Spis treści
Aktinidia (Actinidia) to rodzaj pnączy należący do rodziny aktinidiowatych (Actinidiaceae), który znany jest ze swoich nietypowych owoców. Wśród gatunków, które możemy uprawiać w Polsce należą aktinidia ostrolistna (A. arguta) oraz aktinidia pstrolistna (A. colomicta). Dowiedz się więcej o aktinidiach z naszego opisu.
Jak wygląda aktinidia?
Aktinidia ostrolistna i pstrolistna są bardzo do siebie podobne – różnią się jedynie zabarwieniem liści i siłą wzrostu. Aktinidia ostrolistna dorasta do 15 m, podczas gdy pstrolistna tylko do 5 m. Liście aktinidii ostrolistnej są zielone (oprócz kilku odmian), a pstrolistnej są trójbarwne – zielono-biało-różowe. Oba gatunki ładnie przebarwiają się jesienią na intensywnie żółty kolor.
Aktinidia kwitnie na początku maja. Jest rośliną dwupienną, zatem warunkiem ukazania się owoców na osobnikach żeńskich jest posadzenie w pobliżu przynajmniej jednego egzemplarza męskiego. Kwiaty są niewielkie i białe.
Zapylone kwiaty żeńskie szybko przekształcają się w owoce wielkości 3-4 cm, o zielonej skórce, przypominające owoce agrestu, a które czasem nazywamy "mini-kiwi" (u aktinidii ostrolistnej). Dojrzewają w październiku i są jadalne.
Wymagania i uprawa aktinidii
Uprawa aktinidii w ogrodzie jest umiarkowanie trudna. Najlepsze stanowisko to miejsce słoneczne. Gleba powinna być żyzna, dość wilgotna, gliniasta z domieszką torfu lub kompostu, o odczynie lekko kwaśnym do neutralnego (pH 5-6).
Sadzonki aktinidii najlepiej sadzić i przesadzać późną jesienią lub wczesną wiosną. Warto zaznaczyć, że w większości przypadków zakwitają dopiero po około 3 latach od posadzenia.
Pielęgnacja aktinidii
Aktinidia to roślina wymagająca szczególnie w pierwszych latach uprawy. Trzeba ją intensywnie podlewać, zwłaszcza w czasie intensywnego wzrostu lub upałów. Warto ją też systematycznie nawozić (ale nie w pierwszym roku po posadzeniu). Aktinidia ma płytki ale szeroko rosnący system korzeniowy, dlatego nawóz można rozsypywać dalej od jej pnia.
Cięcie aktinidii jest bardzo istotne. Pierwsze, ograniczające rozrost pnącza, najlepiej wykonywać latem lub pod koniec zimy (luty/marzec). Następne, odmładzające należy robić co 3-4 lata. Dzięki odpowiedniemu przycinaniu roślina dobrze kwitnie i owocuje.
Szkodniki i choroby aktinidii
Aktinidia nie jest podatna na choroby grzybowe, mszyce czy gąsienice, jednak pnącze to upodobały sobie koty, którym smakują szczególnie jego młode pędy (młode sadzonki warto więc osłonić plastikową siatką).
Zastosowanie aktinidii w ogrodzie
Ze względu na dużą siłę wzrostu aktinidia potrzebuje dość dużo miejsca do rozpostarcia pędów. Podpory powinny być ażurowe (siatka, drewniane sztachety, metalowe pręty), aby roślina mogła się wokół nich owijać.
Owoce aktinidii można jeść na surowo (zawierają dużo wit. C), suszyć, dodawać do ciast lub robić z nich konfitury, wina czy nalewki.
Polecane odmiany aktinidii
- 'Vitikwi'
- Hokey Pokey
- 'Genewa', 'Rogów', 'Rumbo'
- 'Issai', 'Dr Szymanowski' (obupłciowe, czyli samopylne)
Uwaga! Przed wyborem odmiany zawsze dowiadujmy się, czy są to rośliny żeńskie, męskie (potrzebne do zapylania i uzyskiwania owoców na tych pierwszych), czy obupłciowe!
Ciekawostki o aktinidii
Roślina, która rodzi znane nam ze sklepów owoce kiwi to aktinidia smakowita (Actinidia deliciosa). Początkowo używano dla niej nazwy "chiński agrest", która jednak stosunkowo szybko została zastąpiona nazwą "kiwi" (ze względu na podobieństwo ich owoców do tego wyjątkowego ptaka).
Uprawa aktinidii smakowitej w naszym kraju jest niemożliwa ze względu na jej wysokie wymagania cieplne przez cały sezon.
Gdzie kupić sadzonki aktinidii?
Kilkuletnie sadzonki aktinidii kupimy w wielu punktach stacjonarnych zajmujących się sprzedażą roślin ogrodowych – w szkółkach roślin ozdobnych, centrach ogrodniczych itp. Oprócz tego jest wiele sklepów internetowych oferujących te rośliny, np.:
Tekst: Katarzyna Jeziorska, zdjęcia: Katarzyna Jeziorska, zoosnow/Pixabay
Kwiaty cebulowe 
Jesienne kwiaty 
Ogród ozdobny 
Rośliny doniczkowe 
Owoce 
Warzywa 
Zioła 
Łąka kwietna 
Roślina tygodnia 
