Cechy plastyczne roślin: kolor, pokrój i rozmiar

Kolor

To jedno z najbardziej oczywistych, a zarazem najważniejszych kryteriów branych pod uwagę w projektowaniu kompozycji ogrodowych. Zagadnienie kolorystyki roślin szeroko omówiłam w rozdziale pierwszym. Tutaj zaznaczę, że w projektowaniu rabaty warto wykorzystać fakt, iż barwy ogrodu zmieniają się wraz z porami roku.

Wiosną dominują pastele – delikatny różowy czy jasnożółty, charakterystyczne dla wcześnie kwitnących roślin, takich jak krokusy, tulipany czy żonkile. Latem kolory stają się żywe – rozkwitają krzyczące czerwienią maki i intensywnie niebieskie chabry, a drzewa oraz krzewy pysznią się soczyście zielonymi liśćmi. Jesień z kolei przynosi bogactwo ciepłych odcieni złota, pomarańczu i brązu – widocznych zarówno w liściach drzew, jak i owocach oraz koszyczkach nasiennych.

Planując kolorystykę ogrodu, dobrze jest pamiętać o roślinach zimozielonych. Można też uwzględnić gatunki o atrakcyjnej korze i pędach, np. brzozę pożyteczną ‘Doorenbos’ (Betula utilis ‘Doorenbos’), derenia białego ‘Sibirica’ (Cornus alba ‘Sibirica’) czy derenia rozłogowego ‘Flaviramea’ (Cornus sericea ‘Flaviramea’), które wprowadzają interesujące akcenty barwne, zwłaszcza na tle śniegu.

Pokrój

Ta cecha plastyczna roślin zasadniczo wpływa na przestrzenny układ ogrodu oraz dynamizm kompozycji. Wyróżnia się kilka podstawowych typów pokroju:

Kolumnowy

Rośliny o takim pokroju, np. tuje (Thuja) czy cyprysiki (Chamaecyparis), charakteryzują się wąską, wertykalną sylwetką. Wykorzystuje się je do stworzenia pionowych akcentów oraz optycznego zwiększenia wysokości przestrzeni. Nadają się również na tło dla niższych roślin.

Kulisty

Rośliny o takim pokroju, np. bukszpan (Buxus) czy żywotnik zachodni ‘Teddy’ (Thuja occidentalis ‘Teddy’), pomagają osiągnąć symetrię i harmonię w ogrodzie. Idealnie sprawdzają się w regularnych nasadzeniach, a także jako solitery.

Stożkowy

Rośliny o takim pokroju, np. świerki (Picea) czy jodły (Abies), tworzą naturalne, dynamiczne formy, które przyciągają wzrok. Dzięki nim przestrzeń nabiera pionowej struktury.

Rozłożysty

Rośliny o takim pokroju, np. hortensje (Hydrangea) czy magnolie (Magnolia), zajmują dużo miejsca w poziomie. Warto je zastosować, jeśli chcemy uzyskać rozległą, bujną rabatę. Wprowadzają do ogrodu poczucie przestrzenności i swobody.

Płożący

Rośliny o takim pokroju, np. bluszcz (Hedera) czy jałowiec płożący (Juniperus horizontalis), tworzą rozległe dywany, idealne do okrywania dużych powierzchni gruntu. Ponadto doskonale sprawdzają się w miejscach, gdzie chcemy uniknąć intensywnej pielęgnacji, np. na skalniakach czy skarpach.

Wzniesiony

Rośliny o takim pokroju, np. miskant chiński (Miscanthus sinensis) czy bambusy (Bambusoideae), wprowadzają do ogrodu lekkość i dynamizm. Ich smukłe, strzeliste pędy są świetnym elementem uzupełniającym kompozycje z niższymi roślinami. Ponadto znakomicie nadają się do nasadzeń przy zbiornikach wodnych.

Rozmiar

Ta cecha znacząco wpływa na układ oraz proporcje zarówno całego ogrodu, jak i pojedynczej rabaty. Dlatego rozmiar roślin musi być dostosowany do wielkości założenia. Drzewa lub wysokie krzewy mogą stanowić dominujące punkty w kompozycji i tworzyć tło dla mniejszych roślin. Mogą też wyznaczać granice ogrodu lub jego części, wpływając na to, jak będziemy odbierać przestrzeń – czy jako kameralną, czy jako otwartą. W mniejszych ogrodach duże rośliny mogą jednak przytłaczać, dlatego należy dobierać je z rozwagą.

Duże rośliny pełnią także funkcję architektoniczną. Na przykład z grabów (Carpinus) są wznoszone naturalne ściany. Drzewa z rozłożystymi koronami – m.in. wiąz górski Camperdownii (Ulmus gabra ‘Camperdownii’) – mogą tworzyć zielone dachy, pod którymi powstają zacienione przestrzenie sprzyjające odpoczynkowi.

Z kolei strzeliste rośliny, np. cisy (Taxus), często sadzi się w formie szpaleru, aby wzmocnić linie wertykalne i nadać przestrzeni dynamizm. Rozmiar roślin wpływa także na kształtowanie ścieżek, ukierunkowanie wzroku oraz wyznaczanie osi widokowych.

Ogród składa się z wielu warstw, które tworzą spójną całość. Drzewa i wysokie krzewy stanowią najwyższą warstwę, pod którą znajdą się niższe krzewy, byliny i rośliny okrywowe. Umiejętne komponowanie gatunków o różnym rozmiarze pozwala na optymalne wykorzystanie przestrzeni i osiągnięcie wizualnej ciągłości.

Rozmiar roślin może być również pomóc w zbudowaniu określonego nastroju. Duże egzemplarze o masywnych kształtach wprowadzają element dramatyzmu, dodając otoczeniu majestatu. Mniejsze rośliny rozmieszczone blisko siebie tworzą natomiast intymną atmosferę sprzyjającą relaksowi.

Fragment pochodzi z książki
Byliny: rośliny na lata. Zaprojektuj wymarzoną rabatę

autorstwa Magdaleny Markiewicz

Wydanej nakładem wydawnictwa Publicat 
W sprzedaży od 21 maja 2025 r.

KUP ONLINE