Przed pierwszym mrozem: 5 rzeczy, które musisz zrobić w ogrodzie

Gdy temperatura spada, weź się do pracy. Co warto zrobić, zanim nadejdą chłody?

Jesień w ogrodzie bywa nieprzewidywalna – jednego dnia słońce przyjemnie grzeje, a drugiego poranek zaskakuje szronem na szybach. Dla ogrodu to sygnał alarmowy. Pierwszy przymrozek potrafi wyrządzić więcej szkód niż cała zima, jeśli wcześniej nie zadbamy o rośliny, glebę i sprzęty. Dlatego zanim temperatura gwałtownie spadnie, warto zrobić kilka konkretnych rzeczy. Dzięki nim ogród nie tylko przetrwa, ale też wiosną odwdzięczy się bujnym wzrostem i zdrowiem.

1. Porządki i oczyszczanie ogrodu

Jesienne sprzątanie to fundament przygotowania do zimy. Usuń opadłe liście, zwiędłe pędy roślin jednorocznych, chwasty oraz zbędne resztki – pozostawione mogą sprzyjać rozwojowi chorób grzybowych i zimujących szkodników. Mokre liście na trawniku czy rabatach zatrzymują wilgoć i obniżają temperaturę gleby. Zadbaj, by rabaty były czyste i przewiewne. W razie możliwości kompostuj liście lub użyj ich jako ściółki tam, gdzie nie zaszkodzą – ale nie pozostawiaj ich warstwą na trawniku.

Również narzędzia ogrodnicze wymagają uwagi – dokładnie je oczyść, osusz i zabezpiecz przed korozją; ostrze sekatorów warto naostrzyć, a doniczki opróżnić i schować lub obrócić donice denkiem do góry, jeśli są mrozo‑ i wilgocioodporne.

2. Podlewanie i nawożenie przed mrozem

Nawet gdy zaczynają się chłody, rośliny, szczególnie rośliny zimozielone, nadal pobierają wodę. Jeśli jesień była sucha – konieczne będzie obfite podlewanie, zanim ziemia zamarznie. To zabezpiecza system korzeniowy przed wysuszeniem w czasie mrozów. Jest to szczególnie ważne dla krzewów, iglaków i młodych nasadzeń.

Jeśli chodzi o nawożenie: sięgnij po nawozy jesienne, zawierające więcej fosforu i potasu oraz niewielką ilość azotu – to wzmocni korzenie i ułatwi roślinom przetrwanie zimy. Unikaj nawozów azotowych, które mogłyby pobudzać nadmierny wzrost tuż przed mrozem (co jest szkodliwe). 

Na rabatach oraz glebach cięższych można rozważyć przekopanie ziemi po wcześniejszym rozsypaniu odpowiednich nawozów fosforowo‑potasowych. Pozostawienie tzw. „ostrej skiby” (nie grabienie powierzchni) sprzyja gromadzeniu wilgoci zimą. 

3. Ochrona drzew, krzewów i bylin

Wiele roślin wymaga zabezpieczenia przed mrozem, niską temperaturą i przesuszeniem wiatrem. To, jakie rośliny osłonisz, zależy od ich odporności i wieku.

Dla krzewów owocowych, róż, hortensji oraz młodych drzewek warto użyć agrowłókniny, słomy, gałązek iglastych (stroiszu). Izolacja u podstawy pędów i korzeni (kopczyk ziemi wokół pnia) pomaga chronić system korzeniowy. Ważne: nie okrywaj za wcześnie – najlepiej poczekać, aż gleba z wierzchu lekko przymrozi, by rośliny się wcześniej zahartowały. Jeśli okrycie zrobisz zbyt wcześnie – mogą się zaparzyć lub narazisz je na większe uszkodzenia. 

Byliny niezimujące trzeba wykopać lub przenieść do pomieszczeń. Te, które pozostaną w gruncie, można ściółkować warstwą rozdrobnionej kory lub suchego materiału, chroniąc korzenie przed przemarzaniem. Rośliny zimozielone wymagają szczególnej opieki – okrywanie ich zbyt intensywnie liśćmi może skutkować zgnilizną – lepsza jest przewiewna osłona (np. włóknina) i umiarkowana grubość warstwy ochronnej.

Przy usuwaniu suchych, uszkodzonych gałęzi pamiętaj, by nie naruszyć zdrowych pędów – zbyt agresywne cięcie jesienią może osłabić roślinę na zimę. 

4. Przygotowanie trawnika

Trawnik również wymaga przygotowania, by podczas mrozów nie ucierpiał. Ostatnie koszenie zostaw na moment, gdy trawa przestaje intensywnie rosnąć – ustaw wysokość cięcia umiarkowaną, aby nie pozbawiać trawnika ochronnej warstwy. Zbyt krótkie cięcie osłabia trawnik przed mrozem.

Jeśli gleba na trawniku była uboga, zastosuj nawóz jesienny z wyższą zawartością potasu i fosforu (ale bez azotu). To wzmocni system korzeniowy i zwiększy odporność na mróz. W razie suchych warunków – przed zamarznięciem podaj wodę. Unikaj jednak nawadniania, gdy temperatury spadają poniżej zera. 

Po nawożeniu i podlewaniu unikaj intensywnego użytkowania trawnika – chodzenie po zamarzniętej murawie może doprowadzić do mechanicznego uszkodzenia struktury gleby.

Dodatkowo: oczka wodne, systemy nawadniające, sprzęt

Jeśli masz oczko wodne lub staw – zadbaj, by woda mogła oddychać; przy dużym zamarznięciu warto wykonać przerębel (lub zainstalować elementy napowietrzające). Zbyt głębokie zamarznięcie może uszkodzić florę i faunę wodną. 

Systemy nawadniające i węże ogrodowe muszą zostać opróżnione – woda zamarznięta w rurach grozi ich pęknięciem. Wszystkie zewnętrzne krany i zawory warto odciąć, spuścić wodę i zabezpieczyć przed dostępem wilgoci i mrozu. 

Meble ogrodowe, dekoracje i elementy konstrukcyjne (donice, pergole, kratki) lepiej przechować lub zabezpieczyć, szczególnie te wykonane z metalu lub materiałów podatnych na uszkodzenia mrozowe. Zdejmij lub przykryj osłony, by nie gromadziła się wilgoć i aby uniknąć odkształceń.

Zdjęcie tytułowe: Miller_Eszter / Adobe Stock