Spis treści
Kawon, znany bardziej pod nazwą arbuz zwyczajny (Citrullus lanatus) należy do rodziny dyniowatych (Cucurbitaceae). Rejonem pochodzenia arbuza jest Afryka, ale jest uprawiany w wielu krajach o ciepłym klimacie, a jego uprawa w Polsce staje się coraz bardziej popularna.
Wygląd kawona czyli arbuza
Arbuz to jednoroczna roślina o płożącym pokroju, dorastająca do 2-3 metrów długości. Jej okrągłe łodygi są domem dla sercowatych, powcinanych liści. W węzłach liściowych pojawiają się wąsy czepne, które pomagają roślinie w zakotwiczaniu się w glebie.
Arbuz zwyczajny kwitnie późną wiosną i latem, od czerwca do sierpnia. Kwiaty są subtelne i pojawiają się w kątach liści. Są miododajne. Najpierw zauważymy kwiaty męskie, a po kilku dniach dołączają do nich kwiaty żeńskie. Owocem jest jagoda o słodkim miąższu, którego barwa może być biała, różowa, pomarańczowa lub żółta.
🟢 Zobacz trendy ogrodowe sezonu 2025: aranżacje, kompozycje, inspiracje
Wymagania i uprawa arbuza w Polsce
Pomimo że arbuz jest rośliną egzotyczną, jego uprawa w Polsce jest możliwa.
- Stanowisko dla arbuza musi być słoneczne i ciepłe.
- Podłoże powinno być żyzne, próchnicze i dobrze nawożone.
- Temperatury dla kawonów to: minimalna temp. wzrostu wynosi około 18°C, a później powinna oscylować w granicach 22-28°C.
- Uprawa / rozmnażanie odbywa się głównie z rozsady, którą sadzi się w kwietniu lub maju nie zapominając zapewnić jej odpowiednią temperaturę (w tunelu, na parapecie itp.). Najlepsze efekty uzyskuje się, uprawiając arbuz w szklarniach lub tunelach foliowych. Rośliny, które wytworzyły po 4 liście właściwe można zacząć delikatnie hartować. Arbuzy wysadzamy do gruntu zwykle w czerwcu. Dobrze jest, aby zachować odstęp ok. 90 cm między poszczególnymi roślinami.
Pielęgnacja arbuza
Z zabiegów pielęgnacyjnych istotne jest regularne odchwaszczanie arbuzów i ich ściółkowanie, które pozwala utrzymać wilgotność gleby. Kawony potrzebują systematycznego podlewania, szczególnie w okresie wzrostu owoców. Na początku wegetacji można je nawozić organicznie, np. kompostem ale istotniejsze jest to, by gleba była wzbogacona o składniki odżywcze jeszcze przed sadzeniem w nią roślin.
Zbiór arbuzów przeprowadza się zwykle od połowy sierpnia i przez cały wrzesień.
Jak sprawdzić, czy arbuz jest dojrzały?
Sprawdzenie dojrzałości arbuza można przeprowadzić na kilka sposobów:
- Dźwięk: Opukując arbuz, posłuchaj dźwięku, jaki wydaje. Dojrzały arbuz powinien brzmieć głęboko i matowo. Jeśli dźwięk jest bardziej metaliczny lub pusty, arbuz prawdopodobnie nie jest jeszcze dojrzały.
- Kolor: Spójrz na spód arbuza, gdzie leżał na ziemi. Jeśli jest kremowy lub żółtawy, jest to dobry znak, że arbuz jest dojrzały. Zielony lub biały spód może wskazywać na niedojrzałość.
- Kształt i tekstura: Dojrzały arbuz powinien być ciężki w stosunku do swojego rozmiaru, co wskazuje na dużą zawartość wody. Powinien być też jednolity w kształcie, bez pęknięć czy wgnieceń. Skórka powinna być nieco matowa, a nie błyszcząca.
- Trzonek: Jeśli trzonek arbuza jest suchy, jest to kolejny znak, że owoc jest dojrzały. Z kolei zielony i świeży trzonek może wskazywać na to, że arbuz został zerwany przedwcześnie.
- Zapach: Dojrzały arbuz powinien wydzielać słodki zapach, zwłaszcza w miejscu, gdzie był przyczepiony do rośliny.
Szkodniki i choroby arbuzów
Arbuzy są narażone na szereg szkodników i chorób, w tym najgroźniejsze są ślimaki oraz mączniaki.
Zobacz, jakie środki chroniące przed ślimakami i chorobami roślin kupisz w naszym sklepie online!Zastosowanie i wartości odżywcze
Arbuz to prawdziwy skarb lata, który orzeźwia i dostarcza organizmowi wielu cennych składników odżywczych. Chociaż arbuz jest najczęściej spożywany na surowo jako przekąska lub deser, jest też używany w kuchniach na całym świecie w różnorodnych potrawach, od sałatek po koktajle i sorbety. W niektórych kulturach nawet skórka arbuza jest marynowana lub kiszona i spożywana jako przekąska. Warto tu zaznaczyć, że arbuzów nie powinno się zamrażać!
Owoc kawona jest bardzo charakterystyczny i składa się aż w 92% z wody. Zawiera także witaminy z grupy B i C oraz soli mineralnych takich jak potas, wapń, sód, magnez i fosfor. Arbuz jest ponadto bogatym źródłem likopenu, przeciwutleniacza, który nadaje mu czerwony kolor. Likopen jest związany z wieloma korzyściami zdrowotnymi, w tym z redukcją ryzyka pewnych rodzajów nowotworów i chorób serca.
Polecane odmiany arbuza / kawona
W Polsce warto zwrócić uwagę na odmiany takie jak:
- 'Janosik' – owoce o żółtym miąższu, jedna roślina wydaje po 1-2 owoce, ok 25 cm średnicy
- 'Złoto Wolicy' – owoce posiadają żółtą skórkę i czerwony miąższ, ok 25 cm średnicy
Ciekawostki
Arbuz to roślina, która była uprawiana już w starożytnym Egipcie, a dowodem na to są malowidła w grobowcach faraonów przedstawiające tę roślinę.
Najcięższy arbuz na świecie, zarejestrowany w Księdze Rekordów Guinnessa, ważył 159 kg i został wyhodowany przez Chrisa Kenta z Tennessee w USA w 2013 roku.
Gdzie kupić nasiona arbuza?
Obecnie arbuz zyskuje coraz większe zainteresowanie ogrodników amatorów i dlatego jego nasiona możemy znaleźć w wielu punktach sprzedających nasiona warzyw i nie tylko. Na szczególnie duży wybór i dostępność nasion arbuza natkniemy się wiosną. Warto też sprawdzać oferty sklepów internetowych, np.:
Tekst: Redakcja ZO, zdjęcia: AdobeStock
Kwiaty cebulowe 
Jesienne kwiaty 
Ogród ozdobny 
Rośliny doniczkowe 
Owoce 
Warzywa 
Zioła 
Łąka kwietna 
Roślina tygodnia 
