Choroby tui. Jak rozpoznać i czym pryskać?
Różne odmiany żywotników, często wybierane na żywopłoty, do kompozycji ogrodowych lub uprawy w pojemnikach nie tracą na popularności. Wydają się „bezobsługowe”, lubimy je za ładną barwę łusek parez cały rok, ale dość często chorują, co objawia się brązowieniem i usychaniem pojedynczych gałązek lub zamieraniem całych roślin. Jakie choroby najczęściej powodują kłopoty w uprawie tui i jak im zapobiegać?
Najczęstsze choroby tui i ich przyczyny
Zdecydowanie najczęściej żywotniki (Thuja) są atakowane przez choroby pochodzenia grzybowego, które rozwijają się na częściach nadziemnych, ale też infekują system korzeniowy roślin. Rozwojowi chorób często sprzyjają niewłaściwe warunki uprawy, nadmierne zagęszczenie nasadzeń, nieodpowiednia pielęgnacja (np. sposób podlewania), warunki atmosferyczne (ciepłe lata z dużą ilością opadów) lub też osłabienie roślin. Warto pamiętać jednak, że objawy chorobowe mogą mieć też podłoże fizjologiczne, będące naturalnym odruchem roślin w różnych częściach sezonu.
Uwaga na fytoftorozę na tujach
Najpoważniejszą i bardzo trudną do wyleczenia chorobą grzybową żywotników (tui), ale też innych iglaków i kwitnących krzewów ogrodowych (np. różaneczników i azalii) jest fytoftoroza. Jest to choroba odglebowa i jej rozwojowi sprzyja przede wszystkim nadmiar wilgoci w glebie, a więc też zbyt częste podlewanie oraz uprawa na ciężkich, wilgotnych, gliniastych podłożach.
Patogen infekuje (zwykle od maja/czerwca) system korzeniowy, a następnie części nadziemne krzewów, co objawia się zwykle najpierw blednięciem, a potem brązowieniem i zamieranie pojedynczych pędów. Przy dużym nasileniu i braku ochrony, choroba atakuje z czasem kolejne pędy i całą roślinę powodując zahamowanie jej wzrostu, brązowienie, więdnięcie i szybkie zamieranie. Dodatkowym, charakterystycznym objawem, widocznym na szyjce korzeniowej tui, jest zgnilizna i brązowienie drewna, co widoczne jest po zdrapaniu fragmentu kory.
Najlepiej unikać rozwoju fytoftorozy, a więc uprawiać rośliny w odpowiednich dla nich warunkach (rozstawa, gleba, stanowisko), unikać zbyt częstego podlewania, a także sadzić jedynie zdrowe rośliny. Pomocne może być także regularne ściółkowanie roślin przekompostowaną korą oraz wzmacnianie systemu korzeniowego odżywkami (szczepionkami) mikoryzowymi.
Profilaktycznie lub jak najszybciej po zauważeniu pierwszych niepokojących objawów, należy podlewać (lub opryskiwać) rośliny (2-3 razy co 10 dni) roztworami środków Magnicur (Previcur) Energy, Proplant lub Polyversum. Szybka reakcja w początkowej fazie infekcji może ograniczyć rozwój fytoftorozy, ale jeśli rośliny są w całości zaatakowane, najlepiej usunąć je z upraw i ogrodu. Dodatkowo, przed posadzeniem nowych roślin w miejscu, gdzie wystąpiła choroba, wskazane jest odkażenie gleby specjalnym preparatem (np. Proplant).
Groźna fuzarioza tui
Grzyby z rodzaju Fusarium są sprawcami fuzariozy, atakującej i uszkadzającej w początkowej fazie wierzchołki pędów, a później całe pędy tui. W miejscu infekcji tworzą się charakterystyczne przewężenia pędu, a następnie choroba przenosi się na łuski powodując ich brązowienie i zamieranie. Z czasem na porażonych pędach widoczne są też pomarańczowe skupiska zarodników grzyba. Choroba osłabia krzewy i zahamowuje ich wzrost, dlatego należy wykonać opryski, by ograniczyć jej rozwój. Aby zapobiegać fuzariozie, należy po zauważeniu pierwszych objawów wykonać kilkukrotny oprysk, nie tylko zarażonych roślin, ale też rosnących obok, np. preparatem Proplant.
Zamieranie pędów tui
Dość częstą chorobą grzybową żywotników jest zamieranie wierzchołków pędów, które może być powodowane przez różne gatunki grzybów. Najczęściej atakowane są rośliny osłabione po zimie lub uszkodzone i rosnące w niekorzystnych warunkach. Infekcja dotyka najpierw szczytowe fragmenty pojedynczych pędów i rozszerza się w dół, do ich podstawy. Łuski tui żółkną, brązowieją, pojawiają się na nich też drobne, ciemne plamy, a następnie, więdną i zamierają całe pędy. Zwykle rośliny infekowane są wiosną (w kwietniu i maju), ale też pod koniec lata, po opadach deszczu lub w wyniku polewania całych krzewów w czasie podlewania.
Po zauważeniu pierwszych objawów, należy jak najszybciej wycinać i usuwać zaatakowane pędy. Należy też zapewnić roślinom optymalne warunki do rozwoju oraz nie dopuszczać do przesuszenia podłoża oraz przelewania i przenawożenia podłoża. Oprócz wycinania chorych pędów, warto też opryskać całe krzewy (2-3 razy co 10 dni) środkiem grzybobójczym, np. Scorpion lub Saprol.
Szara pleśń i plamistości tui
Choroba dotyka wiele roślin ogrodowych i zazwyczaj rozwija się na roślinach uprawianych w zbyt dużym zagęszczeniu, przy wysokiej wilgotności i braku przewiewu oraz niedostatecznym dostępie światła. Pierwszym widocznym objawem rozwoju szarej pleśni są rozlane, wodniste, brunatne, rozszerzające się plamy, obejmujące z czasem całe pędy i prowadzące do ich brązowienia i zamierania.
Z czasem w miejscu plam, tworzy się szary, pylący nalot, czyli skupisko zarodników konidialnych. Choroba atakuje często starsze, osłabione lub martwe fragmenty pędów (np. wewnątrz krzewów), a jej rozwojowi choroby sprzyja deszczowa aura i temperatura powietrza w zakresie 15-25°C. Przy dużym nasileniu choroby i braku reakcji, stopniowo może zamierać cały krzew. Aby szarej pleśni, warto unikać zagęszczenia krzewów oraz moczenia korony krzewów w czasie nawadniania. Po zauważeniu pierwszych niepokojących objawów, należy opryskać porażoną roślinę preparatem Signum lub Switch.
W uprawie tui mogą występować też inne choroby grzybowe, w tym różnego rodzaju plamistości łusek (głównie w trakcie lata). Objawiają się one powstawaniem żółtawych plam na pędach i łuskach, które następnie rozszerzają się, zlewają i brązowieją. Dodatkowo, na powierzchni plam tworzą się czarne zarodniki grzyba. Po zauważeniu wspomnianych objawów na pędach, najlepiej jak najszybciej wykonać oprysk fungicydem zwalczającym plamistość, np. Scorpion.
Opieńkowa zgnilizna korzeni
Inną chorobą tui o grzybowym (opieńki) podłożu jest opieńkowa zgnilizna, która objawia się w pierwszej kolejności utratą połysku łusek i ich matowieniem, a następnie żółknięciem i brązowieniem całych gałązek. Dodatkowo, u nasady pędów tworzy się biała grzybnia, w wyniku czego kora obumiera, pęka i odsłania drewno, które też z czasem brązowieje i zamiera. Zgnilizna rozszerza się, z czasem zajmując cała roślinę i powodując jej zamieranie.
Krzewy zaatakowane przez opieńkową zgniliznę korzeni należy jak najszybciej usuwać z uprawy. Grzybnia opieńki ma zdolność do pozostawania glebie przez szereg lat, dlatego nie należy sadzić nowych roślin w miejscach, gdzie rosła zainfekowana tuja. Aby unikać choroby, należy wybierać do nasadzeń odporne i zdrowe okazy tui oraz zapewnić im odpowiednią pielęgnację, w tym nawożenie. DO profilaktycznego i doraźnego opryskiwania można stosować fungicydy zwalczające zgnilizny np. Proplant albo uniwersalne preparaty Switch lub Scorpion.
Jesienne brązownie łusek i susza fizjologiczna
Niepokojące objawy (np. brązowienie i opadanie łusek) mogą być także powodowane przez naturalne, fizjologiczne procesy. Jednym z częstych zjawisk tego typu, występujących we wrześniu lub z końcem lata jest tzw. jesienne brązowienie igieł, dotykające różne odmiany tui (np. żywopłotowe). W tym okresie, dość szybko starsze łuski (zwykle wewnątrz krzewu) brązowieją i opadają. Nie powinno to jednak budzić niepokoju, ponieważ jest to naturalny proces przygotowania się tui do zimowania i nie stanowi oznaki choroby, a na wiosnę roślina wypuszcza ponownie nowe pędy. Warto jednak oczyszczać rośliny ze zbrązowiałych i opadłych łusek oraz zasilić je (wzmocnić) nawozem jesiennym do iglaków.
Podobne objawy mogą wynikać z różnych stresów w ciągu sezonu (np. suszy, zbyt rzadkiego podlewania). Brązowienie i zasychanie pędów i potem całych roślin po zimie może wynikać z ich przemarznięcia, ale też z tzw. suszy fizjologicznej, zachodzącej przy braku wilgoci w glebie pod koniec zimy (szczególnie w okresach odwilży), kiedy w skutek ocieplenia roślina jest pobudzona, ale nie może pobrać wody z gleby. Prowadzi to do zamierania roślin wiosną i aby temu zapobiegać należy zadbać o obfite nawodnienia roślin przed zimą oraz o podlewanie ich na przedwiośniu, kiedy słońce już silniej operuje i zdarzają się dłuższe okresy ocieplenia.
Tuje są popularnym wyborem do tworzenia żywopłotów i kompozycji ogrodowych, jednak często chorują, zwłaszcza z powodu infekcji grzybowych, takich jak fytoftoroza, fuzarioza czy zamieranie pędów. Aby uniknąć poważnych uszkodzeń, kluczowa jest profilaktyka, w tym odpowiednie warunki uprawy oraz regularna kontrola stanu roślin. W przypadku zauważenia pierwszych objawów chorobowych, należy szybko podjąć działania – przyciąć zainfekowane pędy i zastosować dedykowane środki ochrony roślin. Szybka reakcja i prawidłowa pielęgnacja mogą zapobiec rozprzestrzenieniu się choroby i uratować zdrowie iglaków w Twoim ogrodzie.
Zdjęcie tytułowe: Ирина Старикова / Adobe Stock
Nie przegap 
Komentarze