Kiwano (Cucumis metulifer) nazywane też ogródkiem kolczastym, afrykańskim lub ogórkiem kiwano, to wysokie, jednoroczne pnącze z rodziny dyniowatych (Cucurbitaceae). Roślina pochodzi z tropikalnych rejonów Afryki, ale jest też uprawiana w innych krajach świata. W Polsce należy do mało znanych warzyw.
Kiwano w sezonie wegetacyjnym, jako pnącze jednoroczne rośnie bardzo szybko i może osiągać ok. 2 m wys. Roślina tworzy elastyczną, cienką łodygę wyposażoną w wąsy czepne i porośniętą zielonymi, nieco kanciastymi, długoogonkowymi liśćmi. Liście i pędy pokryte są drobnymi, szorstkimi i kłującymi włoskami.
Ogórek kiwano kwitnie latem (VII-VIII) – w kątach liści pojawiają się żółte kwiaty. Po zapyleniu z kwiatów rozwijają się nieduże (ok. 10-15 cm dł.), pękate owoce, pokryte grubą, początkowo zieloną, później pomarańczowo-żółtą skórką, z licznymi wyrostkami, zwieńczonymi krótkimi, ale ostrymi kolcami. Wnętrze owocu wypełnione jest galaretowatym, zielonkawym miąższem oraz mnóstwem (nawet kilkaset) małych, płaskich, kremowych nasion, podobnych do nasion ogórka. Każdy owoc może ważyć ok. 200-400 g., a z jednej rośliny można przyskakać ich kilkanaście.
Owoce zbiera się między sierpniem, a październikiem, najlepiej jeszcze nie w pełni wybarwione (uzyskują kolor po zbiorze). Bardzo dobrze i długo przechowują się w mieszkaniu (do pół roku), w temperaturze nieco niższej niż pokojowa (ok. 15-21°C).
Wymagania i uprawa
Kiwano ma wysokie wymagania uprawowe. Oczekuje bardzo ciepłego, zacisznego, słonecznego stanowiska oraz ciepłych, żyznych, próchniczych, przepuszczalnych, lekko wilgotnych gleb, szczególnie w okresie kwitnienia i wiązania owoców. Kiwano nie znosi chłodu i najlepiej rośnie w temperaturze ok. 20-25°C (gdy temp. spada poniżej 5°C, roślina zamiera).
Równie wysokie wymagania cieplne mają nasiona rośliny. W naszym klimacie kiwano powinno być uprawiane głównie pod osłonami. Jeśli zdecydujemy się na uprawę gruntową, musimy zapewnić roślinie bardzo ciepłe i słoneczne stanowisko. Kiwano zawsze uprawia się z rozsady, przygotowanej pod ciepłymi osłonami (III-IV). Do gruntu można wysadzać je dopiero w pierwszej połowie VI, zachowując rozstaw ok. 60 x 100 cm.
Roślinie należy zapewnić podpory, inaczej będzie płożyć się po ziemi.
Zastosowanie
Kiwano to ciekawe, egzotyczne warzywo oraz oryginalne pnącze o pękatych, kolczastych owocach. Dojrzałe owoce po zebraniu można spożywać na surowo, wybierając z nich galaretowaty miąższ, bogaty w sole mineralne i witaminę C. Kwaskowaty, orzeźwiający, przypominający smakiem melona, ogórka i kiwi miąższ, można też dodawać do sałatek, surówek, deserów i napojów, a nawet dań rybnych.
Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: RitaE, Lebensmittelfotos/Pixabay, Frank Vincentz/CC BY-SA 3.0/Link
Kwiaty cebulowe 
Jesienne kwiaty 
Ogród ozdobny 
Rośliny doniczkowe 
Owoce 
Warzywa 
Zioła 
Łąka kwietna 
Roślina tygodnia 
