Spis treści
Pochodzenie i wygląd odętek
Rodzaj Physostegia skupia zaledwie kilkanaście gatunków. Występują one w Ameryce Północnej, porastając tereny charakteryzujące się wilgotniejszym podłożem. Byliny te preferują stanowiska słoneczne do półcienistych. W naszych ogrodach uprawiamy wyłącznie odętkę wirginijską (Physostegia virginiana), choć inne gatunki tego rodzaju także są bardzo dekoracyjne, np. Physostegia correllii czy też Physostegia digitalis.
Na wyprostowanych pędach osadzone są podłużne, lancetowate, a zarazem ząbkowane liście, osiągające do kilkunastu centymetrów długości. Kwiaty ukazują się latem i wczesną jesienią, tworząc kłosowate kwiatostany w odcieniach koloru różowego. Pojedyncze, rurkowate, dwuwargowe kwiaty ułożone są w czterech rzędach i rozkwitają od dołu ku górze.
Odętka tworzy rozbudowany system korzeniowy, ale nie korzeni się głęboko. Po kwitnieniu zawiązuje ciemne, drobne nasiona, tak więc w sprzyjających warunkach można spodziewać się skromnego samosiewu.
Odmiany
Odętka wirginijska dostępna jest w wielu odmianach. Różnią się one między sobą m.in. wysokością, kolorem kwiatów, a także terminem kwitnienia. Niektóre mogą mieć również atrakcyjne liście.
Najbardziej znane i warte polecenia odmiany odętki:
- ‘Vivid’ – kwiaty wyraziście różowe, wysokość około 30-60 cm, kwitnienie rozpoczyna pod koniec lata
- ‘Alba’ – kwiaty białe, wysokość około 70-90 cm
- ‘Variegata’ – kwiaty jasnoróżowe, wysokość do około 90 cm, liście z kremowym obrzeżem, mniej ekspansywna
- ‘Bouquet Rose’ – delikatnie różowe kwiaty, wysokość do około 75 cm
- ‘Summer Snow’ – kwiaty białe, wysokość do około 70-90 cm
- ‘Crown of Snow’ – kwiaty białe, wysokość do około 90 cm
- ‘Cristal Peak White’ – ciekawa odmiana o białych kwiatach, samooczyszczająca się z przekwitłych kwiatów, wysokość około 40 cm
- ‘Rosea’ – kwiaty różowe, wysokość do około 75 cm
- ‘Miss Manners’ – kwiaty białe, wysokość do około 60 cm
- ‘Red Beauty’ – kwiaty różowe, wysokość do około 70- 80 cm
Zasady uprawy odętki
W uprawie odętka wirginijska zazwyczaj jest mało kłopotliwa, poza tym, że bywa ekspansywna. Na rozległych rabatach nie będzie to problemem, a wręcz zaletą. W małym ogrodzie jej szybkie rozrastanie się poprzez podziemne rozłogi nie jest pożądane, dlatego też należy ją ograniczać. Ponieważ w swoich ojczystych stronach odętka wirginijska porasta m.in. łąki i lasy charakteryzujące się stale wilgotnym podłożem, niezbyt dobrze znosi okres suszy.
Przekwitające kwiatostany odętki warto systematycznie usuwać w celu wydłużenia okresu jej kwitnienia. Jeżeli zależy nam na nasionach, wówczas roślinę ścinamy po wytworzeniu i dojrzeniu nasion. Późną jesienią czy też wczesną wiosną bylinę należy oczyścić z suchych łodyg.
W przypadku odmian takich jak ‘Variegata’ może wystąpić zjawisko rewersji, a więc cofanie się cech typowych dla odmiany. Tak więc zamiast jasno obrzeżonych liści roślina wytworzy liście czysto zielone. Takie zmiany należy od razu usunąć. W celu odmłodzenia odętkę wirginijską co kilka lat należy podzielić i na nowo posadzić.
Stanowisko
Odętki wirginijskie preferują słoneczne stanowisko, na którym kwiatostany są najbardziej okazałe, a tym samym kwitnienie bardziej widowiskowe. Na stanowisku półcienistym także dobrze rosną, choć kwiatostany będę już mniejsze, a tym samym kwitnienie nie tak obfite.
Podłoże
Jeżeli chodzi o podłoże, odętka wirginijska nie jest szczególnie wymagająca. Ważne, aby było ono dostatecznie wilgotne, najlepiej piaszczysto gliniaste, nie za żyzne.
Sadzenie
Ze względu na ekspansywność, w niewielkich ogrodach odętkę wirginijską warto uprawiać w pojemnikach, pozbawionych dna, zadołowanych na rabacie. Tak ograniczona, nie będzie stanowiła zagrożenia dla sąsiadujących z nią roślin. W momencie, gdy za bardzo się rozrośnie, wystarczy ją wykopać, podzielić i na nowo posadzić.
W dużych ogrodach, na rozległych rabatach odętkę wirginijską można sadzić bezpośrednio w grunt. Aby szybciej uzyskać zwarte skupisko tej byliny, warto posadzić ją w ilości 9 sadzonek na m².
Pielęgnacja odętki wirginijskiej
Podlewanie
Odętka wirginijska powinna być uprawiana na wilgotnym podłożu. Jeżeli będzie miała za sucho, przełoży się to na jej skromniejsze, a zarazem krótsze kwitnienie. Liście nie będą intensywnie wybarwione, a łodygi będą się ogołacać z liści od dołu. Aby odętka uprawiana na mniej wilgotnym podłożu dobrze się prezentowała, będzie wymagała systematycznego podlewania, zwłaszcza w okresie suszy. W celu ograniczenia parowania wody z podłoża, zwłaszcza w okresie letnim, odętkę wirginijską warto ściółkować.
Nawożenie
Z nawożeniem odętki wirginijskiej nie należy przesadzać. Na żyznym podłożu nie ma konieczności jej nawożenia, chyba że w razie potrzeby. Słabsze podłoże warto wzbogacić dobrze przerobionym kompostem. W ogóle jesienna dawka kompostu będzie dla niej wystarczająca. Pamiętajmy im bardziej zasobne podłoże, tym odętka staje się bardziej ekspansywna.
Rozmnażanie
Najłatwiejszym sposobem na rozmnożenie odętki wirginijskiej jest jej podział wczesną wiosną. Wiosną można ją także rozmnożyć poprzez sadzonki wierzchołkowe, a także nasiona, które będą wymagały stratyfikacji. Pamiętajmy, że odętka wirginijska sama się rozsiewa. Może samosiew nie jest zbyt obfity, to jednak w sprzyjających warunkach można liczyć na pojawienie się młodych roślin.
Mrozoodporność
Odętki wirginijskie w zasadzie są mrozoodporne, choć w bezśnieżne i mroźne zimy mogą przemarzać, dlatego warto je wówczas okryć, zwłaszcza w chłodniejszych regionach.
Choroby i szkodniki
Odętka nie należy do bylin podatnych na choroby i szkodniki. Niestety uprawiana w niekorzystnych warunkach, będzie bardziej podatna na atak szkodników, np. mszyc. Jeżeli chodzi o choroby, to czasem może zostać porażona m.in. przez rdzę.
Zastosowanie w ogrodzie
Odętki wirginijskie to idealne byliny do sadzenia w dużych ogrodach – świetnie prezentują się na rozległych rabatach w stylu naturalistycznym. Doskonale komponują się z wyższymi bylinami np. dzielżanem, rudbekią, liliowcem, floksem wiechowatym, kłosowcem, jarzmianką czy też jeżówką. Odętka wirginijska to także dobre towarzystwo dla traw ozdobnych. Ładnie komponuje się z różami.
Z powodzeniem można sadzić odętki między krzewami, a także posadzić w lekko zacienionych zakątkach ogrodu pod rozłożystymi koronami drzew. Dobrze zaprezentują się także na brzegu większego stawu, oczka wodnego, a niższe odmiany można z powodzeniem uprawiać w pojemnikach, nie tylko w ogrodzie. Poza tym kwiaty odętki wirginijskiej nadają się także na kwiat cięty.
Tekst: Grzegorz Bogucki, zdjęcie tytułowe: Cynthia / AdobeStock
Jesienne kwiaty 
Dzikie zwierzęta 
Ochrona przed mrozem 
Iglaki 
Owoce 
Warzywa 
Trawy ozdobne 
Ptaki 
Filmy ogrodnicze 
