Tykwa pospolita (Lagenaria siceraria)

Tykwa pospolita (Lagenaria siceraria) nazywana też kalebasą to jednoroczne, szybkorosnące pnącze z rodziny dyniowatych (Cucurbitaceae). Jego ojczyzną jest Afryka, ale obecnie roślinę można spotkać też w wielu innych tropikalnych krajach świata.

Tykwa dorasta do ok. 3-5 m. wys., tworząc mięsiste, bruzdowane, owłosione pędy i duże, okrągławe lub sercowate, owłosione, zielone liście, osadzone na długich ogonkach. Po podporach wspina się za pomocą elastycznych wąsów czepnych, wyrastających parami na całej długości pędu.

Tykwa to roślina rozdzielnopłciowa, jednopienna (kwiaty męskie i żeńskie rozwijają się na jednym egzemplarzu). Zakwita latem wydając delikatne, białe kwiaty, pojawiające się w kątach liści. Po zapyleniu z kwiatów żeńskich rozwijają się jasnozielone, z czasem brązowiejące, gąbczaste owoce, okryte twardą skórką.

Owoce mają wydłużony, gruszkowaty lub butelkowy kształt, często z przewężeniem po środku zwanym szyjką. W niektórych krajach młode owoce traktowane są jak warzywo i wykorzystywane do celów kulinarnych. Dojrzałe owoce oraz odmiany o gorzkich owocach są niejadalne, a nawet trujące.

Wymagania i uprawa

Pochodząca z tropikalnych rejonów świata tykwa, to roślina dość wymagająca. W uprawie oczekuje ciepłego, słonecznego stanowiska i bardzo żyznego, próchniczego, stale lekko wilgotnego podłoża. Nie toleruje suszy, więc wymaga systematycznego podlewania. Podłoże wokół niej warto też wyściółkować, co zapobiegnie wysychaniu gleby i ograniczy rozwój chwastów.

Tykwa jak każde pnącze potrzebuje podpór. Początkowo nie muszą być solidne, ale kiedy pojawią się masywne, duże owoce, roślina będzie potrzebowała dodatkowego wsparcia, inaczej zarwie się pod ich ciężarem.

Tykwę rozmnaża się z nasion, wysiewanych wiosną pod osłonami. Siewki wysadza się na miejsce stałe po minięciu wiosennych przymrozków.

Zastosowanie

Tykwa może być wykorzystywana w ogrodzie jako pnącze, przeznaczone do okrywania kratek, pergoli, ogrodzeń lub altan.

Jej dojrzałe owoce po zebraniu, oczyszczeniu z miąższu i wysuszeniu stają się wodoodporne, dlatego znakomicie nadają się do tworzenia przedmiotów dekoracyjnych, naczyń i wazonów. Wykonuje się z nich także oryginalne instrumenty muzyczne!

Wybrane odmiany

• 'Kobra' – odm. o pękatych owocach z długą, wygiętą szyjką i ciemnozieloną, cętkowaną skórką
• 'Birdhouse' – odm. o pękatych, jasnozielonych owocach z przewężeniem pośrodku
• 'Snake' – odm. o długich, wąskich, wężowatych owocach i kremowobiałej skórce

Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: 彬彬 王/Pixabay Agnieszka Kwiecień/CC BY-SA 4.0/Wikimedia Commons, Glenn/CC BY-SA 2.0/Wikimedia Commons, Manfred Richter/Pixabay