Rdza gruszy a jałowiec – dlaczego te rośliny to złe sąsiedztwo? Jak radzić sobie z chorobą?

Czym jest rdza gruszy? 

Rdza gruszy (Gymnosporangium sabinae) to choroba grzybowa, która atakuje liście, owoce i pędy gruszy, prowadząc do ich deformacji i przedwczesnego opadania. Jest to tzw. choroba dwudomowa, co oznacza, że do pełnego rozwoju potrzebuje dwóch różnych roślin żywicielskich. Pierwszym z nich jest grusza, a drugim – jałowiec, zwłaszcza sabiński i wirginijski. 

Choroba ta rozprzestrzenia się wyjątkowo łatwo. Wiosną zarodniki grzyba unoszone są przez wiatr z jałowców na grusze, a jesienią odwrotnie – z gruszy na jałowce. Wystarczy, że gdzieś w okolicy znajduje się jałowiec, a grusza będzie narażona na infekcję, nawet jeśli sama rośnie w doskonałych warunkach.

To się przyda

MULTI-INSEKT – zwalcza mszyce i inne owady – 750 ml | Substral Naturen

Mospilan 20 SP – Środek zwalczający mszyce, szkodniki owoców i warzyw – 10 g | Target

Miedzian 50 WP, zwalcza choroby owoców – 15 g

POLYSECT AL – Ultra Hobby – 750 ml | Substral

Dlaczego jałowce zagrażają gruszom? 

Jałowce nie zarażają siebie nawzajem, tak samo jak grusze nie przekazują choroby innym gruszom. Jednak grzyb przenosi się między tymi dwoma gatunkami i nie jest w stanie przetrwać całego cyklu rozwojowego bez jednego z nich. To właśnie dlatego sadzenie jałowców w pobliżu gruszy jest tak ryzykowne.

• Wiosną na jałowcach pojawiają się pomarańczowe, galaretowate wyrośla, które produkują zarodniki. Wiatr przenosi je na grusze, gdzie zaczynają infekować liście.
• W efekcie latem na górnej stronie liści gruszy pojawiają się jaskrawopomarańczowe plamy.
• Jesienią z kolei na spodzie liści powstają stożkowate wyrostki, które uwalniają nowe zarodniki infekujące jałowce. Cykl się powtarza, a choroba szybko się rozprzestrzenia.

Fot. 7monarda, Ekaterina, Oetelshofen / Adobe Stock

Objawy rdzy gruszy 

Rozpoznanie rdzy gruszy jest stosunkowo łatwe. Oto najważniejsze objawy, które powinny wzbudzić Twoją czujność: 

• Wczesne stadium (maj-czerwiec) – Na górnej stronie liści pojawiają się drobne, żółto-pomarańczowe plamy, które stopniowo się powiększają.
• Zaawansowane stadium (lipiec-sierpień) – Plamy ciemnieją, a na spodniej stronie liści wyrastają charakterystyczne stożkowate narośla wypełnione zarodnikami grzyba.
• Objawy na owocach – Na skórce gruszek mogą pojawić się twarde, wypukłe plamy, które powodują deformacje i przedwczesne opadanie owoców.
• Osłabienie drzewa – Choroba osłabia roślinę, sprawiając, że jest mniej odporna na mróz i choroby. 

Fot. tove, Игорь Кляхин / Adobe Stock

Objawy rdzy na jałowcach

Chociaż grusze cierpią najbardziej, jałowce również nie pozostają obojętne na obecność rdzy. Choroba objawia się na nich poprzez:

• Zgrubienia i pęknięcia kory – Szczególnie na pędach i gałęziach, gdzie grzyb zaczyna rozwijać swoją grzybnię.
• Pomarańczowe galaretowate wyrostki – Pojawiają się wiosną i są widoczne po deszczach, kiedy nasiąkają wodą i zaczynają uwalniać zarodniki.

Jałowiec nie ginie od tej choroby, ale jego estetyka mocno cierpi. Jeśli jednak nie zostanie odpowiednio przycięty i zabezpieczony, będzie stałym źródłem infekcji dla grusz w okolicy.

Jak zapobiegać rdzy gruszy? 

Najlepszym sposobem na uniknięcie rdzy gruszy jest unikanie sadzenia jałowców w pobliżu grusz. Jeśli masz ogród lub działkę i planujesz posadzenie gruszy, upewnij się, że w pobliżu (w promieniu co najmniej 500 m) nie rosną jałowce, zwłaszcza sabińskie i wirginijskie. 

Dodatkowo warto:

• Sadzić odporne odmiany gruszy, np. ‘Lukasówkę’ czy ‘Paryżankę’.
• Regularnie usuwać porażone liście i pędy – najlepiej je spalać, by nie dopuścić do dalszego rozprzestrzeniania choroby.
• Stosować ekologiczne opryski, np. wyciągi ze skrzypu polnego, cebuli czy czosnku, które ograniczają rozwój grzyba.

Chemiczne sposoby zwalczania rdzy

Jeśli rdza już zaatakowała Twoje drzewa, konieczne może być zastosowanie oprysków. Najskuteczniejsze środki to:

• Score 250 EC – stosowany w temperaturze powyżej 12°C, skutecznie zwalcza grzyba.
• Miedzian 50 WP – działa zapobiegawczo i wspiera rośliny w walce z chorobą.
• Topsin M 500 SC – fungicyd o szerokim spektrum działania.

Opryski najlepiej wykonywać od końca kwietnia do początku lipca, co 10-14 dni.

Co zrobić, jeśli grusza już jest zakażona?

Jeśli Twoja grusza ma już objawy rdzy, oto kilka kroków, które możesz podjąć:

• Usuń porażone liście i gałęzie – nie kompostuj ich, tylko spalaj.
• Zastosuj opryski – zarówno chemiczne, jak i naturalne.
• Obserwuj drzewa w kolejnych sezonach – jeśli infekcja się powtarza, warto zastanowić się nad usunięciem jałowców z okolicy.

Czy sąsiedzi mają jałowce? Co wtedy?

Jeśli mieszkasz na działkach, gdzie inni ogrodnicy uprawiają jałowce, problem może być trudniejszy do rozwiązania. Warto rozmawiać z sąsiadami i uświadamiać ich o zagrożeniach, jakie niesie rdza gruszy. Można też wspólnie stosować opryski profilaktyczne lub szukać kompromisu w doborze roślin.

Grusza i jałowiec to duet, który w ogrodzie może skończyć się katastrofą. Jeśli chcesz cieszyć się zdrowymi, obfitymi zbiorami gruszek, unikaj sadzenia jałowców w pobliżu drzewek owocowych. Stosuj profilaktyczne opryski, usuwaj porażone liście i wybieraj odporne odmiany. A jeśli rdza już się pojawiła – działaj szybko!

Zdjęcie tytułowe: aga7ta, Игорь Кляхин / Adobe Stock