Szkodniki drzew pestkowych – jak je rozpoznać i czym zwalczać?

Jak zapobiegać pojawieniu się szkodników na drzewach pestkowych?

Ważna w ochronie drzew owocowych, jak zresztą także innych grup roślin, jest prawidłowa profilaktyka. Dotyczy to szczególnie zachowanie czystości w sadzie. Wszelkie odpady (pędy po cięciu), liście i zaschnięte owoce powinny być usunięte. Jeśli materiał jest zdrowy i wolny od szkodników, można go wykorzystać w kompostowniku, w przeciwnym wypadku nadaje się tylko do spalenia. Na odporność drzew na szkodniki wpływa również regularne nawadnianie, cięcie i nawożenie. Niestety czasem nawet pomimo troskliwej opieki występują gradacje szkodników i trzeba przystąpić do doraźnej walki. Z czym możemy mieć do czynienia?

Jakie szkodniki najczęściej atakują iglaki?

Szkodniki kwiatów i owoców

Nasionnica trześniówka

To szkodnik czereśni i wiśni (głównie średnio i późno dojrzewających odmian). Muchówka ma wydłużone, ciemne ciało o długości 4-5mm. Można rozpoznać ją po przezroczystych skrzydłach z czarnymi poprzecznymi pasami. Larwa jest biała, obła o podobnym rozmiarze co owad dorosły. Larwy nasionnicy wgryzają się w miąższ owoców powodując ich robaczywienie. Zaatakowane owoce miękną i gniją. Nie nadają się do spożycia.

Zwalczanie: Ważna jest profilaktyka – utrzymanie sadu lub ogrodu w czystości. Wszelkie pozostałe owoce, w tym mumie, należy usuwać i palić. Podłoże wokół czereśni i wiśni po owocowaniu zaleca się przekopać (owad zimuje pod powierzchnią gleby – na głębokości 5-10cm). Na mniejszych powierzchniach można pod drzewami umieścić włókninę. To uniemożliwi larwom przepoczwarczenie. Dorosłe owady można odławiać od drugiej dekady maja wieszając na drzewach (na wys. 1,5-1,8m) żółte pułapki lepowe. W ten sposób określa się prób zagrożenia (2 owady na 1 pułapkę). W razie potrzeby stosuje się chemię (Calypso, Mospilan, Scorpion).

Kwieciak pestkowiec

To głównie szkodnik wiśni i czereśni, rzadziej czeremchy i brzoskwini. Szarobrązowy chrząszcz o długości ciała 4-5mm posiada dwie jasne poprzeczne plamy na pokrywach. Larwa jest beznoga, biała z brązową głową. Owady zimują w korze i ściółce. Wychodzą na żer, gdy temperatura powietrza przekroczy 9°C. Kwieciak żeruje na liściach i pąkach. Samice składają jaja do zawiązków. Larwa rozwija się wewnątrz owocu. Porażone owoce początkowo rozwijają się prawidłowo. Z czasem na ich powierzchni widać ciemniejsze wklęśnięcia. Po dojrzeniu owoc opada wraz z larwą w środku.

Zwalczanie: Zabieg wykonuje się w okresie występowania chrząszczy od fazy pąka białego do końca fazy kwitnienia. Do zalecanych preparatów należy m.in. Mospilan. Należy dbać również o usuwanie liści i starych owoców – to potencjalne miejsca zimowania chrząszczy.

Owocówka śliwkóweczka

Owocówka jest szkodnikiem nie tylko śliw, ale także innych drzew pestkowych. To niewielki, ciemno ubarwiony motyl o rozpiętości skrzydeł dochodzącej do 14mm. Gąsienice początkowo są białe (z czarną główką), z czasem zmieniają barwę na intensywnie różową. Osiągają długość 10-12mm. Zimują w szczelinach kory oraz w ściółce. Pierwsze pokolenie gąsienic żeruje i rozwija się w zawiązkach owoców. Uszkodzone zawiązki opadają na ziemię. Gdy z jaj wykluwają się kolejne larwy, atakują dojrzewające owoce doprowadzając do ich robaczywienia, gnicia i opadania. Zaatakowany owoc nie nadaje się do spożycia. Szkodnik może zniszczyć nawet 60-70% plonów.

Zwalczanie: W sadach i ogrodach „bez chemii” warto wykorzystać biologiczne metody walki – organizmy pożyteczne. Dobrze sprawdzają się kruszynki, które żerują na jajach owocówki. Z preparatów chemicznych stosuje się m.in. Calypso, Mospilan i Runner. Zabiegi wykonuje się od połowy maja.

Owocnica żółtoroga

To szkodnik śliw, wiśni, czereśni i tarniny. Błonkówka (o długości ciała 4-5mm) ma czarne ciało i żółte odnóża. Wyloty obserwuje się w kwietniu – przed kwitnieniem śliw. Larwy są ledwie widoczne gołym okiem (0,5mm długości). Mają kremowe zabarwienie. Zimują w glebie. Samice składają jaja do wnętrza pąków. Miejsce, które uszkodziły, uwypukla się i brązowieje. Larwy wgryzają się do zawiązków owoców w pobliżu przyszypułkowego końca. Uszkodzone zawiązki opadają na ziemię. Jedna larwa może zniszczyć 4-5 zawiązków. Mogą zniszczyć do 50% plonów. Częściej pojawiają się w centralnej części sadu. Szkodnikowi sprzyja ciepła i sucha pogoda w okresie kwitnienia drzew pestkowych.

Zwalczanie: Zabieg z użyciem chemii (Calypso, Mospilan) wykonuje się w okresie opadania płatków kwiatowych.

Licinek tarninaczek

Motyl (o rozpiętości skrzydeł do 12mm) żeruje na czereśniach i śliwach, rzadziej na brzoskwiniach i morelach. Posiada dwie pary skrzydeł, z których jedna jest wąska a druga postrzępiona. Gąsienice są jasnożółte, z czarną główką o długości ciała ok. 6mm. Zimują jaja w korze. Larwy wylęgają się wczesną wiosną (od kwietnia). Larwy wgryzają się wewnątrz pąków kwiatowych doprowadzając do ich zniszczenia. Przy masowym pojawieniu się mogą zniszczyć nawet 80% kwiatów.

Zwalczanie: Do prowadzenia skutecznej walki niezbędna jest profilaktyka. Należy kupować sprawdzony materiał szkółkarski. Ważna jest prawidłowa pielęgnacja zwiększająca odporność drzew. W okresie gradacji owadów (zwykle trwa 2-3 lata) drzewa warto spryskiwać preparatami na bazie oleju parafinowego (w marcu). W okresie nabrzmiewania pąków (ale nie później) można zastosować także Calypso lub Mospilan.

Szkodniki liści

Misecznik śliwowy

To pluskwiak równoskrzydły żerujący na śliwach oraz jabłoniach. Ma kształt wypukłej miseczki o dł. 3-4mm. Samice są bezskrzydłe, samce posiadają skrzydła (są także mniejsze – długość ciała wynosi 1mm). Męskie larwy są a żeńskie owalne. Najbardziej szkodliwe są larwy oraz dorosłe samice. Szkodnik wysysa sok z roślin, co prowadzi do wyginania i zasychania pędów. Z rezultacie dochodzi do obniżenia plonowania.

Zwalczanie: Szkodnik rzadko występuje masowo. Przez zastosowaniem środków doraźnych należy dokonać lustracji drzew. Prób zagrożenia to 30szkodników na 30cm fragmencie pędu. Oględziny prowadzi się na pięciu losowo wybranych pędach (na 20 drzewach). Misecznika zwalcza się m.in. z użyciem preparatów Alpha Gold, Catane, Fastac i Promanal. Na niewielkich powierzchniach szkodnika można zwalczać mechanicznie.

Szpeciele

Żerują na różnych grupach drzew owocowych (np.: pordzewiacz śliwowy na śliwach). To miniaturowe roztocza (zwykle 0,1-0,2mm) o najczęściej jasno ubarwionym ciele. Posiadają dwie pary odnóży (we wszystkich stadiach rozwoju). Szpeciele zwykle żerują na liściach. Zanieczyszczają je śliną co prowadzi do odbarwień i deformacji (np.: marszczenia) blaszek liściowych. Często na liściach pojawiają się pęcherzykowate, jasnozielone twory. Są łatwe do rozpoznania. W wyniku żeru szpecieli wzrost roślin zostaje zahamowany. Ponadto przyczyniają się do występowania chorób wirusowych (i innych).

Zwalczanie: Liście i pędy z widocznymi objawami należy usunąć i spalić. W skrajnych przypadkach można zastosować Talstar lub Amarant. Zaleca się zakupywać zdrowy materiał szkółkarski od sprawdzonych producentów.

Przędziorki

To roztocza najpowszechniej spotykane na drzewach owocowych, w tym pestkowych. Mają postać niewielkich ciemnych punkcików. Samice mają kształt owalny, samce romboidalny (przy ich wielkości rozpoznanie płci gołym okiem jest niemożliwe). Najbardziej charakterystycznym objawem jest wytwarzanie przez roztocza delikatnej, gęstej pajęczynki. Szkodnik żeruje głównie na dolnej stronie liści, wysysając sok. W wyniku ich żeru liście zwijają się i zasychają.

Zwalczanie: Preparaty do zwalczania przędziorka warto stosować naprzemianlegle, gdyż szkodnik szybko uodparnia się na nie. Przed kwitnieniem zaleca się zastosować preparat na bazie oleju parafinowego. To dobry sposób na zwalczanie m.in. przędziorka śliwowca. W późniejszym okresie warto stosować (Amarant, Envidor, Ortus, Treol). Należy dbać także o dobre nawadnianie i zrównoważone (nie intensywne) nawożenie drzew.

Mszyce

To niewielkie owady (1-3mm) o obłym ciele i nieproporcjonalnie długich, cienkich odnóżach. Żerują na różnych grupach roślin. Na drzewach pestkowych często pojawia się mszyca śliwowo-trzcinowa i mszyca śliwowo-kocankowa. Owady żerują głównie na liściach i pąkach. Wysysają sok, doprowadzając do zasychania poszczególnych fragmentów. Zaatakowane liście żółkną i przedwcześnie opadają. Mszyca wydziela lepką spadź, która przyczynia się do rozwoju grzybów sadzakowych.

Zwalczanie: Naturalnym wrogiem owadów są biedronki i złotooki – w pobliżu sadu warto więc założyć hotel dla owadów. Z naturalnych środków skuteczne są gnojówki z roślin i preparaty z użyciem szarego mydła. Z chemicznych środków ochrony roślin stosuje się m.in. Delta i Calypso.

Tekst: Michał Mazik, zdjęcie tytułowe: FotoLesnik / Depositphotos