Osobliwości świata roślin: Gatunki egzotyczne i rosnące w Polsce

Trupi kwiat,
dziwidło olbrzymie (Amorphophallus titanum)

To roślina wieloletnia budząca podziw na całym świecie. Wytwarza pojedynczy liść, który osiąga wysokość nawet 7m. Jej bulwa waży tyle co dorosły człowiek – waga może dochodzić do 120 kg.

„Najdziwniejszy” jest jednak kwiat. To smukła kolba o wysokości 1-3 m i zielono-wiśniowej barwie. Wytwarza zapach padliny i zgnilizny, przez co roślinę potocznie nazywa się „trupim kwiatem”. Woń jest szczególnie intensywna nocą – jej zadaniem jest przyciągnięcie owadów.

Gatunek odkryto w latach deszczowych w Sumatrze. W Polsce w warunkach amatorskich uprawa jest niemożliwa. Pojedyncze rośliny można spotkać w ogrodach botanicznych – pod szkłem.

fot. Richard J. Rehman / CC BY-SA 4.0 / Wikimedia Commons

Bukietnica Arnolda
(Rafflesia arnoldii)

Roślina w środowisku naturalnym występuje w Sumatrze i Borneo. To pasożyt nie wytwarzający łodyg, korzeni ani liści. Żeruje doczepiając się korzeni innych roślin.

Składa się z kwiatu i to nie byle jakiego – uznaje się go za największy na świecie. Bukietnica osiąga średnicę 80-100 cm. Może ważyć nawet 10 kilogramów. Posiada pięć mięsistych, biało zakrapianych kwiatów. Wydziela zapach rozkładającego się mięsa.

Co ciekawe – w ojczyźnie pochodzenia – również nazywany jest trupim kwiatem. Niestety kwiat-gigant jest gatunkiem zamierającym.

fot. Steve Cornish / CC BY 2.0 / Wikimedia Commons

Welwiczja przedziwna
(Welwitschia mirabilis)

To unikat – "żywa skamieniałość" w świecie roślin. Porasta tereny pustynne w Namibii i Angoli. Wygląda jak ośmiornica.

W cyklu życiowym wytwarza zaledwie dwa liście. Nadrabia jednak ich rozmiarem – długość skórzastych blaszek liściowych może dochodzić do 6 m. Liście z czasem pękają i strzępią się, nigdy jednak nie odpadają. Żyją tak długo jak roślina – kilkaset lat.

Gatunek potrafi przetrwać kilka miesięcy bez dostępu wody. Welwiczje można spotkać we Wrocławiu – to chluba ogrodu botanicznego.

fot. Franzfoto / CC BY-SA 3.0 / Wikimedia Commons

Korzeniówka pospolita
(Monotropa hypopitys)

To nasza rodzima osobliwość – korzeniówkę można spotkać w cienistych i wilgotnych lasach w całej Polsce. Często podczas spacerów po lesie nasza uwagę przykuwa dziwnie wyglądający twór, podobny do grzyba.

Jednak korzeniówka to roślina, bylina o wysokości do 30 cm, wytwarzająca mięsiste kłącze, białawą łodygę i liście. Kwiaty są dzwonkowate – o podobnej barwie.

Roślina charakteryzuje się tym, że nie produkuje chlorofilu. Po pewnym czasie korzeniówka może zmienić kolor na ciemnobrązowy. Potrafi przetrwać dzięki rozkładaniu materii organicznej i symbiozie z grzybami.

fot. Aorg1961 / GFDL / Wikimedia Commons

Gympie Gympie
(Dendrocnide excelsa)

Jeśli ktoś uważał, że pokrzywa zwyczajna lub żegawka mocno parzy, nigdy zapewne nie słyszał o drzewie pokrzywowym.

Dendrocnide jest uważana za sprawcę najsilniejszego bólu, jaki może być zadany przez roślinę.

Dotknięcie niepozornego liścia okrytego meszkiem może okazać się najgorszą decyzją w życiu. Igiełki wnikają nawet przez ubranie. Przy drobnym ukłuciu ból zanika po 1-2 godzinach, przy mocniejszym może utrzymywać się nawet miesiącami. W skrajnych przypadkach zatrucie jest tak silne, że może doprowadzić do śmierci człowieka.

fot. Rainer Wunderlich On my flickr photostream / CC BY-SA 3.0 / Wikimedia Commons

Smocza krew
(Croton lechleri)

To drzewo występujące w Ameryce Środkowej i Południowej.

Wytwarza kopułowatą koronę przypominającą kapelusz grzyba. Jednak nie to sprawiło, że znalazła się z zestawieniu osobliwości.

Charakterystyczne w jej przypadku jest wydzielanie soku o czerwonej barwie. Zraniona roślina wygląda jakby krwawiła. Smoczą krew  (żywicę) wykorzystuje się w ziołolecznictwie.

Inne gatunki wytwarzające karmazynową żywicę to czarciuk smoczy (Daemonorops draco) oraz sandalin (Pterokarpus).

fot. Miguel303xm / CC BY-SA 2.5 / Wikimedia Commons

Łoskotnica pękająca,
piaskownica pękająca
(Hura crepitans)

Drzewo spotykane jest w Ameryce Środowej i Ameryce Południowej. Niegdyś suche owoce służyły jako pojemnik na piasek do osuszania atramentu, stąd zwyczajowa nazwa „piaskownica

Wytwarza kuliste owoce, które podczas uwalniania nasion wydają głośny dźwięk. Nasiona wystrzeliwane są z dużą prędkością (ponad 40 m/s) i rozsiewane na znaczne odległości (nawet do czterdziestu metrów).

W dodatku roślina jest trująca, nawet dotknięcie może wywołać podrażnienia skóry, zaś kontakt z oczami prowadzić nawet do ślepoty. Jej sok mleczny wykorzystywany jest do oszołamiania ryb i tym samym łatwiejszego połowu.

fot. © Hans Hillewaert / CC BY-SA 3.0 / Wikimedia Commons

Hydra afrykańska
(Hydnora africana)

Jeśli założylibyśmy, że jakaś roślina może pochodzić z innej planety, z pewnością do tej grupy pasowałaby hydra afrykańska. Aż trudno uwierzyć, że taki cud natury istnieje naprawdę a nie tylko na filmach science-fiction.

Roślina jest pasożytem, który rozwija się bez chlorofilu. To, co ją dodatkowo wyróżnia, to wygląd i tryb życia. Przypomina czerwono-pomarańczową paszczę z zębami i w dodatku prawie w całości żyje pod ziemią. Kwiaty wydzielają zapach padliny, który przyciąga zapylaczy – muchówki i skarabeusze.

Groźny wygląd jest pozorny – roślina łapie owady, ale nie robi im krzywdy. Po zapyleniu uwalnia je. Co ciekawe – jej owoce są jadalne.

fot. Lytton John Musselman / odu.edu / CC BY-SA 3.0 / Wikimedia Commons

Litops, żywe kamienie
(Lithops)

Litopsy w środowisku naturalnym występują na pustynnych obszarach Afryki. To niewielkie rośliny osiągające kilka centymetrów wysokości. Liście są grube, mięsiste i zrośnięte ze sobą. Kształtem i barwą przypominają kamienie. W dobrych warunkach efektywnie zakwitają. Gatunek został odkryty w 1811 r. na południu Afryki. Podróżnik William John Burchell przypadkowo zerwał roślinę myśląc, że jest ciekawym kolorystycznie kamieniem. Obecnie to ceniony sukulent uprawiany w pomieszczeniach.

Dowiedz się więcej o domowej uprawie litopsów

fot. Dysmorodrepanis / CC BY-SA 3.0 / Wikimedia Commons

Róża jerychońska, zmartwychwstanka,
widliczka łuskowata
(Selaginella lepidophylla)

Na pustyni życie tętni znacznie obficiej, niż jest to powszechnie uważane. Przykładem na to jest m.in. róża jerychońska, znana także jako zmartwychwstanka. To grupa roślin pustynnych – jednorocznych lub wieloletnich - o ogromnych zdolnościach przetrwalnikowych. Zieleń w sprzyjających warunkach rozwija się a gdy sytuacja zmieni się - zasycha. Wędruje tak po pustyni unoszona wiatrem. Gdy natrafi na wodę, z powrotem rozwija się i zazielenia. Cykl powtarza się wielokrotnie.  Róże jerychońskie są mało znane i słabo dostępne, ale można je uprawiać w domu – nawet na talerzu z wodą.

Zobacz jak "zmartwychwstaje"
Kup różę jerychońską

Hans Braxmeier - Pixabay.com

Dzbanecznik
(Nepenthes)

Ta niezwykła roślina żywi się owadami, a zaliczana jest (podobne jak rosiczka i muchołówka) do grupy roślin mięsożernych, nazywanych nieprecyzyjnie roślinami owadożernymi.

Na końcach liści, na długim wąsie, roślina tworzy dzbanki - które są "organami chwytającymi" swoje ofiary, które następnie są trawione i rozkładane do substancji niezbędnych roślinom do wzrostu.

W sierpniu 2009 roku naukowcy odkryli na Filipinach gatunek dzbanecznika (Nepenthes attenboroughii), który podobno oprócz owadów, żywi się szczurami.

fot. Adriel Kloppenburg - Pixabay.com

Dowiedz się więcej o domowej uprawie dzbaneczników oraz o innych ciekawych roślinach mięsożernych

Aturi
(Codariocalyx motorius)

Aturi na pierwszy rzut oka wygląda całkiem zwyczajnie, ale jest naprawdę niezwykła.

Pod wpływem bodźców zewnętrznych: światła, wody, dotyku, a nawet dźwięku (głośnego śpiewu) aturi porusza liśćmi wykonują nietypowy taniec.Porusza liśćmi pionowo lub zataca nimi koła – dlatego nazywana jest  rośliną telegrafem lub tańczącą rośliną

Roślina pochodzi z tropikalnej Azji, ale nadaje się do uprawy doniczkowej i choć jest trudno dostępna, to jej nasiona można nabyć drogą online. Dorasta do 1-2 metrów wysokości i kwitnie na fioletowo.

Zobacz na filmie

fot. Ks.mini / CC BY-SA 3.0 / Wikimedia Commons