Soczewica jadalna (Lens culinaris)

Soczewica jadalna (Lens culinaris) to jednoroczna lub dwuletnia roślina zielna z rodziny bobowatych (Fabaceae). Roślina pochodzi prawdopodobnie z Azji, ale obecnie uprawiana jest w wielu krajach na całym świecie. Należy też do grona najstarszych roślin użytkowych, uprawianych przez człowieka.

Soczewica może dorastać do ok. 0,5-0,7 m wys. Tworzy elastyczną, czworokątną, bruzdowaną, wzniesioną lub pokładającą się, lekko omszoną, rozgałęzioną łodygę, pokrytą wyrastającymi naprzemiennie pierzastymi, zielonymi, lekko omszonymi liśćmi, złożonymi z 3-7 par małych, lancetowatych, zielonych listków. Na szczycie liścia znajduje się wąs czepny, za pomocą którego roślina chwyta się podpór.

Soczewica jadalna kwitnie w czerwcu i lipcu, rozwijając małe, niebieskie lub fioletowe, wargowe kwiaty, zebrane po kilka na szczytach długich, sztywnych szypułek, wyrastających z kątów liści.

Po przekwitnieniu kwiaty przekształcają się w owocostany, mające postać krótkich, zwisających strąków, zawierających 1-3 spłaszczone nasiona, będące główną częścią jadalną rośliny. Nasiona są bardzo pożywne i zawierają dużo białka, węglowodanów, witamin z grupy B oraz soli mineralnych (min. potasu, magnezu i wapnia). W zależności od odmiany, mogą być żółte, brązowe, czerwone lub zielone, a także małe (drobnonasienna) lub większe (wielkonasienna).

Wymagania i uprawa

Soczewica jadalna to wbrew pozorom roślina dość wymagająca. Wprawdzie w czasie kiełkowania dobrze znosi chłód, a nawet niewielkie przymrozki, ale już w okresie wegetacji i wiązania strąków potrzebuje sporo ciepła (temp. ok. 18-20°C). Jej zapotrzebowanie na wodę też jest zróżnicowane, gdyż roślina zużywa jej najwięcej w początkowym okresie wzrostu oraz w czasie kwitnienia, później natomiast staje się bardziej odporna na niedobory wody.

Soczewica najlepiej rośnie na glebach głęboko uprawionych, przepuszczalnych, lekkich i umiarkowanie żyznych, najlepiej o obojętnym odczynie pH (gleby zbyt żyzne i bogate w azot powodują nadmierny wzrost części zielonych kosztem kwitnienia i owocowania roślin). Stanowisko pod uprawę soczewicy powinno być też starannie odchwaszczone, gdyż roślina jest wrażliwa na zachwaszczenie.

W przypadku soczewicy bardzo ważne jest także przestrzeganie zmianowania i zachowanie co najmniej 4-5 letniej przerwy w uprawie soczewicy po sobie i po innych warzywach z rodziny bobowatych.

Strąki zbiera się sukcesywnie, w miarę dojrzewania lub jednorazowo, gdy ponad połowa strąków jest już dojrzała (strąki powinny być brunatne, a nasiona twarde). Ze względu na nierównomierne dojrzewanie nasion, ich zbiór jest utrudniony.

Soczewicę wysiewa się wczesną wiosną wprost do gruntu, w podobnym terminie, co groch (III- pocz. IV).

Zastosowanie

Nasiona soczewicy są bardzo pożywne i mają liczne zastosowania kulinarne. Można je gotować, konserwować lub suszyć. Z ugotowanych nasion przyrządza się zupy, potrawki, kotlety, gołąbki i sałatki, natomiast z suszonych można przygotować mąkę. Nasiona soczewicy bardzo często wykorzystywane są też do hodowli kiełków (wyłącznie nasiona niezaprawione, najlepiej ekologiczne).

Soczewica może być też uprawiana jako roślina ozdobna, sprawdzająca się głównie w ogrodach wiejskich i naturalistycznych.

Wybrane odmiany

W Polsce uprawia się głównie dwie odmiany soczewicy:

• 'Anita' – kwiaty białe, nasiona małe, żółtobrązowe
• 'Tina' – kwiaty białe, nasiona zielone

Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: jahidul2358/Depositphotos