Mydlnica lekarska (Saponaria officinalis)
Mydlnica lekarska (Saponaria officinalis) to bylina zaliczana do rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae). Jej obszar występowania jest dość rozległy, gdyż na stanowiskach naturalnych można ją znaleść min. w Azji, Afryce Północnej i Europie, w tym także w Polsce, gdzie jest pospolita i uznawana za roślinę rodzimą. Zwykle traktowana jest jako uciążliwy i trudny do zwalczenia chwast, ale może być też rośliną leczniczą i ozdobną.
Mydlnica lekarska może dorastać do ok. 30-80 cm wys. Tworzy obłą, wzniesioną, sztywną, rozgałęziającą się w górnej części łodygę ze zgrubieniami w miejscu wyrastania liści, gęsto pokrytą szeroko-lancetowatymi, całobrzegimi, gładkimi lub lekko owłosionymi, zaostrzonymi na końcach, zielonymi, miękkimi, siedzącymi liśćmi, z wyraźnie zaznaczonymi na blaszce trzema podłużnymi nerwami. Liście wyrastają na pędzie naprzeciwległymi parami i układają się nakrzyżlegle.
Roślina zawita wczesnym latem (VI-IX), rozwijając duże, jasnoróżowe, lekko pachnące, pięciopłatkowe kwiaty o wydłużonych płatkach i zielonej, smukłej, owłosionej, walcowatej koronie, zebrane na szczytach pędów lub w kątach liści w luźne, wierzchotkowe kwiatostany. Po przekwitnieniu kwiaty przekształcają się w wydłużone, smukłe owocostany (torebki), wypełnione nasionami.
Mydlnica lekarska jest rośliną bardzo ekspansywną, gdyż mocno rozrasta się za sprawą rozbudowanego, silnego systemu korzeniowego z licznymi, podziemnymi, czerwonawymi, pełzającymi kłączami.
Mydlnica lekarska to roślina o wielu obliczach. W swoich tkankach zawiera toksyny (saponiny, obecne głównie w korzeniach), z powodu których jest trująca dla ludzi i zwierząt.
Wymagania i uprawa
W naturze najchętniej zasiedla słoneczne stanowiska i przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne, żwirowe lub piaszczyste gleby. Jest uznawana za roślinę ruderalną.
Mydlnica rozmnaża się przez wysiew nasion, odrosty korzeniowe i podział dorosłych egzemplarzy.
Zastosowanie
Do uprawy w ogrodzie nadają się głównie jej odmiany ozdobne, o atrakcyjnych, dużych, barwnych kwiatach, które ciekawie prezentują się w ogrodach naturalistycznych i wiejskich. Roślina ładnie komponuje się min. z ozdobnymi trawami, krwawnikami, liliami, nachyłkami czy rudbekiami.
Gatunek czasami ma też zastosowanie w lecznictwie (w niewielkich ilościach, gdyż większe dawki są trujące), jako środek żółciopędny i wykrztuśny, choć obecnie nie poleca się stosować go wewnętrznie.
Ze względu na pianotwórcze saponiny, mydlnica jest także dodawana do środków czystości i kosmetyków (min. mydeł, szamponów, płukanek do włosów, żeli pod prysznic, środków piorących).
Co ciekawe, mydlnica bywa też składnikiem niektórych gatunków chałwy, gdzie jednak może znajdować się tylko w niewielkich ilościach.
Wybrane odmiany
- 'Rosea Plena' – (zdj. 3) mniej ekspansywna od gatunku odmiana o niższym wzroście i pełnych, różowych, lekko pachnących kwiatach, wys. ok. 40-60 cm
- 'Betty Arnold' – (zdj. 4) odm. o białych, pełnych kwiatach, wys. ok. 60-90 cm
Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: WikimediaImages/Pixabay, iVerde
TEMATY NA CZASIE 
Komentarze