Rośliny mięsożerne (plantae carnivorae) znane są także pod mniej precyzyjną nazwą jako rośliny owadożerne (plantae insectivorae). Terminy te można stosować wymiennie.
Na świecie istnieje około 600 gatunków takich roślin. Nie są ze sobą spokrewnione, więc nie są skupione w jedną grupę systematyczną. Cechą wspólną wszystkich roślin mięsożernych jest wykształcanie pułapek w celu schwytania i zatrzymania ofiar.
Owady są niewątpliwie największą grupą zwierząt, która staje się ofiarą roślin mięsożernych, jednak rośliny te łowią również inne grupy zwierząt: mięczaki (ślimaki), pajęczaki (pająki i skorpiony), wije (pareczniki), stawonogi (stonogi i rozwielitki), płazy (żaby), gady (jaszczurki), a nawet małe ssaki (gryzonie).
4 najpopularniejsze rośliny mięsożerne
Rosiczka (Drosera)Posiada włoski na powierzchni liścia, pełniące funkcje chwytne, trawiące i chłonne. Owady zwabione zapachem przyklejają się do włosków, które podrażnione zaczynają się zginać do środka. Uwięziona ofiara nie jest w stanie się uwolnić i zostaje strawiona. |
Muchołówka (Dionaea)Roślina wykształciła tzw. aktywne pułapki, składające się z dwóch zamykających się klapek. Po zamknięciu się pułapki, gruczoły trawienne zaczynają wydzielać enzymy, blaszki zaciskają się coraz mocniej. Trawienie może trwać od kilku dni do nawet kilku tygodni. |
Kapturnica (Sarracenia)Wabi owady jasnym ubarwienieniem dzbanków i wydzielanym nektarem. Dzbanek wewnątrz pokryty jest śliską, woskowatą substancją, która utrudnia wydostanie się z pułapki. Ofiara spada do niżej położonej części, wypełnionej enzymami trawiennymi, które rozkładają jej ciało. |
Dzbanecznik (Nepenthes)Wytwarza wiszące dzbanki koloru czerwonego. Owad zwabiony zapachem słodkiego nektaru wpada do pułapki, ześlizguje się po ścianach kielicha, które są oblepione gładkim woskiem. Wpada do strefy gruczołowej. Tam znajdują się włoski, które produkują enzymy trawienne |
Dlaczego rośliny polują?
Rośliny mięsożerne posiadają zdolność chwytania różnych organizmów oraz wykorzystywania związków powstałych w wyniku ich strawienia. Zdolność ta wyewoluowała jako przystosowanie do specyficznego typu siedlisk, ubogich w przyswajalne dla roślin związki azotu i fosforu.Poza tym rośliny mięsożerne mają delikatne korzenie, nieprzystosowane do pobierania składników odżywczych z gleby.
Fotosynteza oraz asymilacja dwutlenku węgla przebiega u nich normalnie, tak jak u "zwyczajnych" roślin. Niezbędne pierwiastki pozyskują z ciał schwytanych zwierząt. Rośliny mięsożerne rosną w ubogiej w składniki mineralne glebie, pozyskują niezbędne do życia substancje z ciał schwytanych zwierząt. Polują dlatego że w podłożu, na którym rosną, nie ma składników pokarmowych, których potrzebują.
Jak polują rośliny mięsożerne?
Zwierzęta wabione są obietnicą pokarmu (słodki nektar kapturnicy i dzbanecznik lub błyszczące kropelki rosiczki) lub kolorem (czerwone wnętrze pułapki muchołówki). Niespodziewające się zagrożenia siadają na roślinie, ta chwyta je za pomocą mechanicznych pułapek (muchołówka), lepkich substancji (rosiczka) lub dzięki pułapkom utrudniającym wydostanie się z nich ofiarom (kapturnica, dzbanecznik). Następnie roślina wytwarza enzymy trawienne, które rozkładają białka, tłuszcze i cukry, z których składa cię ciało ofiar, do prostych związków, które roślina może wchłonąć. Przeróżne rodzaje pułapek umożliwiających im wabienie, chwytanie i trawienie swoich ofiar czynią z nich fascynujące, a zarazem przerażające rośliny doniczkowe.
Wymagania i uprawa roślin mięsożernych
Rośliny mięsożerne można z powodzeniem uprawiać jako rośliny doniczkowe w domu. Nie są łatwe w uprawie, ale stosując się do kilku zasad pielęgnacji, można uzyskać dobre efekty.
- Podłoże
Wszystkie potrzebują kwaśnej gleby (3,5-5 pH). Torf jest głównym składnikiem podłoża dla większości roślin mięsożernych. Można do niego dodać mech, gruboziarnisty piasek i drobno zmieloną korę. - Stanowisko
Musi być jasne, jednak światło powinno być rozproszone. Zalecany jest parapet na oknie południowym lub wschodnim. - Wilgotność powietrza i podłoża
Podłoże powinno być stale wilgotne, ale nie powinna w nim zalegać woda. Do podlewania należy używać tylko miękkiej wody - może być przegotowana i odstana woda z kranu, a najlepiej woda destylowana, demineralizowana lub pochodząca z filtra odwróconej osmozy. - Nawożenie
Roślin mięsożernych nie nawozimy! Lepiej od czasu do czasu dokarmić je muchą.
Tekst: Redakcja ZielonyOgrodek.pl, zdjęcie tytułowe: Martin Hetto/Pixabay