Konwalniki (Ophiopogon) nazywane wężybrodami, to byliny należące do rodziny szparagowatych (Asparagaceae). Znanych jest ich ponad 50 gatunków, z czego w uprawie spotyka się głównie dwa: k. japońskiego i k. płaskopędowego. Ich naturalne stanowiska znajdują się w Azji (głównie na terenie Chin i Japonii), ale często są też uprawiane w ogrodach jako rośliny ozdobne.
W zależności od gatunku, konwalniki mogą osiągać różną wysokość, jednak gatunki uprawiane w ogrodach zwykle nie przekraczają 40-50 cm wys. Rośliny tworzą zwykle skrócone łodygi i wyrastające z nich rozłożyste kępy długich, wąskich, przewieszających się na zewnątrz, trawopodobnych, zielonych lub zielonobrązowych liści, które na ogół są zimotrwałe.
Konwalniki kwitną latem, rozwijając na szczytach pędów kwiatostanowych małe, sześciopłatkowe, dzwonkowate, białe lub liliowe kwiaty, zebrane po kilka lub kilkanaście w groniasty lub wiechowaty kwiatostan. Po przekwitnieniu kwiaty przekształcają się w owocostany, mające postać mięsistych, błyszczących, granatowych, czarnych lub niebieskich jagód, zawierających zwykle pojedyncze nasiona.
To rośliny kłączowe, tworzące podziemne kłącza z licznymi rozgałęzieniami i rozłogami, pozwalającymi rozrastać się roślinie w duże kępy. U niektórych gatunków cześć kłaczy jest zgrubiała i jadalna.
Wymagania i uprawa
Większość uprawianych w ogrodach konwalników oczekuje ciepłego, zacisznego, półcienistego lub słonecznego stanowiska i przepuszczalnej, próchniczej, umiarkowanie wilgotnej gleby, najlepiej o lekko kwaśnym odczynie pH. Rośliny nie lubią suszy ani zalewania. Szkodzi im też nadmiar wody w okresie zimowym. Większość konwalników nie jest dostatecznie mrozoodporna, jedynie kilka gatunków wykazuje umiarkowaną mrozoodporność (np. k. płaskopędowy) i może być uprawiana przez cały rok w gruncie, ale głównie w cieplejszych rejonach kraju, na ciepłych, osłoniętych stanowiskach. Rośliny warto też starannie zabezpieczyć przed mrozem warstwą słomy lub włókniną.
Konwalniki najłatwiej jest rozmnażać przez podział dorosłych egzemplarzy lub przez ukorzenianie fragmentów rozłogów.
Zastosowanie
Konwalniki to doskonałe rośliny okrywowe, rozrastające się w ładne, duże kępy za pomocą podziemnych rozłogów. Mogą być sadzone na rabatach, skalniakach i w ogródkach skalnych, ale też uprawiane w pojemnikach na balkonach i tarasach. Sprawdzają się również jako obwódki rabat, trawników i ścieżek.
Ładnie komponują się z np. hakonechloą, kostrzewą siną, funkiami, żurawkami, astrami bylinowymi, liliowcami, rozchodnikiem okazałym czy werbeną patagońską.
Wybrane gatunki i odmiany
- konwalnik płaskopędowy – kępiasta, dorastająca do ok. 20-40 cm wys. bylina o długich, trawiastych liściach i jasnofioletowych, dzwonkowatych kwiatach, zebranych na szczytach pędów w stojące, dość gęste, zwykle jednostronne grona. Roślina posiada kilka atrakcyjnych odmian, z których najpopularniejsze są te o ciemnych, prawie czarnych liściach jak np. 'Black Beard' czy 'Niger' (syn. 'Nigrescens')
- konwalnuik japoński - kępiasta, dorastająca do ok. 10-20 cm wys. bylina o trawiastych, szarozielonych liściach i białych lub jasnofioletowych, dzwonkowatych kwiatach, zebranych na szczytach pędów w przewieszające się łukowato grona. Roślina tworzy owoce w postaci mięsistych, niebieskich jagód. Gatunek znosi większy cień i preferuje wilgotne podłoża. Posiada też kilka atrakcyjnych odmian (np. 'Minor')
Tekst: Katarzyna Józefowicz