Dzbanecznik – żywa pułapka na muchy

Dzbanecznik – kwiat jedzący owady

Dzbanecznik (Nepenthes) to niezwykła roślina żywiąca się owadami. Zaliczana jest do grupy roślin mięsożernych (łac. Plantae carnivorae), nazywanych nieprecyzyjnie roślinami owadożernymi (łac. Plantae insectivorae). Znanych jest około 130 gatunków dzbaneczników, występujących głównie w południowo-wschodniej Azji (Borneo, Sumatra, Filipiny, Sulawesi, płw. Malajski i Indochiński, Nowa Gwinea).

Wielkość i kolor dzbanka różni się w zależności od gatunku rośliny (mogą mieć od kilku do nawet kilkudziesięciu centymetrów). W domowej uprawie spotyka się wiele krzyżówek, a jedną z najpopularniejszych jest dzbanecznik 'Miranda'.

Jeden z największych dzbaneczników na świecie – Nepenthes attenboroughii nazwany na cześć brytyjskiego podróżnika Davida Attenborough'a ma dzbanki długości do 30 cm i 16 cm szerokości! Są tak duże że mogłyby pomieścić nawet szczura (choć roślina żywi się przeważnie owadami).

Jak i po co poluje dzbanecznik?

System korzeniowy rośliny jest zwykle krótki i słabo rozwinięty – służy głównie do umocowania roślin w podłożu i oczywiście do pobierania wody. Dzbaneczniki polują na zwierzęta dlatego że w ubogim podłożu, na którym rosną, nie ma wystarczająco składników pokarmowych, których potrzebują (przede wszystkim związków azotu).

Owady są niewątpliwie największą grupą, która stają się ofiarą dzbaneczników jednak rośliny te łowią również inne grupy małych zwierząt. Na końcach liści, na długim wąsie, roślina tworzy dzbanki – które są "organami chwytającymi".

Owad zwabiony atrakcyjnym kolorem dzbanka i zapachem słodkiego nektaru, nie spodziewając się zagrożenia siada na jego "kołnierzyku". Niestety (dla owada) pokryta jest on śliską substancją po której insekt ześlizguje się do środka.

Wpada do wnętrza dzbanka wypełnionego płynem trawiennym, który rozkłada jego ciało przekształcając białka, tłuszcze i cukry do prostych związków, które roślina może wchłonąć.

Dzbanki posiadają dodatkowo klapkę (tzw. wieczko), która jest tuż nad kołnierzykiem. Dzięki wieczku dostaje się do dzbanka mniej wody deszczowej, a to zapobiega rozcieńczeniu przez nią cieczy trawiennej.

Zobacz na filmie jak "poluje" dzbanecznik

Wymagania i pielęgnacja dzbanecznika w domu

Światło
Dzbanecznik wymaga jasnego stanowiska z rozproszonym światłem przez 12 godzin dziennie (nie może rosnąć w pełnym słońcu). W naszym klimacie trudno o takie warunki przez cały rok więc roślina będzie wymagała dodatkowego doświetlania.

Temperatura
Powinna być utrzymywana na poziomie 20-30 ºC (w zależności od gatunku). Dzbaneczniki dostępne w sprzedaży to najczęściej mieszańce dobrze czujące się w temperaturze pokojowej, jednak nie może ona spaść poniżej 18 stopni.

Wilgotność powietrza
Tropikalne pochodzenie dzbanecznika objawia się w zamiłowaniu rośliny do wilgotnego powietrza. Koniecznie trzeba zapewnić im wysoką wilgotność powietrza, w granicach 80-90%.

Podlewanie
Źle rosną w suchych i ogrzewanych mieszkaniach, najlepiej rosną w szklarni lub oranżerii. Dodatkowo podłoże powinno być stale wilgotne ale nie mokre. Rośliny trzeba podlewać i spryskiwać miękką wodą, bez zawartości wapnia. Można do tego wykorzystać wodę destylowaną lub z filtra odwróconej osmozy. Doniczki powinny mieć duże otwory, przez które będzie odpływać nadmiar wody.

Podłoże
Wiele dzbaneczników w warunkach naturalnych rośnie jako epifity, dlatego też ich podłoże musi być dobrze przepuszczalne i lekkie (można wykorzystać gotowe podłoże do storczyków), a przede wszystkim kwaśne o pH 3-5. Doświadczeni hodowcy wykorzystują mieszkankę torfu, ziemi, piasku, korzeni paproci, rozdrobnionej kory sosnowej i drobnych kawałków węgla drzewnego.

Nawożenie
Nie zaleca się nawożenia dzbaneczników – wystarczy, że raz na jakiś czas dokarmimy je złapanymi przez nas muchami. Rośliny nie są przystosowane do pobierania związków pokarmowych z gleby i zbyt duże stężenie azotu może „spalić” ich korzenie. Doświadczeni hodowcy nawożą dzbaneczniki nawozem do storczyków, jednak nie jest to polecane amatorom.

Tekst: Redakcja ZielonyOgrodek.pl, zdjęcie tytułowe: © So happy/Fotolia, zdjęcia w tekście: Raphael Wild/Unsplash; Steve Bidmead, Foto-RaBe/Pixabay; Flower Council Holland

A ty? Jakie masz doświadczenia? Uprawiasz dzbaneczniki? Daj znać w komentarzu!