Jak chronić rośliny przed przymrozkami? Skuteczne i łatwe metody oraz porady

Czy stanowisko i nawożenie może zmniejszyć ryzyko przemarznięcia roślin?

Warto pamiętać, żeby wstrzymać się z sadzeniem czy wysiewem roślin wrażliwych na niskie temperatury do połowy maja. Przyjmuje się, że po 15 maja mija ryzyko wystąpienia wiosennych przymrozków i rzeczywiście w pierwszej połowie maja zwykle zdarzają się chłodniejsze dni lub właśnie przygruntowe przymrozki.

Daty te pokrywają się z dniami, które ogrodnicy nazywają „zimnymi ogrodnikami” i „zimną Zośką”, a które wzięły się od imienin obchodzonych w tym okresie.

O przymrozkach warto pomyśleć w momencie sadzenia roślin i unikać wybierania dla nich stanowisk we wszelkich zagłębieniach terenu. W takich miejscach tworzą się tzw. zastoiska mrozowe, czyli w czasie przymrozków, chłodne powietrze gromadzi się właśnie tam i najmocniej uszkodzi rośliny. Najbardziej wrażliwe na chłodne wiatry, czy niskie temperatury gatunki roślin, najlepiej sadzić w miejscach osłoniętych.

Odporność roślin na przymrozki może osłabić niewłaściwa pielęgnacja w czasie uprawy. Jednym z takich błędów jest nadmierne nawożenie roślin azotem, co powoduje zaburzenia w kompleksowym odżywianiu roślin i przyswajaniu innych pierwiastków (np. potasu). Osłabia to roślinę, zaburza jej rozwój, ale także osłabia jej odporność na różnego rodzaju stresy, w tym na niskie temperatury. Najkorzystniej jest więc stosować (z umiarem) nawozy wieloskładnikowe bądź organiczne, kompleksowo odżywające rośliny.

Okrywanie roślin to podstawa! Czym zabezpieczać rośliny przed przymrozkami?

Wczesną wiosną (ale też jesienią) warto śledzić prognozy pogody i przed zapowiadanymi czy spodziewanymi przymrozkami odpowiednio osłonić rośliny przed mrozem. Jest to szczególnie ważne wiosną, kiedy po serii cieplejszych dni (gdy krążą już soki w komórkach roślin) nagle wystąpi spadek temperatury poniżej 0°, co szybko może zniszczyć komórki roślin. Jest to groźne dla wielu roślin, w tym np. dla już kwitnących (lub rozpoczynających kwitnienie) drzew owocowych, a także popularnych krzewów ozdobnych (np. azalii, różaneczników, magnolii).

Najlepszym rozwiązaniem jest więc okrycie najbardziej wrażliwych roślin specjalnymi materiałami przepuszczającymi powietrze. Warto pamiętać także o podlewaniu roślin pod koniec zimy, kiedy coraz częściej i mocniej świeci już słońce.

Obecnie do okrywania roślin najczęściej stosuje się agrowłókniny ogrodnicze, ale można także użyć jutę, stroisz lub słomę. Agrowłóknina jest specjalną, lekką tkaniną ze sztucznego włókna (w kolorze białym lub czarnym) o porowatej strukturze, przepuszczająca wodę i powietrze. Do zabezpieczania roślin przed wczesnowiosennymi przymrozkami zalecana i najbardziej praktyczne jest ta w kolorze białym, często nazywana po prostu agrowłókniną zimową. Wystarczająco chroni rośliny przed kilkustopniowymi (do -5 °C) przymrozkami, a jej dodatkową zaletą jest także przepuszczanie światła, dzięki czemu chroni młode rośliny nie tylko przed mrozem, ale także przed mocnym słońcem w trakcie dnia (białe włókniny nie nagrzewają się tak mocno jak ciemne).

Agrowłóknina jest dość uniwersalne i możemy okrywać nią zarówno glebę, niskie rośliny, jak i wyższe byliny, krzewy czy drzewa, które można nią szczelnie owijać, czy opatulać i od dołu zabezpieczyć taką osłonę sznurkiem. Z kolei niskie rośliny na grządkach, czy już wysiane nasiona w glebie okrywa agrowłókniną płasko ja rozścielając i przysypując się brzegi glebą lub obciążając kamieniami.

Nie można zapominać także o zabezpieczeniu przed przymrozkami roślin uprawianych w donicach i innych w pojemnikach, które już stoją na zewnątrz. Postępujemy z nimi podobnie, czyli przed zapowiadanymi przymrozkami osłaniamy, owijamy donice agrowłókniną lub kartonem czy folią bąbelkową, albo po prostu przenosimy je na kilka dni do pomieszczeń.

Jak woda i zraszanie roślin może ochronić rośliny przed przymrozkami?

Zraszanie i odpowiednie nawadnianie roślin, są starymi i skutecznymi praktykami stosowanymi przez ogrodników, które mają na celu ochronę roślin przed szkodliwym wpływem niskich temperatur. Ta metoda wykorzystuje naturalne procesy termiczne, aby zapewnić dodatkową warstwę ochronną dla delikatnych tkanek roślinnych w okresie zimowym.

Podlewanie przed przymrozkami jest istotne dlatego, że w ciągu dnia, woda obecna w glebie akumuluje ciepło, które następnie jest uwalniane do systemu korzeniowego podczas chłodniejszych nocnych godzin. Analogicznie, woda osadzona na liściach po zraszaniu, podczas zamarzania, co pomaga ochronić tkanki roślin przed zniszczeniem. Dlaczego tak się dzieje? Gdy temperatura otoczenia spada poniżej punktu zamarzania, woda obecna na powierzchni liści zaczyna zamarzać. W trakcie tego procesu uwalniana jest energia w postaci ciepła. To wydzielone ciepło może nieznacznie podnieść temperaturę w bezpośrednim otoczeniu tkanki roślinnej, co pomaga zminimalizować ryzyko uszkodzeń spowodowanych przez niskie temperatury. Dzięki temu, nawet w chłodne, mroźne noce, rośliny są w pewnym stopniu chronione przed skutkami przymrozków.

Czy można uratować przemarznięte wiosną rośliny?

Może się niestety zdarzyć, że nie uda nam się w porę zabezpieczyć rośliny przed przymrozkiem. Jeśli nie uległa ona całkowitemu zniszczeniu, a jedynie trochę przemarzła, można próbować jej pomóc w regeneracji i ograniczyć uszkodzenia.

Należy pamiętać, że rośliny uszkodzone (osłabione) przez mróz nie mogą być od razu wystawione na działanie słońca, ponieważ doprowadzi to do całkowitego zniszczenia. Tkanki roślin, które przemarzły zawierają kryształki lodu, więc trzeba pomóc im powoli i równomiernie rozmarznąć. Najlepiej umieścić zmrożone rośliny w zacienionym miejscu (lub osłonić je siatką cieniującą), a gdy nie ma takiej możliwości można polewać je delikatnym, rozproszonym strumieniem chłodnej wody. Takie działania mogą pomóc zregenerować się roślinom w jakimiś stopniu, ale trzeba liczyć się z tym, że osłabiona roślina z czasem będzie jednak mimo wszystko zamierać.

Ponadto, nawet zregenerowane rośliny będą w najbliższym sezonie mocno osłabione i należy dbać o nie tylko na przedwiośniu, ale także później. Aby w dalszej części sezonu uszkodzone rośliny mogły się zregenerować, potrzebne będzie zapewnienie im niezbędnej i regularnej pielęgnacji, w tym szczególnie zbilansowanego, ostrożnego nawożenia i nawadniania. Dodatkowo, mogą być one np. bardziej podatne na ataki chorób grzybowych, czy mniej odporne na skutki żerowania szkodników, dlatego należy zadbać też o właściwą ochronę przed tymi zagrożeniami.

Tekst: Maciej Aleksandrowicz, zdjęcie tytułowe: Jeroen, SYARGEENKA, karlo54, Michael / AdobeStock

A ty? Jaki sposób ochrony swoich roślin wybierzesz w razie przymrozków w tym roku? Daj znać w komentarzu!