Malarstwo abstrakcyjne w projektowaniu ogrodu | John Brookes
Nie od dziś wiadomo, że projektowanie ogrodu to sztuka, która wymaga nie tylko ogromnej wiedzy, ale także kreatywności, która ośmiela do przełamywania konwencji i porzucania utartych szlaków. Dziś inspirowanie się szeroko pojętą sztuką to nic nowego, ale kiedy John Brookes odkrył potencjał projektowy malarstwa abstrakcyjnego, definicja ogrodu nowoczesnego wreszcie nabrała kształtów. Jak zdaniem słynnego architekta krajobrazu stworzyć funkcjonalny ogród, który stanie się drugim domem? Odpowiedź znajdziecie w dziełach Mondriana!
Czym charakteryzuje się malarstwo abstrakcyjne? Kto był prekursorem?
Za jednego z „ojców” abstrakcji uznawany jest Piet Mondrian, który był holenderskim malarzem i teoretykiem sztuki. Uważany jest za jednego z czołowych przedstawicieli ruchu De Stijl, który propagował idee prostoty, harmonii i porządku w sztuce i architekturze. Jego prace, w szczególności z okresu późniejszego, charakteryzują się prostymi kształtami geometrycznymi (kwadraty, prostokąty, linie) i podziałem płaszczyzn na białe i kolorowe obszary, które tworzą abstrakcyjne kompozycje o wyjątkowej harmonii i równowadze.
Wprowadził do swojego stylu tzw. neoplastyczną estetykę, w której forma i kolor miały odzwierciedlać uniwersalne prawdy i zasady. Jego prace, takie jak „Kompozycja w czerwieni, żółci, błękicie i czerni" (1921), czy „Broadway Boogie Woogie" (1942), miały duży wpływ na rozwój malarstwa abstrakcyjnego w XX wieku, a jego koncepcje estetyczne wciąż stanowią inspirację dla artystów i projektantów.
Abstrakcja w projektowaniu ogrodu, czyli przepis na kompozycję według Johna Brookesa
Kompozycja obrazu abstrakcyjnego ma wiele cech wspólnych z kompozycją ogrodu, a szczególnie z kompozycją ogrodów od okresu modernizmu, kiedy w kreowaniu przestrzeni poza warstwą estetyczną, dekoracyjną główną rolę zaczęła odgrywać funkcjonalność. Jednym z pierwszych architektów krajobrazu, który inspirował się malarstwem abstrakcyjnym, a szczególnie dziełami Pieta Mondriana i Bena Nicholsona, był John Brookes. Sztuka abstrakcyjna wywarła ogromny wpływ na styl jego projektowania i zrewolucjonizowała jego myślenie o projektowaniu przestrzeni.
Brookes, podobnie jak artyści abstrakcyjni, skupiał się na kształtach, kolorach i formach, a także na relacjach między nimi, aby stworzyć harmonijną i estetycznie przemyślaną przestrzeń. W swoich ogrodach zastosował abstrakcyjne formy i wzory, które nawiązywały do koncepcji i stylu sztuki abstrakcyjnej, takie jak podziały geometryczne, zestawienia kolorów oraz użycie prostych, ale silnych form.

Jak połączyć abstrakcyjną formę z funkcją i czy w ogóle jest to możliwe?
W 1969 roku Brookes opublikował książkę "The Garden in Winter", która stała się bestsellerem i w której przedstawił swoje podejście do projektowania ogrodów i wykorzystania abstrakcyjnych koncepcji w projektowaniu krajobrazu. Jego prace, takie jak ogrody wokół Royal Shakespeare Theatre w Stratford-upon-Avon czy wokół American Museum in Britain w Bath, były wielokrotnie nagradzane i uznawane za przykłady innowacyjnego podejścia do projektowania przestrzeni.

Patrząc na detal obrazu inspirowany dziełami Mondriana trudno nie zauważyć podobieństw do podziałów przestrzennych, jakie tworzy się w koncepcjach ogrodów. Niebieskie prostokąty mogą być np. zbiornikami wodnymi, czarne linie mogą wyznaczać rysunek nawierzchni, a pozostałe pola mogą w rzeczywistości być geometrycznymi nasadzeniami. Ten obraz to gotowy plan funkcjonalnego ogrodu!

Ten obraz to również oczywiste nawiązanie do Mondriana, które wygląda jak projekt zagospodarowania ogrodu. W tym przypadku możemy wyobrazić sobie, że czerwony kwadrat to rzut domu, a pozostałe prostokątne elementy to podziały wyznaczające strefy w ogrodzie. Jakie funkcje przypisalibyście poszczególnym prostokątom?

Ten obraz wygląda jak koncepcja zagospodarowania ciekawej przestrzeni publicznej! My widzimy tutaj gotowy rysunek parku kieszonkowego, który mógłby idealnie wpisać się w geometryczną przestrzeń wielkiego miasta! Jak widać, najlepszą inspiracją do projektowania jest sztuka abstrakcyjna, która oddziałuje na wyobraźnię i wyzwala kreatywność! Co sądzicie o tym, by niebieskie pola w realu były zbiornikami wodnymi, a żółte - zacisznymi strefami relaksu?
Wystawa John Brookes Design for the Garden odbyła się w Osace w Japonii w 1999 roku. To właśnie tam zaprezentowano koncepcje ogrodów Johna Brookesa, które były wyświetlane w serii instalacji ogrodowych, z których każda pokazywała inny aspekt jego filozofii projektowania. Instalacje te obejmowały ogród wodny, ogród inspirowany Japonią oraz ogród z naturalistycznymi nasadzeniami.

Abstrakcja we współczesnej architekturze krajobrazu
Abstrakcyjne motywy możemy zaobserwować w realizacjach wielu współczesnych architektów krajobrazu. Jedną z czołowych przedstawicielek artystycznego nurtu projektowania jest m.in. Martha Schwartz.
O wykorzystywaniu abstrakcyjnych wzorów do budowania kompozycji ogrodu wspomina także Rosemary Alexander. Projektantka w swojej książce „Podstawy projektowania ogrodów” młodym adeptom sztuki urządzania przestrzeni radzi, by proces projektowy rozpoczęli od stworzenia siatki z geometrycznych wzorów:

Sztuka abstrakcyjna to niewyczerpane źródło inspiracji, o czym przekonał się John Brookes i mnóstwo innych znanych projektantów. Jeśli marzą wam się unikalne realizacje, w których funkcja spotka się z estetyką, a cała koncepcja doskonale wpisze się w kontekst, weźcie na warsztat kilka ulubionych dzieł abstrakcyjnych i pobawcie się formą! Być może w obrazach waszych ukochanych mistrzów kryją się genialne rozwiązania przestrzenne!
Tekst: Katarzyna Augustyniak, zdjęcie tytułowe: Belogorodov / Adobe Stock
Komentarze