Projekt „Nasz ogród społeczny” - budowa ogrodów w miastach

„Już od 5 lat, poprzez działania Green Cross Poland, staramy się, by Ziemia była bardziej zielonym, przyjaznym i bezpiecznym miejscem. Warto uświadomić sobie, że do 2050 roku aż 70 procent ludzi będzie mieszkało w miastach. Dzięki kampanii „Nasz ogród społeczny” chcemy pokazać, że również na silnie zurbanizowanych terenach możemy być blisko natury i siebie, czerpać z tego radość” – mówi Dominika Kulczyk, Założycielka Green Cross Poland.

Potrzebujemy ogrodów społecznościowych

Uruchamiany przez organizację program jest odpowiedzią na niepokojące dane. W Polsce brakuje terenów zieleni. Według normy Światowej Organizacji Zdrowia taki obszar powinien zajmować 50 m2 na jednego mieszkańca aglomeracji. Tymczasem np. w najlepiej wypadającej pod tym względem Bydgoszczy (z ośrodków wojewódzkich), jest to 36 m2, a w Szczecinie – zaledwie 9,2 m2.

Polskie miasta cierpią też z powodu zanieczyszczenia powietrza. Warszawa zajmuje np. 3. od dołu pozycję (po Krakowie i Katowicach): ma to związek z najwyższym wskaźnikiem zagęszczenia ruchu kołowego – aż 2126 samochodów/km2.

Rosnące tempo życia sprawia ponadto, że jako społeczeństwo coraz mniej chętnie nawiązujemy relacje. Mniej niż jedna piąta Polaków uważa, że może ufać innym ludziom: aż 80% Polaków uważa, że “ostrożności nigdy za wiele”.

Tzw. urban farming od lat jest popularny w Europie i na świecie, a w kraju nad Wisłą istnieje silny potencjał do rozwoju miejskiego ogrodnictwa.

Krajowe granty i vademecum wiedzy

W ramach kampanii „Nasz ogród społeczny” Green Cross Poland wraz z partnerami przyznaje ogólnopolskie granty na stworzenie ogrodu społecznościowego oraz otwiera pionierski portal z kompleksowymi informacjami na temat urban farmingu. Grupy sąsiedzkie biorące udział w programie będą mogły starać się o różne rodzaje i sposoby wsparcia dotyczące kwestii ogrodniczych oraz tych związanych z budowaniem dialogu sąsiedzkiego.

Pakiety miejskiego ogrodnika (narzędzia, elementy małej architektury, nasiona i cebule roślin, bony na zakup roślin i ziemi, etc.) będą przyznawane za pomyślne wykonywanie zadań o charakterze partycypacyjnym (np. za zdobycie podpisów 15 osób chcących założyć ogród). Program wesprze ponadto lokalnych liderów, odpowiedzialnych za angażowanie lokalnej społeczności, rozdzielanie zadań i kontakt z organizatorem. W nagrodę wezmą oni udział w kilkudniowych warsztatach.

Projekt „Nasz ogród społeczny” rozpocznie się od programu pilotażowego, do którego zostało zaproszonych 8 polskich miast (Warszawa, Kraków, Wrocław, Częstochowa, Płock, Bytom, Zabrze, Łódź). W ramach pilotażu jeszcze tej wiosny powstaną pierwsze ogrody społecznościowe. Pierwszy w Polsce, uruchamiany dzięki kampanii, portal www.ogrodyspoleczne.org będzie repozytorium wiedzy z zakresu miejskiego ogrodnictwa, planowania przestrzeni oraz partycypacji. Wszyscy zainteresowani znajdą tu m.in. słownik pojęć, porady – jak zacząć, jak pozyskać finansowanie, możliwość zadania pytania ekspertowi, a także bibliotekę inspirujących przykładów urban farmingu ze świata i z Polski.

Zyskujemy wszyscy

Angażując się w ogrodnictwo społeczne, wspieramy zrównoważony rozwój w miastach. Rośliny pozytywnie wpływają na czystość powietrza w mieście i redukują zanieczyszczenia. Ponadto urban farming poprawia komfort życia – tworzy oazy zieleni, pozwalające zrelaksować się, odetchnąć, osiągnąć równowagę. Dzięki hodowaniu własnych warzyw przyczynia się również do zwiększenia popularności regionalnej, zdrowej żywności oraz pobudza lokalną gospodarkę (rozwój upraw w mieście może sprzyjać tworzeniu się lokalnych mikroprzedsiębiorstw, tworzących nowe miejsca pracy).

Zagospodarowywanie nieużytków czy terenów pofabrycznych sprawia ponadto, że w miastach jest bezpieczniej (grupy obywatelskie są często obecne w terenie, obserwują przy okazji najbliższą okolicę odstraszając np. złodziei i włamywaczy). Urban farming stwarza nieograniczone możliwości przebywania na świeżym powietrzu – wspólnej pracy w ogrodzie, piknikowaniu, uczeniu dzieci szacunku do natury, lepszego poznawania się. Buduje też odpowiedzialność nie tylko za swoje najbliższe otoczenie, ale również szerzej – za osiedle, dzielnicę i miasto.

Głównym celem projektu jest tworzenie ogrodów społecznościowych na terenie Polski poprzez aktywne materialne i merytoryczne wspieranie lokalnych społeczności. „Nasz ogród społeczny” to projekt o charakterze parasolowym. Green Cross Poland nie tworzy konkurencyjnego przedsięwzięcia do już istniejących w Polsce. Poprzez nasze działania oraz współpracę z Partnerami organizator pragnie zaprosić do współpracy wszystkie organizacje pozarządowe, instytuty oraz środowisko biznesu, które mają już doświadczenie w działaniach na rzecz partycypacji społecznej lub chciałyby się w nie włączyć.

Kluczowe działania w ramach projektu

• Stworzenie repozytorium wiedzy z zakresu partycypacji, planowania przestrzeni i miejskiego ogrodnictwa – w formie portalu www.ogrodyspoleczne.org
• Program pilotażowy w 8 polskich miastach, podczas, którego jeszcze tej wiosny powstaną pierwsze ogrody,
• Uruchomienie konkursu „Nasz ogród społeczny”, w którym przyznawane będą ogólnopolskie granty na stworzenie ogrodu społecznego:
  - otwarty program świadczeń materialnych dla mieszkańców polskich osiedli (świadczenia w postaci pakietów złożonych z narzędzi, elementów małej architektury, nasion i cebul roślin, bonów na zakup roślin i ziemi, etc.)
  - program wsparcia lokalnych liderów w pracy na rzecz lokalnej społeczności i angażowania mieszkańców w pracę na rzecz wspólnej przestrzeni.

Świadczenia

Grupy sąsiedzkie biorące udział w programie będą mogły starać się o różne rodzaje i sposoby wsparcia w ramach programu - dotyczące nie tylko kwestii ogrodniczych (takich jak nasiona, badania jakości gleby czy narzędzia), ale też tych związanych z budowaniem dialogu sąsiedzkiego, czy wspieraniem działania liderów lokalnych.

Każda grupa będzie miała szansę otrzymać kilka różnych pakietów świadczeń na różnych etapach działania ogrodu. Pakiety będą przyznawane przez organizatora za pomyślne wykonywanie ogłoszonych zadań o charakterze partycypacyjnym (np. zdobądź podpisy 15 osób chcących założyć z Tobą ogród społeczny).

Każda lokalna społeczność, której ogród zostanie zakwalifikowany do programu otrzyma tzw. pakiet startowy miejskiego ogrodnika. Znajdą się w nim:

• nasiona i cebule roślin (ew. gotowe sadzonki),
• podstawowe narzędzia (np. sekator, rękawice, konewka),
• wskazówki z zakresu ogrodnictwa i organizacji przestrzeni oraz inne akcesoria niezbędne do założenia miejskiego ogrodu społecznego.

Na każdym kolejnym etapie, po wykonaniu wybranego przez grupę zadania, mieszkańcy będą otrzymywać dodatkową wiedzę i narzędzia.

Obecność lidera

Istotnym elementem działania ogrodu społecznego jest obecność lidera, który będzie odpowiedzialny za angażowanie lokalnej społeczności, rozdzielanie zadań oraz kontakt z organizatorem programu. Każdy lider odpowiedzialny za dany ogród będzie otrzymywał w ramach programu wsparcie merytoryczne.

Nagrodą dla lidera za sprawne angażowanie lokalnej społeczności, moderowanie dialogu i zarządzanie ogrodem społecznym będą kilkudniowe warsztaty, na których to liderzy z całej Polski będą mogli rozwijać swoje umiejętności przywódcze, interpersonalne oraz pogłębiali wiedzę z zakresu planowania przestrzennego.

Źródło: Green Cross Poland
więcej informacji: www.ogrodyspoleczne.org