Pnącza ozdobne z kwiatów i liści, by wyeksponować ich atuty, prowadzi się po ogrodzeniach, ścianach, kratownicach, altanach i pergolach. Warto jednak zrobić krok dalej i zdecydować się na te gatunki, które zapewnią jadalne owoce.
Najpopularniejsze owocowe pnącza ogrodowe TOP 7 gatunków
Pnącza owocowe uprawia się dla plonu (owoców), w związku z czym ich walory dekoracyjne schodzą z reguły na dalszy plan. Niekoniecznie tak musi być. Przedstawione poniżej gatunki może nie są tak piękne, jak pnącza ozdobne z kwiatów lub liści, ale również z powodzeniem mogą dekorować ogród. W większości wymagają solidnych podpór, gdyż często mają grube pędy i obficie owocują. Ich uprawa z reguły nie jest trudna – o ile jeśli spełni się podstawowe wymagania.
Fot. Zach / Fotolia
Aktinidia ostrolistna (Actinidia arguta)
Opis: To wieloletnie pnącze wytwarzające grube, solidne pędy o długości 4-8 m. Ma ostro zakończone liście (stąd nazwa). Kwitnie od maja do czerwca. Białe, małe kwiaty nie mają jednak dużej wartości dekoracyjnej. We wrześniu i październiku plonuje. Owoce (kiwi) to duże, wydłużone jagody o kwaskowatym smaku.
Uprawa: Aktinidię warto uprawiać w miejscu słonecznym, zacisznym – wtedy wytwarza najwięcej owoców. Preferuje gleby lekkie, piaszczysto-próchnicze, dobrze zdrenowane, umiarkowanie wilgotne. Typowy gatunek jest odporny na mróz (z odmianami jest różnie – warto to sprawdzać). Pnącze wymaga grubych, wytrzymałych podpór. Zaleca się je podlewać w czasie suszy i regularnie dokarmiać. Cięcie powinno się wykonywać zimą, gdyż roślina wcześnie zaczyna wegetację.
Zastosowanie: Ozdoba solidnych altan i pergoli.
Fot. David J. Stang / Wikimedia Commons ↓
Aktinidia pstrolistna (Actinidia kolomikta)
Opis: Pnącze mniejsze od swojego kuzyna, aktinidii ostrolistnej. Osiąga zwykle 3–4 m wysokości. Wytwarza jajowate liście. Kwitnie w maju i czerwcu. Owoce najczęściej dojrzewają w czerwcu. Są nieduże, lekko spłaszczone. Na większą uwagę zasługuje odmiana ‘Adam’ wytwarzająca ozdobne kremowo-różowo-zielone liście.
Uprawa: Optymalne stanowisko – dobrze oświetlone, osłonięte od wiatru. Aktinidia preferuje podłoża żyzne, zasobne w składniki pokarmowe. Jest mrozoodporna, ale problemem w uprawie mogą być przymrozki. Do ważnych zabiegów pielęgnacyjnych należy podlewanie (szczególnie w okresie zawiązywania i rozwoju owoców), nawożenie (zwłaszcza potasem – na krzewienie) oraz cięcie (zimą).
Zastosowanie: Altany, pergole.
Fot. Hans Braxmeier / Pixabay
Winorośl właściwa (Vitis vinifera)
Opis: Szybko rośnie (średnio roczne przyrosty to 1,5–3 m). Pędy osiągają ok. 10 m długości. Liście są duże, klapowate. Kwitnie od maja do czerwca. Kwiaty są niepozorne i nie mają wartości dekoracyjnej. Owocuje najczęściej od września do października. Owoce mają różną barwę i wielkość, w zależności od odmiany. Na uwagę, jako odmiana także ozdobna, zasługuje ‘Purpurea’ – wytwarza atrakcyjne, brunatnofioletowe liście.
Uprawa: Dość łatwa w uprawie, ale wymaga stanowisk ciepłych, osłoniętych od wiatru. Optymalne są wystawy południowe, szczególnie na stokach. W chłodnych rejonach może podmarzać (szczególnie odmiany o większych owocach). Lubi żyzne, przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne gleby. Warto ją dokarmiać nawozami organicznymi. Toleruje krótkotrwałe susze. Cięcie wykonuje się w razie potrzeby – najczęściej pod koniec zimy oraz latem.
Opis: Wieloletnie pnącze o pędach długości do 10 m. Rośnie dość wolno – roczne przyrosty wynoszą ok. 1 m. Liście są eliptyczne lub owalne, ostro zakończone. Kwiaty są drobne, kremowe, zebrane po kilka w kwiatostanie. Kwitnie od maja do czerwca. Największą ozdobną cytryńca są drobne, ciemnoczerwone owoce zebrane w długie kłosy. Dojrzewają w sierpniu i wrześniu. Są nie tylko jadalne – mają również właściwości lecznicze.
Uprawa: Wymaga miejsc jasnych, ale nie bezpośrednio nasłonecznionych. Lubi gleby żyzne, przepuszczalne, wilgotne. Roślina jest mrozoodporna, ale lepiej unikać sadzenia jej na stanowiskach, gdzie występują silne wiatry. Wymaga podpór – należy do nich przywiązywać najsilniejsze pędy. Wiosną przycina się ją, skracając zeszłoroczne pędy nad 12–15 pąkiem. Przez cały sezon wegetacyjny pnącze należy podlewać i nawozić.
Zastosowanie: Ozdoba altan, pergoli, kratownic i ogrodzeń.
Fot. 草花写真館画像 / Wikimedia Commons ↓
Tykwa pospolita (Lagenaria siceraria)
Opis: Jednoroczne pnącze (warzywo) o pędach dochodzących do 5 m długości. Liście są duże (nawet 40 cm długości), nerkowate. Kwiaty są małe, kremowe. Kwitnie latem. Owoce mają specyficzny, nieco gruszkowaty kształt. Mogą mieć skórkę kremową, zieloną, brunatną, czasem z cętkami.
Uprawa: Lubi stanowiska słoneczne, ciepłe, osłonięte od wiatru. To gatunek ciepłolubny – optymalna temperatura wzrostu wynosi 22–30ºC. Lubi gleby żyzne, próchnicze o odczynie zbliżonym do obojętnego. Nasiona najczęściej wysiewa się w pomieszczeniu w lutym i marcu. Rozsadę można przenieść do gruntu w drugiej połowie maja. Roślinę zaleca się dokarmiać nawozami ze zwiększoną ilością potasu. W czasie suszy (i w okresie wzrostu owoców) wymaga podlewania. Powinno się ją prowadzić na podporach.
Zastosowanie: Tykwa jest szczególnie dekoracyjna jesienią, gdy dojrzewają jej owoce (zwykle kilka na roślinę). Pnączem tym można dekorować pergole i konstrukcje z krat. Miąższ młodych owoców (gąbczasty, kremowy) jest jadalny (nie wszystkich odmian). Dojrzałe owoce wykorzystuje się do produkcji instrumentów oraz jako ozdobę.
Fot. nipol / Fotolia
Gąbczak walcowaty (Luffa cylindrica)
Opis: Kolejne pnącze zaliczane do warzyw. W naszym klimacie to roślina jednoroczna. Osiąga do 2 m wysokości. Liście są duże, klapowate. Pod koniec lata wytwarza długie, matowozielone, zwężające się owoce. Z zewnątrz przypominają ogórek, dojrzały miąższ przybiera jednak formę kremowej gąbki. Roślina charakteryzuje się długim okresem wegetacji.
Uprawa: Roślina ciepłolubna – należy ją uprawiać w miejscu słonecznym, ciepłym, wolnym od chłodnych wiatrów. Toleruje jednak krótkotrwale spadki temperatury, nawet do 0ºC. Lubi żyzne, przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne gleby. Nasiona wysiewa się od marca do kwietnia w pomieszczeniu. Sadzonki można wysadzać do gruntu od drugiej połowy maja. Należy ją regularnie podlewać i nawozić.
Zastosowanie: Roślina nie ma szczególnej wartości dekoracyjnej, można ją jednak prowadzić na kratownicach jako oryginalną ozdobę. Młode owoce są jadalne (w smaku podobne do cukinii), ze starszych można pozyskiwać w pełni wartościowe gąbki.
Fot. sarahdoow / Fotolia
Ogórek meksykański, kukamelon (Melothria scabra)
Opis: Wytwarza pędy o długości 2–3 m. Liście są drobne, klapowate. Największą ozdobą są drobne (ok. 2,5 cm długości), jajowate, prążkowane owoce. Z wyglądu przypominają miniaturowe melony.
Uprawa: Ogórek meksykański najlepiej uprawiać w miejscu jasnym, dobrze oświetlonym, ale nie bezpośrednio nasłonecznionym. Lubi podłoża żyzne, bogate w składniki pokarmowe. Nasiona warto wysiewać w kwietniu w pomieszczeniu lub pod szkłem. Na miejsce stałe rozsadę wysadza się pod koniec maja. Wymaga regularnego podlewania i nawożenia. Powinien być prowadzony na podporach.
Zastosowanie: Może być prowadzony po kratownicach w ogrodzie, na balkonie lub tarasie.
Jak sadzić i dbać o pnącza owocowe? 5 praktycznych porad
Stanowisko
Ogólnie pnącza owocowe powinno się uprawiać w miejscach dobrze nasłonecznionych – wystawa zachodnia i południowa. To nie tylko zmniejszy ryzyko przemarznięcia, ale także wpłynie na ilość, wielkość i dobre wybarwienie owoców.
Gleba
Odczyn jest sprawą indywidualną – zależy od konkretnego gatunku. Przede wszystkim pnączom należy zapewnić żyzne, zasobne podłoże. Ograniczymy wtedy konieczność częstego nawożenia.
Podlewanie
Pnącza największe potrzeby wodne mają w początkowym okresie wzrostu (są wtedy wrażliwe na nawet krótkotrwałe przesuszenie) oraz w okresie intensywnego wzrostu i dojrzewania owoców.
Nawożenie
Wszystkie pnącza owocowe powinno się nawozić. Szczególnie korzystne są nawozy organiczne – obornik i kompost. Warto również dodatkowo dokarmiać je nawozami potasowymi, co wpływa na lepsze krzewienie.
Cięcie
Zależy od gatunku – często przeprowadza się je zimą lub na początku wiosny. W przypadku niektórych gatunków, np. winorośli, należy także usuwać liście w okresie dojrzewania owoców.
Spis treści
Jesienne kwiaty 
Dzikie zwierzęta 
Ochrona przed mrozem 
Iglaki 
Owoce 
Warzywa 
Trawy ozdobne 
Ptaki 
Filmy ogrodnicze 
