Roślina jednoroczna przechodzi cały cykl rozwojowy (od wykiełkowania z nasienia do wydania własnych nasion) w ciągu jednego okresu wegetacyjnego, później obumierają zarówno nadziemne pędy, jak i części podziemne. Niesprzyjającą wegetacji porę roku przetrwają tylko nasiona. Rośliny jednoroczne należą do roślin monokarpicznych. Są roślinami zielnymi - mają zielne, niezdrewniałe pędy.

Niektóre gatunki roślin zielnych pochodzące z obszarów tropikalnych, u nas ze względu na klimat uprawiane jako jednoroczne, na obszarze swojego naturalnego występowania są roślinami wieloletnimi - bylinami. Ponadto niektóre gatunki roślin ozdobnych będące bylinami są uprawiane tylko przez jeden rok, gdyż później stają się nieładne, stąd też przez ogrodników bywają mylnie nazywane roślinami jednorocznymi[.

Wśród roślin jednorocznych wyodrębnia się dwie formy:

ozime - do pełnego rozwoju wymagają przejścia okresu niskich temperatur (jarowizacja), młode rośliny kiełkują jesienią i zimują pod śniegiem, aby na wiosnę ponowić swój rozwój.

jare - kiełkują na wiosnę, rozwijają się, zakwitają, wydają owoce i tego samego roku giną.