zebranych po kilka w małe pęczki i żeńskie grubsze, krótsze, umieszczone na szypułkach.

Ciekawą właściwością drzewa jest łuszcząca się płatami kora, odkrywająca młode, bladoróżowe lub jasnopomarańczowe drewno, co daje ciekawy efekt wizualny.

Wymagania i uprawa

Brzoza pożyteczna preferuje ciepłe, osłonięte, słoneczne stanowiska i żyzne, próchnicze, lekko wilgotne gleby, choć urośnie też w półcieniu i na słabszym podłożu. Starsze egzemplarze dobrze znoszą suszę, młode rośliny wolą bardziej wilgotną glebę.

Drzewa są natomiast wrażliwe na zasolenie podłoża i na zanieczyszczone powietrze, dlatego należy uważać z ich nawożeniem i uprawiać z dala od centrów miast. Dla brzozy należy też od razu przeznaczyć docelowe stanowisko, gdyż rośnie szybko i tworzy rozłożystą koronę, a nie lubi przesadzania i przycinana.

Brzoza pożyteczna ma umiarkowaną mrozoodporność (ok. -20°C), ale na zacisznym, ciepłym stanowisku zwykle dobrze znosi zimę.

Brzozę pożyteczną najczęściej rozmnaża się z nasion, wysiewanych wprost do gruntu wiosną. Odmiany ozdobne mogą być rozmnażane przez szczepienie.

Zastosowanie

Brzoza pożyteczna w ogrodach rzadko bywa uprawiana w postaci gatunku, gdyż ciekawsze są jej odmiany ozdobne. Drzewo jest najbardziej dekoracyjne w stanie bezlistnym, gdyż jego kredowobiała kora stanowi mocny akcent ozdobny w uśpionym zimą ogrodzie.

Brzoza dobrze prezentuje się jako soliter lub w niewielkich, jednogatunkowych grupach, ale może stanowić też element kompozycji ogrodowej z innymi drzewami i krzewami ozdobnymi (np. dereniami o kolorowych pędach, hortensjami, niskimi iglakami), ozdobnymi trawami, a także bylinami (np. wrzosami, jeżówkami, białozielonymi funkiami).

Niska odmiana pienna 'Long Trunk' to idealne drzewko soliterowe o płaczącej koronie, nadające się przede wszystkim do małych ogrodów. Zdarzają się też odmiany o innym niż biały kolorze kory (np. 'Dark Ness'), nie są jednak już tak bardzo dekoracyjne.