Spis treści
Pietruszka zwyczajna (Petroselinum crispum) to gatunek popularnie uprawianej rośliny jadalnej z rodziny selerowatych (Apiaceae). Dziko rośnie na półwyspie Apenińskim i Bałkanach, w północno-zachodniej Afryce i na Wyspach Kanaryjskich. Zdziczała w wielu częściach świata, w tym i w całej Europie. W Polsce jest popularnie uprawiana w ogródkach warzywnych.
Wygląd pietruszki
Pietruszka zwyczajna to popularna roślina dwuletnia, która w odpowiednich warunkach klimatycznych może stać się byliną – bez mroźnych zim jest wieloletnia. W pierwszym roku od wysiania tworzy przyziemną rozetę liści i korzeń spichrzowy. W drugim roku wyrasta nagi, rozgałęziony w górnej części pęd kwiatostanowy. Pietruszka osiąga wysokość od 30 do 50 cm, a podczas kwitnienia nawet do 120 cm.. Liście są połyskujące, odziomkowe i rosnące na dole łodygi z ogonkiem, trójkątne, potrójnie lub podwójnie pierzaste. Odcinki ogonkowe mają ząbkowaną krawędź. Liście łodygowe górne są drobniejsze, pochwiaste. Charakteryzują się intensywnym aromatem.
Pietruszka kwitnie w drugim roku uprawy w lecie – w lipcu i sierpniu. Kwiaty są drobne, w kolorze zielonożółtym, zebrane w baldach złożony o 10 do 20 szypułkach. Owoc to podługowato-jajowata rozłupnia, barwy zielonkawobrunatnej, średnicy 2,5-3 mm.
Korzeń jest palowy, o funkcji spichrzowej, najczęściej barwy białej, o zwartym, twardym miąższu. Skład olejku eterycznego z korzeni jest prawie identyczny jak w przypadku liści.
Pietruszka korzeniowa a naciowa
Pietruszka korzeniowa (łac. Petroselinum crispum var. tuberosum) i pietruszka naciowa (łac. Petroselinum crispum var. crispum), to oddzielne formy / odmiany uprawne pietruszki zwyczajnej.
- Pietruszka naciowa jest znana przede wszystkim ze swoich liści, które są jadalne i często używane jako przyprawa w różnych potrawach. Jej korzeń jest twardy i nie jest zazwyczaj spożywany.
- Z drugiej strony, pietruszka korzeniowa ma zarówno jadalne liście, jak i korzeń. Korzeń tej pietruszki jest często używany jako składnik włoszczyzny, a także jest ceniony za swoje właściwości lecznicze. Korzeń pietruszki korzeniowej na zewnątrz ma barwę białą lub żółtawą, a w środku jest biały. Pod względem okresu zbioru korzenia, pietruszkę dzieli się na odmiany wczesne, średnio późne oraz późne.
Wymagania i uprawa pietruszki
W Polsce pietruszka zwyczajna zwykle uprawiana jest przez jeden sezon. Zależnie od odmiany może być przeznaczona na zbiór korzenia lub naci liści. Roślina najładniej rośnie na stanowiskach słonecznych. Nie jest wymagając pod względem gleby, ale najlepiej rośnie na glebie żyznej i próchniczej, o odczynie od lekko kwaśnego do lekko zasadowego (pH 6,5-7,5).
Rozmnażanie pietruszki odbywa się za pomocą nasion, które sieje się od razu do gruntu lub donic. Terminy siewu to: wiosna (marzec i pierwsza połowa kwietnia) oraz dla odmian tzw. ozimych, to jesień (listopad-grudzień). Nasiona pietruszki kiełkują już od 2 °C.
Pielęgnacja pietruszki
Pietruszka to roślina, która preferuje umiarkowane podlewanie. Kluczowe jest regularne podlewanie w czasie kiełkowania nasion, co może trwać do miesiąca. Starsze rośliny są bardziej odporne na suszę i podlewanie jest konieczne tylko w czasie suszy.
W uprawie domowej nie zaleca się nawożenia, a podstawą powinno być odpowiednie przygotowanie gleby przed siewem, np. wzbogacenie jej kompostem (warto zaznaczyć, że pietruszki korzeniowe mają większe wymagania co do gleby).
Pietruszka bardzo źle znosi sąsiedztwo chwastów, dlatego ważne jest regularne ich usuwanie. Warto również pamiętać o rotacji upraw, czyli zmianowaniu i płodozmianie – pietruszka powinna być uprawiana na tym samym miejscu nie częściej niż co 3 lata (jest to skuteczny i prosty sposób na zapobieganie chorobom i szkodnikom pietruszki).
Szkodniki i choroby pietruszki
Pietruszka jest rzadko atakowana przez szkodniki i porażana przez choroby. Jednak wśród szkodników, które najczęściej ją atakują, można wymienić połyśnicę marchwiankę, mszyce oraz nicienie.
Najbardziej niebezpieczne choroby dla pietruszki to alternioza naci, czarna zgnilizna korzeni oraz mączniak prawdziwy.
Zobacz, jakie środki ochrony roślin mamy w naszym sklepie onlineZastosowanie pietruszki
Pietruszka jest jednym z najpopularniejszych warzyw i przypraw w polskiej kuchni. Jest też ceniona za swoje właściwości lecznicze, szczególnie pozyskiwany z niej olejek eteryczny.
Można jej używać świeżej i suszonej, zarówno liści, jak i korzeni. Są one wykorzystywane jako składnik różnych potraw, jako przyprawa np. do zup, sosów, farszów, nadzień.
Zielone części pietruszki są bogate w prowitaminę A, a także zawierają duże ilości żelaza i witaminy C. Roślina ta jest również źródłem chlorofilu. Korzenie i nasiona pietruszki są bogate w minerały, przy czym nasiona zawierają ich więcej.
Pietruszka ma również zastosowanie w medycynie. Zarówno korzenie, jak i owoce tej rośliny, a także produkty z nich pochodzące, mają działanie moczopędnie, zmniejszające opuchlizny i poprawiające przemianę materii. Mają one również właściwości antyseptyczne i działają rozluźniająco na mięśnie gładkie jelit i dróg moczowych.
Odmiany pietruszki
Odmiany pietruszki korzeniowej, np.: 'Arat', 'Berlińska', 'Cukrowa', 'Lenka', 'Moss Curled 2', 'Non Plus Ultra', 'Ołomuńcka', 'Triple Curled'.
Odmiany pietruszki naciowej, np.: 'Festival', 'Fest', 'Karnaval', 'Gigante D'Italia' (bardzo duże liście), 'Moss Curled' (kędzierzawe liście)
Ciekawostki o pietruszce
Pietruszka jest uprawiana w Polsce co najmniej od XVI wieku ale początkowo była uprawiana jako zioło na leki niż warzywo czy przyprawa.
Olejek eteryczny z pietruszki zawiera substancję o nazwie mirystycyna, która ma właściwości psychoaktywne i jej efekty są porównywalne do tych wywoływanych przez marihuanę. Nie należy jednak popadać w przesadę – ilości mirystycyny w pietruszce nie są wystarczające, aby wywołać efekt narkotyczny. Z drugiej strony warto wiedzieć, że nasiona pietruszki mają wyższe stężenie tej substancji, co skłoniło Rosję do umieszczenia pietruszki na liście roślin zawierających substancje narkotyczne.
Olejek ma też większe stężenie innej substancji – apiolu, który w dużych ilościach może wywoływać poronienie, dlatego przed stosowaniem go (szczególnie przez kobiety) należy się skonsultować z lekarzem.
Gdzie kupić nasiona pietruszki?
Nasiona pietruszki są łatwo dostępne we wszystkich sklepach z nasionami warzyw, a szczególnie łatwo można je znaleźć w czasie wysiewów, czyli wiosną i jesienią. Wśród sklepów internetowych oferujących różne odmiany pietruszki można wymienić:
Tekst: ZO, zdjęcia: Samo Trebizan, Roman, bnorbert3 / AdobeStock
Kwiaty cebulowe 
Jesienne kwiaty 
Ogród ozdobny 
Rośliny doniczkowe 
Owoce 
Warzywa 
Zioła 
Łąka kwietna 
Roślina tygodnia 
