Lawenda, z łacińskiego Lavandula, jest rośliną, która od wieków urzeka swoim zapachem i barwą. Aby jednak cieszyć się jej obecnością w ogrodzie, niezbędna jest wiedza o jej gatunkach, odmianach i wymaganiach. Istnieje ponad 30 gatunków lawendy, z których najpopularniejsze to lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia), znana z intensywnego aromatu i odporności na chłód, oraz lawenda francuska (Lavandula stoechas), która jest bardziej wrażliwa na niskie temperatury. Każda z nich ma swoje unikalne cechy, które determinują sposób jej uprawy i zimowania. Przed nadejściem zimy, warto dokładnie poznać swoją lawendę – jej pochodzenie, wymagania dotyczące gleby, nasłonecznienia i odporności na mróz. Te informacje są kluczowe, by móc odpowiednio przygotować rośliny do przetrwania zimowych miesięcy.
Czy lawenda może zimować na zewnątrz w polskich warunkach?
Jedno z najczęstszych pytań dotyczy możliwości zimowania lawendy w polskim klimacie, który bywa nieprzewidywalny i często surowy. Odpowiedź brzmi: tak, lawenda może zimować na zewnątrz, ale wymaga to odpowiedniego przygotowania. Lawenda wąskolistna jest najbardziej odporna na niskie temperatury i, jeśli jest właściwie przygotowana, może przetrwać polską zimę w gruncie. Kluczowe jest wybranie słonecznego stanowiska z dobrze drenowaną glebą, co zapobiega zatrzymywaniu wody wokół korzeni i potencjalnemu ich przemarznięciu.
Lawenda wąskolistna, będąca symbolem śródziemnomorskich krajobrazów, jest ceniona za swoje piękno i aromat. Mimo swojego południowego pochodzenia, może być uprawiana w chłodniejszych klimatach, takich jak w Polsce, jednak wymaga to specjalnej troski podczas zimy. W mroźne, bezśnieżne zimy, kiedy temperatury spadają poniżej -15 stopni Celsjusza, część nadziemna lawendy może ulec uszkodzeniu, a przy ekstremalnych zimowych spadkach do -20 stopni Celsjusza zagrożony jest również jej system korzeniowy. Dlatego też, aby zapewnić jej przetrwanie, konieczne jest stosowanie metod ochronnych, takich jak okrywanie roślin lub stosowanie ściółki.
Lawenda francuska, która jest bardziej delikatna i wrażliwa na niskie temperatury, w polskich warunkach klimatycznych nie powinna zimować w gruncie. Jej uprawa wymaga przeniesienia do pomieszczeń przed nadejściem mrozów, gdzie będzie mogła przetrwać zimę bez ryzyka przemarznięcia. To podkreśla, jak ważne jest dostosowanie technik ogrodniczych do konkretnych odmian lawendy, które posiadamy w naszych ogrodach, aby móc cieszyć się ich obecnością z roku na rok.
Co zrobić, aby lawenda wąskolistna przetrwała zimę?
Zabezpieczenie lawendy wąskolistnej przed mrozem to kluczowy element jej uprawy w chłodniejszych strefach klimatycznych. W Polsce, gdzie zimy mogą być surowe, a śnieg nie zawsze stanowi naturalną ochronę, lawenda wymaga szczególnej uwagi. Po pierwszych przymrozkach, które zazwyczaj pojawiają się pod koniec października lub na początku listopada, należy podjąć kroki mające na celu ochronę krzewów, szczególnie tych młodych i niedawno posadzonych.
Okrycie stroiszem, czyli gałązkami roślin iglastych, jest popularną metodą, ponieważ gałązki te nie tylko izolują termicznie, ale również pozwalają na cyrkulację powietrza, co jest istotne dla zdrowia rośliny. Alternatywnie, można użyć słomy lub białej agrowłókniny, które również zapewniają dobrą ochronę przed zimnem. Dodatkowo, zaleca się obsypanie podstawy pędów korą sosnową, ziemią ogrodową lub torfem, co dodatkowo izoluje korzenie i zapobiega ich przemarzaniu.
Warto pamiętać, że lawenda posadzona w miejscach wilgotnych jest mniej odporna na zimno, dlatego uprawa na glebach przepuszczalnych jest preferowana. Dzięki głębokiemu systemowi korzeniowemu lawenda rzadko kiedy przemarza całkowicie, a wiosną często odradza się z pąków odnawiających, co świadczy o jej niezwykłej żywotności i zdolności do regeneracji po zimowych trudach. Zdejmowanie okrycia wiosną powinno być przeprowadzone ostrożnie, aby nie uszkodzić młodych pędów, które mogą już zaczynać swój wiosenny wzrost.
Co zrobić, aby lawenda francuska przetrwała zimę?
Zimowanie lawendy francuskiej wymaga nieco innych działań niż w przypadku bardziej odpornych odmian, takich jak lawenda wąskolistna. Lawenda francuska jest mniej odporna na niskie temperatury, dlatego w chłodniejszych klimatach, takich jak w Polsce, wymaga specjalnej ochrony przed mrozem. Oto kilka wskazówek, jak prawidłowo zimować lawendę francuską:
- Najlepiej przetrwa zimę, jeśli zostanie przeniesiona do pomieszczenia. Idealne miejsce to chłodna, ale jasna przestrzeń, taka jak nieogrzewana szklarnia, weranda, czy jasna piwnica. Ważne jest, aby temperatura w tym pomieszczeniu nie spadała poniżej zera.
- Podczas zimowania w pomieszczeniu, lawenda francuska wymaga znacznie mniej wody. Podlewanie powinno być ograniczone do minimum, aby zapobiec gnicie korzeni. Woda powinna być podawana tylko wtedy, gdy ziemia jest wyraźnie sucha.
- Lawenda francuska potrzebuje dostępu do światła, nawet w okresie zimowym. Upewnij się, że roślina jest umieszczona w miejscu, gdzie ma dostęp do naturalnego światła słonecznego.
Tekst: ZO, zdjęcie tytułowe: FotoHelin, 2207918 / Adobe Stock
Ochrona przed mrozem 
Choroby i szkodniki 
Nawozy 
Ziemia / podłoża 
Chwasty 
Środki ochrony roślin 
Ogród bez chemii 
Gryzonie 
Insekty domowe 
