Choroby drzew owocowych w okresie kwitnienia. Jak rozpoznać? Jak leczyć?

Ratunek dla kwiatów i owoców – jak rozpoznać i pokonać choroby drzew owocowych?

W czasie rozwoju kwiatów drzew owocowych może dochodzić do infekcji grzybowych lub bakteryjnych, które następnie mogą przenosić się także na młode liście i pędy. Zakażenie i zamieranie kwiatów mogą też prowadzić do całkowitego braku owocowania, dlatego ochrona drzew w tym czasie jest bardzo ważna. Przyjrzyjmy się zatem najgroźniejszym chorobom jabłoni i metodom ich zwalczania już w czasie kwitnienia. 

Jak rozpoznać i zwalczać zarazę ogniową na jabłoniach i gruszach?

Do najgroźniejszych chorób bakteryjnych, które mogą atakować drzewa owocowe w czasie kwitnienia należy zaraza ogniowa, wywoływana przez bakterię Erwinia amylovora. Najbardziej zagrożone infekcją są jabłonie i grusze (drzewa ziarnkowe), a także niektóre rośliny ozdobne z rodziny różowatych (Rosaceae), np. głóg, jarząb, irga, ognik. Może ona atakować niemal wszystkie części roślin, w tym kwiaty i owoce.

Najbardziej charakterystyczny, pierwszy objaw zarazy ogniowej to tworzenie się brunatnych, czerniejących plam na liściach, które szybko zamierają, a dodatkowo wierzchołki porażonych pędów zakrzywiają się i wyginają na kształt pastorału. Przy dużym nasileniu choroby liście i pędy drzewa w krótkim czasie wyglądają jak spalone. Z kolei w czasie kwitnienia drzew na kwiatostanach powstają ciemne, śluzowate narośla, zawierające bakterie, infekujące i niszczące kwiaty. 

Rozwojowi zarazy ogniowej sprzyjają okresy ciepłej i wilgotnej pogody, kiedy bakteria rozprzestrzenia się dość szybko z kroplami wody, wiatrem oraz za pośrednictwem owadów, brudnych narzędzi ogrodniczych oraz wyniku uszkodzeń mechanicznych, ran po cięciach lub po opadach gradu. Zwalczanie choroby jest bardzo trudne i rzadko udaje się uratować zainfekowane drzewa (najlepiej usuwać je z uprawy), dlatego należy jej zapobiegać. Przede wszystkim należy wybierać do uprawy odporne na tę chorobę odmiany jabłoni i grusz oraz unikać w ich sąsiedztwie uprawy roślin żywicielskich dla bakterii zarazy ogniowej, czyli ognika, głogu, jarzębu i irgi.

Ponadto należy wybierać do sadzenia tylko zdrowe, pozbawione uszkodzeń i oznak chorób drzewka, zakupione z pewnego źródła. W ramach profilaktyki warto też w okresie zaraz przed kwitnieniem i w jego trakcie opryskiwać drzewa preparatami miedziowymi, np. Miedzian oraz jak najszybciej wycinać i usuwać zainfekowane fragmenty pędów. 

Fot. Adam Radosavljevic / Adobe Stock

Wycinanie pędów z objawami zarazy ogniowej.

Jak chronić drzewa owocowe przed rakiem bakteryjnym w okresie kwitnienia?

Inną groźną chorobą bakteryjną, atakującą różne drzewa owocowe (głównie czereśnię, wiśnię, morelę, brzoskwinię, czasem też jabłonie i grusze) jest rak bakteryjny, który może dotykać wszystkie części roślin. W pierwszej kolejności infekowane są kwiaty, które w efekcie brązowieją i zamierają, a choroba przenosi się dalej na pędy i korę. Z ran po infekcjach na pędach wycieka gumowata, zastygająca wydzielina („guma”).

Z kolei na porażonych owocach powstają brunatne rozlane plamy gnilne, a na liściach plamy, które następnie wykruszają się tworząc dziury w blaszce. Rak bakteryjny jest trudny do wyleczenia, dlatego należy działać profilaktycznie, np. jak najszybciej wycinać i usuwać porażone pędy, opryskiwać drzewa w okresie kwitnienia środkami miedziowymi (Miedzian) oraz zabezpieczać rany po cięciach pędów np. białą farba emulsyjna z dodatkiem fungicydu. 

Jak zapobiegać brunatnej zgniliźnie drzew pestkowych?

Brunatna zgnilizna, nazywana też moniliozą, to choroba grzybowa, wywoływana przez grzyby z rodzaju Monilinia dotyka zarówno drzewa pestkowe (czereśnia, wiśnia, śliwa, morela, brzoskwinia), ale też jabłonie i grusze. Patogen infekuje rośliny w okresie kwitnienia (często przy ciepłej, wilgotnej pogodzie) - przez znamię słupka i pylniki, co powoduje zgorzel, brunatnienie i zamieranie kwiatów. Następnie atakowane są całe pędy, które wraz z liśćmi także zamierają i brązowieją, ale podobnie jak porażone kwiaty długo pozostają na drzewie.

W okresie owocowania owoce pokrywają się szaro-brązowymi naroślami z zarodnikami, które dokonują infekcji wtórnych. Owoce brązowieją, zamierają i opadają, ale czasem też długo pozostają na drzewach (tzw. mumie). Aby zapobiegać chorobie należy przed zimą usuwać wszelkie porażone, obumarłe szczątki roślin, np. mumie oraz wycinać porażone pędy, mogące być źródłem infekcji w nowym sezonie. Ponadto, warto opryskiwać drzewa w okresie kwitnienia jednym z fungicydów: Switch, Scorpion, Signum, Score. 

Co zrobić, gdy mączniak prawdziwy atakuje kwiaty jabłoni?

Mączniak prawdziwy to dość powszechna w ogrodach choroba grzybowa, której najbardziej charakterystycznym objawem jest mączysty, biały nalot na liściach i deformacja ich blaszki może znacznie osłabiać drzewa. Grzyb atakuje też pąki kwiatowe oraz same kwiaty, na których także tworzy się mączysty nalot i ulegają one deformacji, zamierają i przedwcześnie opadają. Aby unikać rozwoju choroby należy jak najszybciej wycinać porażone pędy z pierwszymi objawami mączniaka. Dodatkowo, warto opryskiwać drzewa środkiem Siarkol w fazie różowego paka oraz preparatem Topasw trakcie kwitnienia. 

Jak skutecznie chronić jabłonie przed parchem w czasie kwitnienia?

Choć parch jabłoni rozwija się i daje objawy głównie na liściach (szaro-brązowe liczne plamy) i późnej na owocach (spękania i szaro-brunatne strupowate plamy), może czasami atakować też pąki i kwiaty, powodując nekrozę i zamieranie zielonych działek kielicha. Choroba rozwija się także w okresie kwitnienia, dlatego w tym czasie warto prowadzić ochronę przeciwko tej groźnej chorobie grzybowej. W sezonach z przewagą deszczowej pogody, choroba może silnie się rozwijać i mniej odporne odmiany jabłonie mogą stracić większość liści. Powoduje to silne osłabienie drzew, które w efekcie nie związują pąków na kolejny sezon.

W ramach profilaktyki warto opryskiwać drzewa w okresie kwitnienia fungicydami, np. preparatami Kaptan lub Syllit. Po wystąpieniu pierwszych objawów, parcha można zwalczać przy pomocy oprysków środkiem Score. Dobre efekty w zapobieganiu rozwojowi parcha w kolejnych latach daje też jesienny oprysk 5% roztworem mocznika po pierwszych przymrozkach, kiedy zaczynają opadać liście. Zabieg przyspiesza opadanie i rozkład liści, a wraz z nimi zarodników grzyba, które na nich zimują.

Zdjęcie tytułowe: Maryana / Adobe Stock