Hortensje na pniu | Jak powstają, jak o nie dbać, jakie są gatunki i odmiany?

Krzewy ozdobne „na pniu” w ogrodach

Krzewy ozdobne, w tym hortensje oferowane w sprzedaży w formie niewysokiego drzewka nie zajmują dużo miejsca i są bardzo popularne, ponieważ są bardzo dekoracyjne, a jednocześnie uniwersalne, bo świetnie sprawdzą się zarówno w uprawie gruntowej, jak i w doniczkach na tarasach czy balkonach. Ponadto, rośliny takie nie osiągają docelowo dużych rozmiarów, dość łatwo je pielęgnować, ale warto systematycznie i odpowiednio przycinać ich koronę.

Wśród gatunków krzewów ozdobnych, uprawianych na pniu, w formie drzewka spotkamy nie tylko hortensje, ale także wiele innych atrakcyjnie kwitnących, np. lilaki, azalie, róże, ketmia syryjska, karagana, a także iglaki (żywotnik, cyprysiki) lub zimozielone krzewu liściaste, np. ostrokrzew, wawrzyn szlachetny.

Od lat popularne są także krzewy głównie o kulistych, ale też płaczących (parasolowatych) koronach, które bardzo efektownie prezentują się sadzone pojedynczo, ale też w kompozycjach z innymi roślinami.

Jak powstają hortensje na pniu?

Podobnie, jak w przypadku wielu drzew i innych krzewów ozdobnych, rośliny w formie małego drzewka na jednym pniu otrzymuje się w szkółkach poprzez szczepienie albo specjalne prowadzenie rośliny na tzw. „jeden pień”.

Szczepienie jest formą rozmnażania wegetatywnego i oznacza, że odmianę szlachetną szczepi się na innej ukorzenionej i rosnącej już roślinie (tzw. podkładce). Rośliny takie zbudowane są więc z dwóch roślin – podkładki oraz odmiany ozdobnej posiadającej określone, pożądane cechy. Podkładką (pniem), na której szczepi się odmianę szlachetną zwykle jest roślina spokrewniona ze szczepioną odmianą, należącą do tego samego rodzaju lub gatunku, a także odporna i łatwa w uprawie.

W zależności od gatunku i potrzeby, krzewy takie szczepi się na pniu (podkładce) na wysokości od 50 do 200 cm, aby uzyskać formę przypominającą miniaturowe drzewko.

Dzięki zaszczepieniu (czyli zespoleniu ze sobą dwóch roślin), powstałe krzewy/drzewka nie rosną już znacząco wzwyż, ale rozrastają się ich korony, które należy przycinać i formować dla uzyskania pożądanych wymiarów i kształtów. W taki sposób szczepione mogą być także różne gatunki i odmiany hortensji, np. hortensja ogrodowa (Hydrangea macrophylla), hortensje bukietowe (Hydrangea paniculata) rzadziej hortensja drzewiasta (Hydrangea arborescens) lub hortensja piłkowana (H. serrata).

Szczepienie wykonuje się zwykle w szkółkach roślin, ponieważ wymaga to odpowiednich warunków oraz wiedzy i umiejętności, a rośliny zaszczepione kupujemy już w centrach lub sklepach ogrodniczych.

Zdecydowanie częściej jednak spotkamy w sprzedaży krzewy hortensji bukietowej w różnych odmianach lub hortensji ogrodowej, które dzięki specjalnemu formowaniu i cieciu są wyprowadzone na formę drzewka, czyli hortensję „na pniu”.

Jak wyprowadzić hortensję w formie drzewka?

Efekt podobny do krzewów szczepionych na pniu można uzyskać, dzięki specjalnej pielęgnacji, regularnemu przycinaniu i formowaniu wybranej hortensji, czyli uprawie „na jeden pień”. Nie jest to trudne, a efekt może być bardzo ciekawy i dekoracyjny.

Zdecydowanie najłatwiej będzie wybrać do formowania w ten sposób hortensję bukietową, która rośnie dość szybko, dobrze znosi cięcie i wytwarza wiele pędów, a dodatkowo mamy do wyboru bardzo wiele jej ozdobnych odmian. Formowanie krzewu hortensji na formę małego drzewka należy rozpocząć już we wczesnej fazie wzrostu roślin, najlepiej krótko po ich posadzeniu i przyjęciu się (najlepiej wybrać odpowiedni okaz już czasie zakupu), a przypadku już rosnącego, starszego krzewu – wiosną (np. kwietniu).

Warto przyjrzeć się roślinom i wybrać krzew, który w koronie posiada jeden grubszy, dominujący w miarę prosty pęd. Będzie on przyszłym głównym pniem małego drzewka, jakie uformujemy z krzewu. Następnie po prostu usuwamy wszystkie pozostałe, cieńsze, słabsze pędy. Na wybranym pędzie pozostawimy tylko rozgałęzienia w jego górnej części, a resztę usuwamy.

Można również przymocować/przywiązać go do palika (np. tyczki bambusowej), aby rósł prosto i nie przechylał się. W kolejnych latach, wystarczy starannie i regularnie każdej wiosny przycinać i formować koronę nowego drzewka, czyli rosnące pędy boczne w szczytowej części pędu głównego.

Z czasem pęd staje się grubszy, a w górnej jego części rozrastając się i przycinane pędy tworzą koronę, na której w lecie powstaną także dekoracyjne kwiatostany.

W ten sposób (bez szczepienia) możemy więc uzyskać samodzielnie ciekawe mini drzewko w formie kulistej na jednym pniu. Trzeba jednak pamiętać, że krzew nadal będzie przyrastał i wymagał stałej pielęgnacji i przycinania.

Do tego sposobu prowadzenia hortensji na formę drzewka nadają się i są oferowane najczęściej w sprzedaży najbardziej poszukiwane i popularne odmiany hortensji bukietowej, np. `Limelight`, `Vanille Fraise`, `PINKY WINKY`, `LIVING INFINITY`, `SILVER DOLLAR`, `SUNDAE FRAISE`, które mają ogromne, stożkowate, białe, kremowe, różowe lub biało różowe kwiaty.

Prowadzenie krzewów na jeden pień ma też praktyczne zalety i przewagę nad krzewami szczepionymi, ponieważ miejsce szczepienia często nie wytrzymuje ciężaru ogromnych (do 30 cm długości) kwiatostanów.

Uformowane hortensje „na pniu” są też nieco odporniejsze, ponieważ uzyskano je sposobem naturalnym. Zazwyczaj korona takich drzewkowatych hortensji rozgałęzia się na wysokości ok. 90-100 cm, a wysokość całego mini drzewka może osiągać nawet niemal 2 m.

Można je więc sadzić w małym ogrodzie, w donicach i pojemnikach (np. w miejscach, gdzie brak miejsca na uprawę w gruncie), ale też w miastach – przy wąskich ulicach.

Pielęgnacja hortensji na pniu

Choć są hortensje na pniu są zwykle odporne i nie wymagające szczególnej pielęgnacji (z wyjątkiem hortensji ogrodowej), to warto pamiętać o kilku zasadach uprawy, aby zachowały ładny pokrój, zdrowy wygląd i bujnie kwitły:

• Przede wszystkim ważne jest stałe formowanie kształtu korony (najlepiej wiosną przed rozwojem liści), ponieważ dzięki skracaniu pędów pobudzamy roślinę do wypuszczania młodych pędów bocznych i zagęszczenia się korony.
• Nie można zapomnieć również, że tak samo, jak intensywnie kwitnące formy krzewiaste hortensji bukietowych, formy „na pniu” potrzebują właściwego nawożenia i podlewania (szczególnie w okresie wzrostu wiosną, zawiązywania pąków na pędach jednorocznych i kwitnienia).

Tekst: Maciej Aleksandrowicz, zdjęcia tytułowe: iVerde, yfinne / Pixabay