Dziwaczek jalapa (Mirabilis jalapa) to roślina należąca do rodziny dziwaczkowatych (Nyctaginaceae). W środowisku naturalnym, czyli w Meksyku, jest silną byliną uprawiają w ogrodach i donicach, w Polsce jednak uprawiana jest jako sezonowa roślina jednoroczna.
Jak wygląda dziwaczek jalapa? Co go charakteryzuje?
Dziwaczek jalapa to bujna, rozkrzewiona roślina, która dorasta do około 70–80 cm wysokości i ma ładnie rozgałęziony pokrój. Jego liście są spore, zielone, jajowate i wyraźnie zaostrzone na końcu – gęsto porastają całe pędy, tworząc efektowną zieleń.
Kwitnienie trwa od lipca aż do września, a dzwonkowate kwiaty zebrane w baldachogrona potrafią zaskakiwać. Ich kolory są różnorodne – od bieli, przez żółcie i róże, po purpurę i barwy dwukolorowe. Co ciekawe, pojedynczy kwiat żyje tylko jeden dzień, otwiera się zwykle po południu lub wieczorem i więdnie o poranku. Ale na tym nie koniec niespodzianek – kwiaty potrafią zmieniać kolor nawet w ciągu jednego dnia!
▶ Ogrodnicza lista zakupów: 12 produktów "must have" na kwiecień – co warto kupić na start sezonu 2025?
Dziwaczek jest rośliną trującą, choć nie należy do najbardziej niebezpiecznych.
Uprawa i wymagania dziwaczka jalapa
Dziwaczek jalapa najlepiej rośnie (i najobficiej kwitnie) na stanowiskach słonecznych i ciepłych. Optymalne podłoże jest żyzne, przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne, najlepiej o odczynie pH lekko kwaśnym do obojętnego. Roślina nie jest mrozoodporna.
Wysiew – kiedy i jak rozmnażać?
W Polsce roślinę rozmnaża się przez wysiew nasion (w marcu lub kwietniu do inspektu). W drugiej połowie maja – po Zimnej Zośce – dziwaczki można wysadzić na miejsce stałe.

Pielęgnacja – jak podlewać i nawozić?
Dziwaczek jalapa lubi wilgoć, ale nie znosi przelania. W czasie letnich upałów wymaga regularnego podlewania – najlepiej rano lub wieczorem. Glebę warto utrzymywać lekko wilgotną, ale nie mokrą, bo zbyt dużo wody może prowadzić do gnicia korzeni. Lepiej podlewać rzadziej, ale obficie, niż często i powierzchownie.
Aby roślina pięknie i długo kwitła, trzeba ją też regularnie zasilać. Od czerwca do końca sierpnia warto co 10-14 dni stosować nawóz do roślin kwitnących – najlepiej płynny, dolany do wody. Sprawdzą się też nawozy organiczne, np. biohumus. Dokarmianie wpływa nie tylko na liczbę kwiatów, ale też na intensywność ich barw.
Dziwaczek nie wymaga cięcia, ale warto usuwać przekwitłe kwiaty. Dzięki temu roślina wygląda ładniej i tworzy więcej nowych pąków. To prosty zabieg, który przedłuża kwitnienie aż do jesieni.
Choroby i szkodniki – przed czym chronić?
Dziwaczek jalapa jest rośliną dość odporną, ale w sprzyjających warunkach może paść ofiarą chorób grzybowych, takich jak szara pleśń czy mączniak prawdziwy – zwłaszcza przy zbyt gęstym sadzeniu i dużej wilgotności. Czasem pojawia się też zgnilizna korzeni, zwykle na skutek przelania. Z kolei wśród szkodników najczęściej atakują go mszyce i mączliki szklarniowe.
Jakie zastosowanie w ogrodzie ma dziwaczek jalapa?
Roślinę najlepiej sadzić w grupach. Nadaje się na wysokie rabaty – w szczególności do tworzenia barwnych, wielogatunkowych kompozycji kwiatowych. Ze względu na wydzielanie intensywnego, przyjemnego zapachu dziwaczek jalapa często jest sadzony w pobliżu altan, tarasów oraz na balkonach. Pomimo, że pojedyncze kwiaty kwitną krótka – roślina jest ceniona na kwiat cięty.
Zdjęcia: Aliaksei, PERU, Sidiq / AdobeStock; Salvatore Ingala, F. D. Richards (www.flickr.com.cc)